Seniorzy z oddziałów sądowych są kierowani do domów pomocy społecznej

Pacjenci kierowani są do oddziałów psychiatrii sądowej zwanych oddziałami detencyjnymi na podstawie orzeczenia sądu, a miejsce wykonywania tego orzeczenia wskazuje komisja psychiatryczna ds. środków zabezpieczających działająca przy Ministrze Zdrowia.

Foto: pixabay.com

Pacjenci przebywają na detencji długotrwale, a na jedno zwalniające się miejsce przypada kilka osób oczekujących. Z uwagi na ponadnormatywne obłożenie oddziałów sądowych, środek zabezpieczający jest wykonywany w oddziałach ogólnopsychiatrycznych.

Rzecznik Praw Pacjenta Bartłomiej Chmielowiec podjął inicjatywę, której celem było przeanalizowanie sytuacji seniorów przebywających w takich oddziałach. Rzecznik uważa, że osoby z niepełnosprawnościami i seniorzy, których stan zdrowia na to pozwala, powinni przebywać w miejscach dla nich przeznaczonych, jakimi są np. domy pomocy społecznej. Do oddziałów psychiatrii sądowej powinni zaś być kierowani sprawcy czynów zabronionych, których stan zdrowia wymaga bezwzględnego pobytu w psychiatrycznym zakładzie zamkniętym.

Na początku lutego Bartłomiej Chmielowiec zwrócił się do prof. nadzw. dr. hab. n. med. Janusza Heitzmana, dyrektora Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie oraz do prof. dr. hab. n. med Piotra Gałeckiego, konsultanta krajowego w dziedzinie psychiatrii z zapytaniem o opinię na temat sytuacji osób starszych przebywających w podmiotach leczniczych realizujących środek zabezpieczający. Rzecznik zapytał, czy takie miejsca są przystosowane do długotrwałego pobytu w nich osób starszych oraz z niepełnosprawnościami, a także czy mają one zapewnioną odpowiednią opiekę. Stanowiska obydwu profesorów miały podobny wydźwięk – oddziały spełniają odpowiednie standardy, jednak żaden szpital nie jest przystosowany do długotrwałego przebywania w nim osób starszych.

Rzecznik biorąc pod uwagę osoby, które z racji na wiek czy niepełnosprawność wymagają szczególnego wsparcia zwrócił się do kierowników podmiotów psychiatrycznych o udzielenie informacji o pacjentach powyżej 60. roku życia (kobiety) oraz 65. roku życia (mężczyźni), którzy przebywają w placówce w ramach detencji trwającej powyżej 18 miesięcy. Po uzyskaniu informacji wystąpił do właściwych sądów o weryfikację, czy konieczne jest dalsze stosowanie środka zabezpieczającego w formie umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym.

W pierwszym kwartale br. nastąpiły zmiany przepisów prawa dotyczące właściwości sądów orzekających o przedłużeniu środka zabezpieczającego. Art. 199a kodeksu karnego wykonawczego określa właściwości sądu na etapie orzekania i wykonywania środków zabezpieczających (oprócz elektronicznej kontroli miejsca pobytu). Sądem właściwym do rozpoznania kwestii (wykonania/zmiany) środków zabezpieczających jest sąd równego rzędu co sąd, który wydał orzeczenie w pierwszej instancji, w którego okręgu mieści się podmiot leczniczy, gdzie przebywa określona osoba. Celem takiego uregulowania jest perspektywa lepszej jakości uczestnictwa w toczącej się sprawie przez osobę, której dotyczy środek zabezpieczający. Dotychczas sprawy sądowe prowadzone były daleko od szpitali, co wymuszało obowiązek organizacji transportu.

Sądy, po zasięgnięciu specjalistycznej opinii lekarzy psychiatrów, podejmują czasami decyzję o zmianie środka zabezpieczającego ze szpitala psychiatrycznego na inny (więcej tutaj).