29 marca 2024

GUMed pomoże stworzyć Centrum Geriatrii

Gdański Uniwersytet Medyczny, samorządy Obszaru Metropolitalnego Gdańsk-Gdynia-Sopot oraz Wojewódzki Zespół Reumatologiczny w Sopocie przygotowują pilotażowy projekt opieki nad seniorami w ramach Centrum Geriatrii o wartości 34,5 mln zł. Powstanie m.in. przychodnia geriatryczna, dzienny dom opieki medycznej i ambulatoryjna baza rehabilitacyjna.

Proces starzenia się społeczeństw przyspiesza. Opieka nad osobami starszymi staje się coraz większym wyzwaniem dla decydentów na całym świecie. Polska jest w końcówce stawki pod względem stanu zdrowia i aktywności seniorów na Starym Kontynencie.

Wskaźnik aktywnego starzenia (AAI), który służy do monitorowania zaangażowania osób starszych w życie gospodarcze i społeczne, plasuje nas na drugiej pozycji od końca za Grecją. Starzenie się społeczeństwa jest zjawiskiem, które wymaga podjęcia działań na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym. Europa jest najstarszym kontynentem na świecie pod względem liczby osób 80+ przypadających na populację w wieku produkcyjnym.

Do 2060 roku liczba mieszkańców Unii Europejskiej powyżej 65. roku życia wzrośnie o blisko 60% (z obecnych 93 mln do 148 mln). Jeszcze bardziej dynamiczny wzrost nastąpi w Polsce, gdzie liczba seniorów w tym czasie praktycznie się podwoi, z obecnych 5,5 mln do 11 mln. Do tego momentu w Polsce udział populacji w wieku poprodukcyjnym, przypadający na grupę w wieku 16-64, będzie prawie trzykrotnie większy niż obecnie.

– Tak poważna zmiana demograficzna przełoży się na funkcjonowanie całego społeczeństwa. Wyzwaniem, przed którym staną rządzący, będzie zapewnienie sprawnego sytemu emerytalnego i opieki nad osobami starszymi. Dodatkowo, czekają nas też zmiany społeczne oraz zmiana trendów w wielu innych obszarach. Do tej pory opieką nad starszym pokoleniem zajmowali się członkowie rodzin, ale obecnie z wielu powodów (różne miejsca zamieszkania, zaawansowany wiek opiekunów, brak czasu) w coraz większym stopniu takie funkcje przejmować będą instytucje publiczne lub organizacje społeczne – mówi prof. Jacek Bigda z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, koordynator projektu Centrum Geriatrii.

Starszy, czyli jaki?

Nie ma jednej definicji seniora. Większość państw rozwiniętych przyjmuje, że jest to osoba od 65. roku życia. – Często za wiek senioralny przyjmuje się moment zakończenia aktywności zawodowej i przejścia na emeryturę. Jednak nie data urodzenia jest tutaj decydująca – mówi prof. Tomasz Zdrojewski, kierownik Zakładu Prewencji i Dydaktyki Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

– Trzeba mieć na uwadze, że populacja seniorów jest zróżnicowana – począwszy od stanu zdrowia, poprzez stopień samodzielności, na aktywności społecznej i zawodowej kończąc. Inne potrzeby ma aktywny zawodowo 65-latek, a zupełnie inne 90-letnia pacjentka, która nie wychodzi z domu. Dlatego rodzaje zaleceń, działań czy terapii trzeba dopasowywać do potrzeb konkretnych grup pacjentów. Dopiero właściwy dobór środków pozwala na skuteczną pomoc albo na etapie zapobiegania albo leczenia – dodaje prof. Tomasz Zdrojewski.

Wyzwaniem, na które muszą odpowiedzieć wszystkie państwa, jest zjawisko starzejących się społeczeństw. Eksperci EY przeanalizowali systemy opieki zdrowotnej w Anglii, Niemczech oraz Szwecji. We wszystkich trzech systemach kładziony jest nacisk na wzmocnienie integracji zdrowotnej i społecznej. Nie ma jednego dobrego modelu zintegrowanej opieki – rozwiązanie powinno być dostosowane do lokalnych uwarunkowań i potrzeb społeczeństwa.

Obecnie wiele krajów wprowadza różne rozwiązania, projekty pilotażowe i programy, które mają na celu aktywizację i pomoc osobom starszym. – Jak wynika z analizy EY, we Włoszech, w Ligurii, lekarze mogą przepisywać recepty na zajęcia nordic walking, dzięki którym seniorzy zachowują kondycję fizyczną i utrzymują kontakt z innymi osobami w podobnym wieku – mówi Michał Majewski z Działu Doradztwa Biznesowgo EY.

– W Szwecji, Norwegii, Holandii i Portugalii wprowadzono elementy inteligentnego domu dla osób starszych, które pozwalają na przebywanie pacjenta w mieszkaniu zamiast w szpitalu. Podopieczny ma do dyspozycji m.in. automatyczny podajnik leków, pas wykrywający upadki, czy aplikację na telefon przekazującą informacje o osobie starszej do opiekuna. Inne systemowe rozwiązanie zastosowano w Londynie, gdzie w ramach siedmiu dzielnic połączono system opieki zdrowotnej i społecznej i wdrożono system wymiany informacji między nimi tak, by na bieżąco móc dopasowywać rozwiązania do potrzeb lokalnej społeczności seniorów – dodaje Michał Majewski.

Drudzy od końca

Polska zajmuje 27. miejsce wśród krajów członkowskich Unii Europejskiej pod względem wskaźnika aktywnego starzenia. AAI bierze pod uwagę zatrudnienie, uczestnictwo w życiu społeczeństwa, niezależne życie w zdrowiu i bezpieczeństwie oraz możliwości i warunki sprzyjające aktywnemu starzeniu. Najlepiej w tych obszarach radzi sobie Szwecja, Dania, Holandia a także Wielka Brytania.

Wyzwaniem stojącym przed państwami z końca rankingu, w tym przed Polską, jest stworzenie inicjatyw, które będą adresować potrzeby w zakresie zapewnienia zdrowia oraz aktywności społecznej, a także pomogą w tworzeniu miejsc pracy dla seniorów i będą wspierać naukę przez całe życie. Raport AAI publikowany jest na zlecenie Organizacji Narodów Zjednoczonych i Komisji Europejskiej.

Według danych OECD, zaledwie 15,5% Polaków powyżej 65. roku życia postrzega swój stan zdrowia jako dobry lub bardzo dobry. W Szwecji ten odsetek wynosi 68,2%, a w Szwajcarii 67%. Żeby zmienić sytuację w Polsce, większy nacisk należy położyć na działania prewencyjne, których celem będzie poprawa fizycznego i psychicznego stanu zdrowia osób starszych.

W ostatnich latach w Polsce zaczęto dostrzegać konieczność znaczących zmian w polityce senioralnej. W poprzedniej kadencji Sejmu intensywnie pracowała Komisja Polityki Senioralnej, wiele inicjatyw wniosła rada ds. seniorów przy Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Opracowano dokumenty strategiczne dotyczące długofalowej opieki senioralnej i opieki długoterminowej oraz uchwalono ustawę o osobach starszych zapewniającą informacje o sytuacji seniorów. Realizowane są liczne projekty aktywizujące seniorów, przyczyniające się do realizacji idei zdrowego starzenia się, aktywnie działają uniwersytety III wieku, powoływane są liczne gremia przedstawicielskie i opiniodawcze, np. gminne rady seniorów.

Wciąż jednak pozostaje bardzo wiele do naprawienia, zwłaszcza w kierunku odpowiedzi na potrzeby powiększającej się populacji seniorów o rosnącym stopniu niesamodzielności, wymagających lepszej opieki zdrowotnej i dostępu do nowocześnie zorganizowanych świadczeń zdrowotnych. Dlatego istnieje pilna konieczność właściwego zaprojektowania systemu opieki senioralnej, uwzględniającego zarówno uwarunkowania naszego systemu zdrowia jak i systemu pomocy społecznej.

Nowy kierunek na Pomorzu

W odpowiedzi na te wyzwania Gdański Uniwersytet Medyczny oraz Wojewódzki Zespół Reumatologiczny w Sopocie pracują nad projektem, którego celem jest zwiększenie dostępności usług zdrowotnych dla seniorów. Budżet na to przedsięwzięcie to 34,5 mln zł. – Centrum Geriatrii będzie obejmowało stworzenie uniwersyteckiego ośrodka geriatrycznego w Gdańsku, w ramach którego będzie funkcjonowała przychodnia geriatryczna, dzienny dom opieki medycznej i ambulatoryjna baza rehabilitacyjna. W ramach pilotażu ma on także wdrożyć zintegrowaną opiekę nad seniorami cierpiącymi na choroby przewlekłe. Drugim filarem będzie nowy ośrodek opieki geriatrycznej w Sopocie – mówi prof. Jacek Bigda.

– Na podstawie analizy EY chcemy wdrożyć w Trójmieście najlepsze rozwiązania, które z powodzeniem funkcjonują już w innych krajach europejskich i dostosować je do lokalnej specyfiki. W ramach pionierskiego projektu Centrum Geriatrii, podopieczni będą mieli ułatwiony dostęp do specjalistycznej opieki geriatrycznej, opieki dziennej i rehabilitacji. Seniorzy będą mogli także korzystać z opieki w domach – wyjaśnia naukowiec z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.

– Wdrożenie zintegrowanego modelu opieki nad osobami przewlekle chorymi w wieku podeszłym zapewni dobrą komunikację pomiędzy lekarzem geriatrą, lekarzem POZ oraz służbami pomocy społecznej. Opieka będzie zorganizowana z wykorzystaniem narzędzi teleinformatycznych dostosowanych do potrzeb i ograniczeń pacjentów. Projekt zakłada także cykl szkoleń dla lekarzy, pielęgniarek i opiekunów. Dzięki współpracy sektora zdrowia, środowisk akademickich z samorządami terytorialnymi i organizacjami pozarządowymi na obszarze Trójmiasta będą powstawały projekty zdrowotne testujące nowe rozwiązania organizacyjne i procesowe – podsumowuje prof. Jacek Bigda.