Prawo wykonywania zawodu: 5 lat bez fartucha

Zwykle najwięcej wątpliwości interpretacyjnych dostarczają nowo uchwalone przepisy. Jednak czasem kontrowersje dotyczą też przepisów obowiązujących bez większych zmian „od zawsze”. Jednym z nich jest art. 10 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Dotyczy on przerwy w wykonywaniu zawodu trwającej dłużej niż 5 lat.

Powszechnie w środowisku lekarskim przyjmuje się, że jeśli ktoś nie wykonuje zawodu przez 5 lat, to traci prawo wykonywania zawodu. Wniosek taki jest jednak w świetle samego przepisu art. 10 ustawy o ZLiLD nieuprawniony.

Zgodnie z jego brzmieniem lekarz, który zamierza podjąć wykonywanie zawodu, a nie wykonywał go przez okres dłuższy niż 5 lat, ma obowiązek zawiadomienia o tym okręgowej rady lekarskiej i odbycia przeszkolenia.

Czym jest wykonywanie zawodu?

O tym, co uznawane jest za wykonywanie zawodu lekarza, stanowi art. 2 ustawy ZLiLD. Podstawową aktywnością w tym zakresie jest oczywiście udzielanie świadczeń zdrowotnych, w tym wydawanie opinii i orzeczeń lekarskich (art. 2 ust. 1 i 2 ww. ustawy).

Ale jest to również prowadzenie badań naukowych, nauczanie zawodu, kierowanie podmiotem leczniczym, zatrudnienie w podmiotach zobowiązanych do finansowania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, czy urzędach i instytucjach, które przygotowują, organizują lub nadzorują udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Od 1 stycznia 2023 r. do katalogu tego włączone zostało zatrudnienie w Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Co istotne, taką aktywnością będzie też wykonywanie zawodu poza granicami Polski w sposób zgodny z miejscowym prawem. Jednak przepisy ustawy ZLiLD nie dają odpowiedzi na wiele pytań związanych z przerwą w wykonywaniu zawodu.

Dlatego Naczelna Rada Lekarska podjęła 28 czerwca 2019 r. stanowisko Nr 11/19/VIII w sprawie interpretacji art. 10 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty w zakresie ustalania 5-letniego okresu niewykonywania zawodu lekarza/lekarza dentysty.

Wypada jednak stwierdzić, że kwestie dotyczące tak istotnych spraw lekarzy i lekarzy dentystów powinny zostać uregulowane ustawowo, najlepiej przez umocowanie organów samorządu do wydania w tym zakresie stosownej uchwały.

Regulacje kwestii technicznych związanych z przerwą w wykonywaniu zawodu znajdują się również w uchwale NRL z 13 stycznia 2017 r. Nr 1/17/VII regulującej prowadzenie rejestru lekarzy i lekarzy dentystów. Opisuje ona procedury, jakie podejmowane są w przypadku przerwy w wykonywaniu zawodu.

Mogą one doprowadzić do zmiany numeru rejestracyjnego lekarza / lekarza dentysty w Centralnym Rejestrze w taki sposób, że numer kodowy (środkowa część numeru rejestracyjnego) zmieni się na 10 (w przypadku lekarzy) lub 20 (w przypadku dentystów) oznaczający niewykonywanie zawodu.

Zgodnie z regulacjami NRL taki lekarz może wyłącznie udzielać świadczeń zdrowotnych oraz ordynować leki w odniesieniu do swojej osoby lub osoby bliskiej w warunkach ambulatoryjnych lub w stanach nagłych.

Aby nie dopuścić do przerwy, należy przed upływem 5-letniego terminu podjąć jedną ze wskazanych form aktywności stanowiących wykonywanie zawodu, w wymiarze nie mniejszym niż 40 godzin w miesiącu i nieprzerwanie przez co najmniej 6 miesięcy. Trzeba również te działania udokumentować.

W praktyce pojawiają się problemy związane z udzielaniem świadczeń w ramach wolontariatu, bo świadczenia wolontariuszy mogą być wykonywane wyłącznie na rzecz podmiotów leczniczych w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej w zakresie wykonywanej przez nie działalności leczniczej (art. 42 ust. 1 pkt 4) ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).

Podobnie jest w przypadku udzielania świadczeń w ramach umowy z lekarzem lub lekarzem dentystą wykonującym działalność leczniczą w ramach praktyki zawodowej – bo nie mogą oni takich umów zawierać.

Powrót do praktyki

Żeby powrócić do wykonywania zawodu, konieczne jest odbycie przeszkolenia, którego tryb, program, miejsce i okres ustala właściwa okręgowa rada lekarska. Zgodnie ze stanowiskiem NRL powinno ono trwać nie krócej niż 3 miesiące i nie dłużej niż 12 miesięcy (chyba że przerwa była dłuższa niż 10 lat).

W okresie epidemii lub stanu zagrożenia epidemicznego zamiast odbycia przeszkolenia można przez pierwsze 3 miesiące udzielać świadczeń zdrowotnych pod nadzorem odpowiednio lekarza albo lekarza dentysty posiadającego specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty.

Uchylanie się od przeszkolenia grozi zawieszeniem prawa wykonywania zawodu lub ograniczeniem w wykonywaniu określonych czynności medycznych do czasu zakończenia przeszkolenia. Wykonywanie zawodu bez odbycia przeszkolenia jest także przewinieniem zawodowym.

Jarosław Klimek, radca prawny OIL w Łodzi