Problem z wyliczeniem wynagrodzenia. Dodatki kierowników specjalizacji

1 stycznia br. zaczął obowiązywać art. 16m ust. 1a ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty¹, który wprowadza dodatek do wynagrodzenia dla lekarzy sprawujących funkcję kierownika specjalizacji.

Wynosi on 500 zł miesięcznie brutto w przypadku nadzorowania szkolenia jednego lekarza/lekarza dentysty i 1000 zł miesięcznie brutto, gdy mamy pod opieką więcej niż jednego lekarza/lekarza dentystę. Zgodnie z ust. 4 tego samego artykułu możliwie jest kierowanie szkoleniem specjalizacyjnym maksymalnie trzech lekarzy/lekarzy dentystów, a za zgodą konsultanta krajowego, w razie uzasadnionych potrzeb kadrowych, nie więcej niż czterech lekarzy/lekarzy dentystów.

Kontrowersyjne wyjątki

Dodatek nie jest wypłacany w trzech grupach przypadków. Ich interpretacja nastręcza takich problemów, że Ministerstwo Zdrowia już dwukrotnie zajmowało w tym zakresie stanowisko (25 lutego i 7 maja br. – pisma RKLU.07.7.2021. GG), prostując pierwotnie przyjętą wykładnię, a do tego wskazując wojewodów jako właściwych do rozstrzygania indywidualnych rozliczeń i spraw.

Zapowiedziało również poddanie przepisów ponownej ocenie i modyfikacji. Warto więc przeanalizować te trzy sytuacje:

1. Kierownik specjalizacji nie otrzymuje dodatku w sytuacjach wskazanych w art. 16l ust. 1, 2 i 4 ustawy o zawodach lekarza, tj. za okresy, o które obligatoryjnie przedłuża się specjalizację (z wyjątkiem urlopu wypoczynkowego nabytego  niewykorzystanego z powodu nieobecności z przyczyn wskazanych w art. 16l ust. 1).

2. W trakcie odbywania modułu podstawowego dodatku nie otrzymuje kierownik specjalizacji, a lekarz pełniący funkcję kierownika specjalizacji w jednostce uprawnionej do prowadzenia szkolenia specjalizacyjnego w module podstawowym.

3. Nie nalicza się dodatku do wynagrodzenia za okres dłuższy niż 30 kolejnych dni braku sprawowania przez kierownika specjalizacji bezpośredniego nadzoru nad lekarzem odbywającym szkolenie specjalizacyjne.

O kim mowa?

Najmniej kontrowersji jest związanych z drugą sytuacją, w której lekarz odbywa moduł podstawowy specjalizacji (chociaż może je budzić odbywanie staży kierunkowych, które nie zostały wymienione wprost w omawianym przepisie). Problemy nastręcza wzajemny stosunek zdarzeń z grupy pierwszej i trzeciej – czy są to zbiory rozłączne (niemające elementu wspólnego), czy się krzyżujące. Sytuacje opisane w art. 16l ust. 1, 2 i 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty dotyczą wyłącznie lekarza odbywającego specjalizację.

Zdaniem Ministerstwa Zdrowia, które znalazło odzwierciedlenie w treści umów zawieranych przez wojewodów z podmiotami prowadzącymi szkolenia specjalizacyjne, sytuacje z grupy trzeciej mogą dotyczyć zarówno lekarza odbywającego specjalizację, jak i kierownika specjalizacji. Nie jest to jednak poparte przekonującą argumentacją. Najlepiej widać to na przykładzie choroby specjalizującego się lekarza. Mieści się ona w pierwszej grupie sytuacji – mówi o tym art. 16l ust. 1 pkt 1) lub 3) ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty.

Ale idąc tokiem myślenia Ministerstwa Zdrowia, mogłaby znaleźć się w grupie trzeciej, o ile choroba będzie trwała dłużej niż 30 kolejnych dni. Nie wydaje się możliwe, żeby racjonalny ustawodawca powielił w jednym przepisie przesłanki wyłączające prawo do dodatku i do tego raz zabierał go od pierwszego dnia nieobecności spowodowanej chorobą, a w drugiej sytuacji dopiero po 30 dniach nieprzerwanej absencji. Wydaje się, że sytuacje opisane w trzeciej grupie powinny dotyczyć wyłącznie kierownika specjalizacji.

Kwestia bezpośredniego nadzoru

Problematyczne jest też posłużenie się w przepisie terminem „bezpośredni nadzór”. Wydaje się, że nie chodzi tutaj o „stały, osobisty kontakt z lekarzem, którego pracę się nadzoruje”, bo takie podejście może uczynić dodatek dla kierowników iluzją. Do tego ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty w art. 16m ust. 7, opisując obowiązki kierownika specjalizacji, mówi wyłącznie o sprawowaniu nadzoru, nie wymagając żeby był on bezpośredni.

Wymaga uczestniczenia przez kierownika specjalizacji w wykonywanym przez lekarza zabiegu operacyjnym albo stosowanej metodzie leczenia lub diagnostyki (co pokrywałoby się z bezpośrednim nadzorem), tylko jeśli stwarzają one podwyższone ryzyko dla pacjenta i tylko do czasu nabycia przez lekarza umiejętności samodzielnego ich wykonywania lub stosowania.

Trzeba też podkreślić, że ustawa wymaga, by przerwa w sprawowaniu nadzoru obejmowała więcej niż 30 kolejnych dni. Jeśli 30 dni nie będzie następowało po sobie bezpośrednio, to kierownik specjalizacji nie utraci prawa do dodatku.

Omawiana zmiana przepisów była oczekiwana przez środowisko lekarskie. Jednak sposób zredagowania tego aktu prawnego nie wystawia najlepszego świadectwa autorom projektu w Ministerstwie Zdrowia, chyba że celowo został on napisany tak, żeby dać mniej, niż zadeklarowano.

Jarosław Klimek, radca prawny OIL w Łodzi

Przypis:

1. Wprowadzono go ustawą z 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1291).