Sprawdzą słuch 140 tysiącom dzieci (zdjęcia)

Co piąte dziecko w wieku szkolnym ma kłopoty ze słuchem, dlatego już we wrześniu rozpoczną się kolejne badania przesiewowe słuchu u dzieci z terenów wiejskich. Przebadani zostaną głównie uczniowie klas pierwszych szkół podstawowych. Realizacja programu badań przesiewowych w roku szkolnym 2015/2016 pochłonie ponad 3 mln zł, a lekarze będą wykorzystywać telekonsultacje.

Ministrowie Marek Sawicki i Władysław Kosiniak-Kamysz. Foto: Marta Jakubiak

Na wczorajszej konferencji prasowej przeprowadzenie badań przesiewowych wśród dzieci z terenów wiejskich zapowiedzieli: minister rolnictwa i rozwoju wsi Marek Sawicki, minister pracy i polityki społecznej Władysław Kosiniak-Kamysz, dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu prof. Henryk Skarżyński i koordynator programów przesiewowych prof. Krzysztof Kochanek.

Wczesne wykrywanie zaburzeń słuchu u dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych, a więc niezależnie od wieku człowieka, ma ogromne znaczenie dla zainicjowania i wdrożenia programu wczesnej interwencji medycznej, którego celem jest usprawnienie procesu komunikacji.

Skala zaburzeń słuchu znacznie wzrasta wraz z wiekiem. W okresie noworodkowym problem wrodzonych zaburzeń słuchu dotyczy od 1 do 2 dzieci na 1000 urodzeń; w wieku szkolnym zaburzenia słuchu dotyczą już co 5-6 dziecka, natomiast u osób starszych nawet ponad 50%.

Wiemy, że u osób poniżej 55. roku życia podwyższenie średniego audiometrycznego progu słyszenia wynosi 3 dB HL na dekadę lat życia, natomiast u osób powyżej 55. roku życia wartość ta wzrasta do 9 dB na dekadę. Różne badania wskazują, że u osób w wieku powyżej 65. życia odsetek zaburzeń słuchu może wynosić nawet do 60%. Badania prowadzone w Polsce pod koniec ubiegłego wieku przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu wykazały, że różnego rodzaju problemy związane ze słyszeniem ma 75% populacji osób w wieku powyżej 70. roku życia.

– Badania przesiewowe słuchu, podobnie jak inne badania profilaktyczne, są częścią realizowanej polityki rodzinnej. Przeznaczane na to środki nie są wydatkiem, lecz inwestycją, która się spłaci w postaci większej aktywności zawodowej i mniejszych nakładów na opiekę medyczną – tłumaczy Władysław Kosiniak-Kamysz.

Resort rolnictwa planuje rozszerzyć badania profilaktyczne wśród mieszkańców wsi na te wykraczające poza badania słuchu. – Chcemy poprawić stan zdrowia oraz jakość życia tej społeczności – podkreślił Marek Sawicki.

W 2008 roku w Instytucie Fizjologii i Patologii Słuchu opracowano nowoczesne urządzenie multimedialne do badań przesiewowych słuchu o nazwie Platforma Badań Zmysłów. Wdrożono również lokalne programu badań przesiewowych ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej, które realizowane są w 500 poradniach psychologiczno-pedagogicznych w całym kraju.

– Wszyscy doskonale wiemy, jak ważne w procesie komunikacji międzyludzkiej są słuch, mowa, wzrok. Niewykryte w odpowiednim czasie zaburzenia któregokolwiek z tych zmysłów mogą zaburzać harmonijny rozwój dziecka, powodować izolację. Dzięki różnorodnym testom przesiewowym, w które wyposażona jest platforma, stosunkowo łatwo można wykryć dysfunkcje w tym zakresie. Platforma powstała dzięki wytężonej pracy i pasji kliku młodych naukowców z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz Instytutu Narządów Zmysłów. To im należą się gratulacje – podkreśla prof. Henryk Skarżyński.

W roku szkolnym 2015/2016 będzie realizowany „Program badań przesiewowych słuchu u dzieci ze szkół podstawowych zamieszkałych na terenach gmin wiejskich”. Jest on kontynuacją analogicznych badań dzieci w wieku wczesnoszkolnym z obszarów wiejskich w Polsce, przeprowadzonych w latach 2008, 2010 i 2011 przez Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, z udziałem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Funduszu Składkowego Ubezpieczenia Społecznego Rolników i Stowarzyszenia Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Człowiek – Człowiekowi”. Poprzednie programy objęły łącznie ponad 350 tysięcy uczniów szkół podstawowych w gminach wiejskich i miejsko-wiejskich.

Zasadniczym celem programu jest wczesne wykrycie zaburzeń słuchu, przede wszystkim u dzieci rozpoczynających naukę w szkole, oraz uwrażliwienie rodziców oraz środowiska szkolnego na problemy dzieci związane ze słyszeniem.

Celem obecnie podejmowanego programu jest także wyłonienie kilkunastu gmin, w których zostaną uruchomione pilotażowe ośrodki badań przesiewowych u dzieci w wieku szkolnym. Planuje się również, w oparciu o sieć terenowych jednostek organizacyjnych KRUS, zorganizowanie ośrodków, w których możliwe będą telekonsultacje dzieci z programów badań przesiewowych oraz turnusy rehabilitacyjne.

Badania w roku szkolnym 2015/2016 obejmą prawie 140 tysięcy dzieci, głównie z klas pierwszych z około 5980 szkół podstawowych położonych w gminach wiejskich na terenie całego kraju. W pierwszym etapie program będzie realizowany w ośmiu województwach Polski wschodniej, w drugim – w ośmiu województwach w zachodniej części kraju.

Patronat nad Programem sprawuje minister rolnictwa i rozwoju wsi. Patronat naukowy objął Komitet Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk. Partnerami programu są: Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Rolników, Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu, Stowarzyszenie Przyjaciół Osób Niesłyszących i Niedosłyszących „Człowiek – Człowiekowi”.

Jakie są najciekawsze wyniki dotychczasowych badań w Polsce? Przede wszystkim istnieje potwierdzenie dużej skali zaburzeń słuchu u dzieci w wieku szkolnym. Ok. 14% dzieci ma problemy z przewodzeniem dźwięku lub zaburzenia odbiorcze. Poza tym dowiedzieliśmy się, że:

• w grupie dzieci zakwalifikowanych przez lekarzy na badania kontrolne tylko 28% rodziców wskazało na problemy związane ze słuchem u swoich dzieci,
• tylko 27% z grupy dzieci zakwalifikowanych na badania kontrolne miało wcześniej wykonane badanie słuchu,
• mniej niż połowa rodziców dzieci, u których wynik badania przesiewowego wskazywał na znaczny niedosłuch (wymagający protezy słuchowej), zauważyła u swoich dzieci problemy ze słuchem,
• dwukrotnie więcej rodziców zauważyło u swoich dzieci problemy ze słuchem w przypadkach niedosłuchów obustronnych niż w przypadku zaburzeń jednostronnych,
• dzieci z niedosłuchem znacznego stopnia trzykrotnie częściej proszą o powtórzenie pytań lub wskazują na problemy związane ze zrozumieniem informacji niż dzieci niewielkim niedosłuchem,
• ponad dwukrotnie częściej dzieci z nieprawidłowym wynikiem badania przesiewowego słuchu wskazują, że mają problemy ze zrozumieniem nauczyciela stojącego przy tablicy niż dzieci o słuchu normalnym,
• w grupie dzieci z wynikiem badania przesiewowego wskazującym na niedosłuch średni lub znaczny, odsetek odpowiedzi, że dziecko nie słyszy tego, co mówi nauczyciel wzrasta czterokrotnie,
• ponad 13% dzieci zgłosiło rodzicom lub opiekunom występowanie stałych lub okresowych szumów usznych,
• dzieci z nieprawidłowym wynikiem badania przesiewowego dwukrotnie częściej osiągają słabe i bardzo słabe wyniki w nauce niż dzieci ze słuchem prawidłowym,
• dzieci ze znacznym niedosłuchem dwukrotnie rzadziej osiągają dobre wyniki w nauce oraz trzykrotnie częściej bardzo słabe w porównaniu z dziećmi o słuchu normalnym.

Poza tym, dysponując wynikami badań analogicznych wiekowo populacji dzieci z terenów zurbanizowanych i z terenów wiejskich, stwierdzono podobną skalę zaburzeń, przy czym u dzieci z obszarów wiejskich główne przyczyny zaburzeń słuchu są niewątpliwie związane z zaniedbaniami stanu zdrowia i brakiem doświadczenia u dorosłych (tak rodziców, jak i ich pedagogów szkolnych) w odpowiednio wczesnym dostrzeżeniu objawów zaburzeń słuchu u dzieci, zwłaszcza u uczniów rozpoczynających edukację wczesnoszkolną.

Więcej o otolaryngologii i otochirurgii piszemy tutaj.