Czy warto szczepić dorosłych przeciwko HPV?

Jak wskazują badania kliniczne, nastoletnie dziewczynki, które nie miały kontaktu z HPV są grupą odnoszącą największe korzyści ze szczepień przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV). Coraz częściej jednak słychać, że można szczepić się w późniejszym wieku lub w momencie, kiedy w organizmie stwierdzono już obecność wirusa.

Foto: Magdalena Limanowska

Rozmowa z doc. dr. hab. Bogdanem Michalskim – konsultantem wojewódzkim w dziedzinie ginekologii onkologicznej, kierownikiem Oddziału Klinicznego Ginekologii Onkologicznej Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ordynatorem Oddziału Ginekologii Onkologicznej, Ogólnej i Położnictwa Okręgowego Szpitala Kolejowego SP ZOZ w Katowicach.

Polskie Towarzystwo Ginekologiczne i Polskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca szczepienie dziewczynek przeciwko brodawczakowi ludzkiemu w wieku 11-13 lat lub przed inicjacją seksualną. Czy warto zaszczepić się także w późniejszym wieku?

Szczepionka przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) jest zarejestrowana do stosowania u osób do 18. roku życia. Niemniej jednak badania wykazują, że jest ona skuteczna u każdej kobiety do 45. roku życia. Wiemy, że największy szczyt zachorowania przypada między 20. a 30. rokiem życia, ale do 45. roku życia w dalszym ciągu liczba zachorowań na raka szyjki macicy jest bardzo wysoka, więc warto się zaszczepić także w tym wieku.

Jakie warunki trzeba spełnić, aby móc zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV?

Dorosłe kobiety chcące zaszczepić się przeciwko wirusowi HPV muszą być zdrowe. Nie mogą być przeziębione ani mieć gorączki, która stanowi przeciwwskazanie do szczepienia. Co ciekawe panie, które są nosicielkami tego wirusa, poza typem 16 i 18, mogą również się zaszczepić. Wynika to ze specyficznego działania szczepionki.

Mianowicie infekcja HPV rozwija się bez pobudzenia układu immunologicznego, ponieważ sam rozwój wirusa przebiega wewnątrz komórki nabłonkowej i wyrzyna się na zewnątrz komórki dopiero w momencie, gdy górna warstwa nabłonka fizjologicznie odrywa się i złuszcza. Jeśli nosiciel jest zaszczepiony, posiada odpowiednią ilość przeciwciał w swoim organizmie i nowe cząsteczki wirusa nie będą ponownie infekowały nabłonka.

Czy są przeciwwskazania do szczepienia?

Tak. Choć jak wspomniałem nie jest nim nosicielstwo. Jedynym przeciwwskazaniem jest zdiagnozowany czynny proces nowotworowy. Dla pozostałych kobiet, które regularnie wykonują badanie cytologiczne i wynik badania jest w normie, jak najbardziej nie ma przeciwwskazań.

A co z chorobami współtowarzyszącymi, jak cukrzyca, nadciśnienie – czy mogą one eliminować ze szczepień?

Choroby, takie jak cukrzyca czy różne problemy kardiologiczne, nie są przeciwwskazaniem do szczepienia. Szczepionka jest bardzo bezpieczna i mogą ją stosować nawet osoby z alergią. Nie wpływa bowiem na ogólny stan zdrowia.

Wiemy, że HPV przenoszą mężczyźni. Czy również oni powinni być szczepieni?

Jak najbardziej. Szczepionka jest przeznaczona nie tylko dla kobiet, ale również dla mężczyzn. Wynika to z faktu, że wiele infekcji u obu płci jest wywoływana przez wirusa brodawczaka ludzkiego. Infekcja HPV jest czynnikiem inicjującym raka odbytu, w 50% raka sromu i pochwy u kobiety, raka prącia u mężczyzn oraz w 30% raka nosogardzieli – migdałków, gardła, nosa.

Czy kobiety z chorobą przednowotworową lub chorujące na raka powinny się szczepić?

Osoby leczone z powodu pojawienia się zmian przednowotworowych mogą zostać zaszczepione. Zazwyczaj są to osoby młode, aktywne seksualnie. Jeśli u pacjenta w wyniku ponownego zakażenia wirusem HPV następuje nawrót choroby wskazane jest szczepienie. Zaleca się jego wykonanie po zakończeniu leczenia. Natomiast u osób z potwierdzoną chorobą nowotworową ten zabieg nie ma sensu.

Jaka będzie korzyść dla pacjentek w przypadku braku działania leczniczego szczepienia przeciwko HPV?

U osób ze zmianami przednowotworowymi szczepienie będzie elementem profilaktyki pierwotnej, czyli osoby te zostaną zabezpieczone przed ponownym zainfekowaniem.

Co to znaczy, że szczepionki nie mają działania leczniczego?

Musimy pamiętać, że szczepionka nie jest produktem leczniczym, a ma nas tylko zabezpieczyć przed wirusem. A co za tym idzie – ma działanie profilaktyczne, a nie lecznicze. Idąc dalej – nie wyeliminuje ona zakażenia.

Czy szczepienia przeciw HPV będą chronić przed powstaniem nowotworów w innych miejscach, np. jamie ustnej czy gardle?

Jak najbardziej. Wirus brodawczaka ludzkiego łączy się z bardzo specyficzną komórką w naszym organizmie. Takie komórki znajdują się w różnych miejscach w organizmie – szyjka macicy, pochwa, odbyt, krtań, gardło, czyli tam gdzie infekcja HPV może rozpocząć proces nowotworowy.

Mówiąc, że szczepionka przeciwko HPV jest tylko szczepionką przeciwko wirusowi, który może wywoływać raka szyjki macicy, wszystko upraszczamy. Wiemy od jakiegoś czasu, że ma ona szersze spektrum działania i może chronić zarówno kobiety, jak i również mężczyzn, a dodatkowo jest jednym z największych osiągnięć w medycynie ostatnich kilkunastu lat.

Więcej o chorobach zakaźnych piszemy tutaj.