Jak bezpiecznie odżywiać się w ciąży?

Planowanie dziecka lub zajście w ciążę to często impuls do weryfikacji swojego stanu zdrowia i sposobu żywienia. Kobiety spodziewające się dziecka, podobnie jak niemowlęta i małe dzieci, są szczególnie wrażliwe na działanie szkodliwych substancji zawartych w żywności.

Foto: freeimages.com

O ile w przypadku dzieci bezpiecznym rozwiązaniem jest wybieranie produktów z oznaczeniem wieku, o tyle przyszłe mamy muszą w sposób szczególny zatroszczyć się o jakość i źródło pochodzenia składników swojej diety. Jak komponować zbilansowany jadłospis i jaką żywność wybierać, by zapewnić bezpieczeństwo przyszłej matce i dziecku?

Szczególne potrzeby żywieniowe matki i dziecka

Organizm kobiety w ciąży ma bardzo ważne i trudne zadanie do spełnienia – jest odpowiedzialny za prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów kobiety, ale też za prawidłowy rozwój dziecka. Istotne znaczenie dla sprawnego funkcjonowania organizmu matki ma sposób żywienia.

Prawidłowa dieta w ciąży powinna być komponowana w oparciu o zasady zdrowego żywienia, musi być urozmaicona, składać się ze składników pochodzących ze wszystkich grup produktów spożywczych. Szczególne znaczenie dla wrażliwego organizmu dziecka ma jakość żywności, może ona bowiem kumulować w sobie niebezpieczne związki, które zakłócą rozwój płodu w brzuchu mamy.

1000 pierwszych dni życia dziecka to bowiem okres intensywnego wzrostu. W okresie ciąży rozwija się m.in. mózg, układ pokarmowy, odpornościowy i detoksykacyjny dziecka. Żywienie na tym etapie otwiera niepowtarzalne okno możliwości, w którym, dzięki prawidłowemu i bezpiecznemu żywieniu, budujemy fundamenty dla zdrowia malucha w przyszłości.

Etykieta prawdę ci powie

Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych to skupianie się na zdrowej i zbilansowanej diecie, ale także zwracanie uwagi na jakość i pochodzenie żywności. Kupując żywność zawsze zwracaj uwagę na etykiety, pamiętaj, że muszą się tam znaleźć wszystkie informacje o składnikach żywności. Dowiedz się, z jakich produktów w ciąży powinnaś zrezygnować, a wobec których zachować szczególną ostrożność.

Bardzo ważne jest, by w ciąży korzystać z produktów wolnych od patogenów chorobotwórczych, takich jak bakterie, pierwotniaki, wirusy czy pasożyty. Mogą one powodować poronienia, wady rozwojowe płodu, być przyczyną przedwczesnych porodów czy też problemów ze zdrowiem na późniejszym etapie rozwoju dziecka.

Bardzo toksyczne dioksyny

Dioksyny do żywności przedostają się jako efekt skażenia środowiska. Są one szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży, ponieważ mają zdolność przenikania przez łożysko i mogą prowadzić do obumarcia zarodka lub wykształcenia się wad rozwojowych. Mogą też przenikać do mleka matki, stanowią więc zagrożenie dla kobiet karmiących piersią. Znajdują się głównie w tłuszczach i produktach, które go zawierają.

Najczęściej występują w mleku i produktach mlecznych, mięsie i rybach. Kupując wymienione produkty zawsze zwracaj więc uwagę na ich pochodzenie i posiadane przez nie certyfikaty. Nie jesteś w stanie całkowicie wyeliminować niebezpiecznych związków z diety, ale dzięki sprawdzonym dostawcom będziesz miała pewność, że żywność, którą wybierasz jest bezpieczna pod kątem substancji szkodliwych.

Jak uniknąć toksoplazmozy w ciąży?

Toksoplazmoza to choroba niezwykle niebezpieczna dla dziecka. Kobiety ciężarne, by uniknąć zachorowania, nie powinny spożywać wędzonych na zimno wędlin, surowego mięsa, surowych ryb i owoców morza (ostrygi czy małże). Przygotowując mięso, ryby, korzystaj zawsze z tego samego noża i deski i nie używaj ich później do krojenia innych produktów spożywczych. Dokładnie je myj, a najlepiej wyparzaj.

Toksoplazmoza może pojawiać się również na surowych warzywach i owocach, dlatego należy je bardzo starannie myć. Jeśli jesteś poza domem, unikaj po prostu potraw zawierających surowe warzywa i owoce. Źródłem infekcji mogą być także odchody kotów, by uniknąć zarażenia, w sposób szczególny zadbaj o higienę po każdym kontakcie ze zwierzęciem. Zagrożeniem są głównie odchody kotów bezpańskich, a nie kotów domowych, które są pod stałą opieką weterynaryjną.

Niebezpieczne bakterie

Bakteria listeria monocytogenes może powodować listeriozę. Częstość występowania listeriozy u kobiet ciężarnych jest ok. 20-krotnie wyższa niż w populacji ogólnej. Szacuje się, że ciężarne z listeriozą stanowią ok. 1/3 wszystkich rozpoznanych przypadków tej choroby. Bakterię powodującą tą groźną chorobę identyfikuje się w żywności gotowej do spożycia, szczególnie w rybach i serach.

Żeby uniknąć zakażenia, należy zrezygnować w ciąży ze spożywania surowych ryb, surowego mięsa, pasztetów z mięsa lub ryb, serów wyprodukowanych z mleka niepasteryzowanego: serów pleśniowych, serów feta, typu brie czy camembert, oraz całkowicie wykluczyć z menu mleko niepasteryzowane. Podczas obróbki cieplnej oraz pod wysokim ciśnieniem bakteria listeria monocytogenes ginie.

Przechowywanie i przygotowanie produktów

Musisz też uważać na pojawiającą się w jajkach bakterię z rodziny Salmonella. Według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) zakażenia Salmonellą zdarzają się rzadziej niż kiedyś. To wynik stosowania w żywieniu zbiorowym proszków jajecznych zamiast świeżych jaj, dzieje się to także dzięki programowi eliminacji Salmonelli ze stad kur. Poddanie żywności obróbce termicznej w temperaturze ok. 70°C zabija bakterie Salmonella.

W związku z tym do zatrucia najczęściej dochodzi po zjedzeniu surowych lub półsurowych jaj. Dla kobiet w ciąży oznacza to prostą zasadę: mogą spożywać jedynie dobrze ugotowane czy też usmażone jajka. Pamiętaj, że równie ważne jak pochodzenie żywności jest jej odpowiednie przechowywanie i przygotowanie. Właściwa higiena pozwoli uniknąć zakażenia niebezpiecznymi związkami czy bakteriami.

Higiena przede wszystkim

Podstawowe zasady higieny przy przygotowywaniu żywności w domu:

• oddzielanie surowych produktów, zwłaszcza mięsa od przygotowanych pokarmów,
• używanie oddzielnych naczyń i innego wyposażenia kuchennego (deski do krojenia, noże) do produktów surowych, szczególnie mięsa i ryb oraz ich przetworów,
• przechowywanie żywności w odpowiedniej temperaturze – krótkotrwale w lodówce, przez dłuższy okres w zamrażarce,
• mycie rąk przed przygotowaniem żywności,
• mycie warzyw i owoców bezpośrednio przed spożyciem, używając bieżącej wody; w przypadku spożywania warzyw i owoców ze skórką należy szczególnie dokładnie umyć ich powierzchnię,
• odnalezienie na etykiecie daty ważności produktu i przestrzeganie jej, a także sprawdzenie, czy zawiera ona zalecenia co do postępowania z produktem.

Dbaj o dietę dziecka także po jego pojawieniu się na świecie

Pamiętaj, że kluczowym okresem dla prawidłowego rozwoju dziecka jest zarówno okres ciąży, jak i pierwsze 3 lata jego życia, czyli umownie – 1000 pierwszych dni. Po urodzeniu dziecka zdecyduj się na wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia.

Dzięki temu będziesz wspierała dalszy, prawidłowy rozwój dziecka, w który w czasie ciąży włożyłaś już tyle wysiłku. W momencie rozszerzania diety oraz później, w pierwszych 3 latach życia dziecka, wybieraj dla niego tylko bezpieczne, sprawdzone produkty z oznaczeniem wieku.