Powikłania cukrzycy: groźne, ale można im zapobiec

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje,  że na świecie liczba zgonów, których przyczyną są powikłania cukrzycy jest większa niż liczba zgonów z powodu AIDS, gruźlicy i malarii łącznie. Za główny cel leczenia cukrzycy przyjęto zapobieganie rozwojowi tych powikłań.

Foto: pixabay.com

Cukrzyca jest przewlekłą chorobą o postępującym charakterze.

Jeśli nie jest prawidłowo kontrolowana długo utrzymujące się zbyt duże stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia) oraz znaczne wahania glikemii powodują zaburzenie funkcji i struktury śródbłonka naczyń krwionośnych, prowadząc do rozwoju przewlekłych powikłań, czyli zmian chorobowych dotyczących różnych narządów.

Do powikłań, których źródłem są uszkodzenia drobnych naczyń krwionośnych należą:

• retinopatia cukrzycowa – choroba oczu spowodowana uszkodzeniem siatkówki; jeśli cukrzyca jest nieskutecznie leczona może prowadzić do utraty wzroku,
• nefropatia cukrzycowa – choroba nerek; przy braku skutecznego leczenia może prowadzić,
• do całkowitej niewydolności nerek,
• neuropatia cukrzycowa – to choroba nerwów; może prowadzić do zaburzeń czucia, przeczulicy, zaników mięśni, niedowładów. Jest jedną z przyczyn rozwoju zespołu stopy cukrzycowej oraz impotencji u mężczyzn.

Powikłania przewlekłe, dotyczące dużych naczyń krwionośnych to:

• choroba wieńcowa, zwiększająca ryzyko zawału serca,
• choroba niedokrwienna ośrodkowego układu nerwowego, powodująca uszkodzenie mózgu,
• miażdżyca tętnic kończyn dolnych zwiększająca ryzyko zespołu stopy cukrzycowej i amputacji kończyn dolnych.

Powikłania kardiologiczne

Są najczęstszym powikłaniem cukrzycy typu 2. Pacjenci z cukrzycą są kilkakrotne bardziej obciążeni ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca niż osoby o prawidłowym stężeniu glukozy we krwi. Około 75-80% chorych na cukrzycę umiera z powodu chorób układu krążenia.

Do najczęstszych powikłań kardiologicznych należą: choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca), niewydolność serca, choroba tętnic obwodowych, udar mózgu, zawał serca.

Powikłania nerkowe

Przyczyną nefropatii cukrzycowej jest uszkodzenie kłębuszków nerkowych na skutek zbyt wysokiego stężenia glukozy we krwi. Zaburzenia czynności nerek to m.in. białkomocz, nadciśnienie tętnicze, wzrost kreatyniny i mocznika we krwi. Nieleczona nefropatia prowadzi do całkowitej niewydolności nerek.

Powikłania okulistyczne

Przewlekła hiperglikemia powoduje niekorzystne zmiany w siatkówce oka. Retinopatia cukrzycowa często wykrywana jest zbyt późno, gdyż we wczesnej fazie nie daje charakterystycznych objawów. Prowadzić może do nieodwracalnej uraty wzroku.

Powikłania ze strony układu nerwowego i amputacje

Wysokie stężenie glukozy we krwi powoduje uszkodzenie nerwów. Neuropatia cukrzycowa objawia się uszkodzeniem nerwów czuciowych (m.in. brak reakcji na ból), nerwów ruchowych (m.in. zanik mięśni) czy też nerwów autonomicznych (szkodliwy wpływ na funkcjonowanie narządów wewnętrznych).

Jeśli do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych dojdzie w obrębie kończyny dolnej, może to skutkować wystąpieniem zespołu stopy cukrzycowej. Brak czucia powoduje, że drobne obtarcia czy skaleczenia nie objawiają się bólem. Łatwo dochodzi do zakażenia, a proces gojenia się ran jest w cukrzycy trudny. Częstym następstwem jest owrzodzenie tkanek, deformacja stopy. Przy zbyt późnym wykryciu zespołu stopy cukrzycowej jedynym ratunkiem dla chorego jest amputacja kończyny.

Światowy Dzień Cukrzycy

Powikłania cukrzycy są niebezpieczne dla zdrowia i życia. Można jednak skutecznie zapobiegać ich rozwijaniu się. Najważniejsze jest regularne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, dobrze dobrana terapia farmakologiczna oraz właściwa dieta i odpowiednia dla wieku dawka aktywności fizycznej. Chcąc zwrócić uwagę na te zagadnienia, corocznie w dniu 14 listopada obchodzony jest Światowy Dzień Cukrzycy (ang. World Diabetes Day).