Przewodniczący Ośrodka Bioetyki NRL: Szczepić czy nie szczepić?

Pod koniec grudnia Polska dołączyła do krajów, które oferują swoim obywatelom bezpłatne szczepienia przeciwko COVID-19. Akcja szczepień nie spotyka się jednak z powszechną aprobatą – pisze dr hab. Marek Czarkowski.

Foto: pixabay.com

Szczepionka stwarza możliwość wytworzenia tzw. odporności stadnej, co jest dziś jedynym bezpiecznym społecznie sposobem na ustąpienie epidemii. Ale czy szczepienia są bezpieczne?

Ryzyko

Stosowanie szczepionek wiąże się z występowaniem tzw. niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP). Poważne w skutkach NOP-y występują jednak bardzo rzadko.

Co roku w Polsce szczepi się setki tysięcy osób, głównie dzieci. Ryzyko związane z zaszczepieniem jest niezwykle niskie w porównaniu do ryzyka szkód zdrowotnych powodowanych przez choroby, przed którymi chronią nas szczepionki.

Ryzyko zachorowania na COVID-19 podczas trwającej obecnie epidemii jest wysokie, a wskaźnik śmiertelności (case fatality rate) wynosi obecnie 2,2 proc. (w Polsce ponad 2 zgony na każdych 100 chorych z potwierdzoną chorobą COVID-19¹).

Korzyści

Podstawową korzyścią indywidualną z zaszczepienia się jest znaczące zmniejszenie ryzyka zachorowania oraz śmierci lub powikłań spowodowanych COVID-19. Korzystają także ci, którym z powodów zdrowotnych nie wolno się szczepić. Im więcej w ich otoczeniu osób zaszczepionych, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że sami zachorują.

Społeczna korzyść szczepień jest bardzo duża. Dzięki temu zmniejszy się liczba nowych chorych, zgonów i innych szkód zdrowotnych. A jeśli zaszczepi się większość podatnych na zachorowanie, to uda się osiągnąć odporność stadną – dziś jedyną, bezpieczną społecznie metodę zwalczenia epidemii.

Warto także porównać potencjalne korzyści z akcji szczepień w stosunku do działań alternatywnych. Obecnie stosowana profilaktyka izolacyjna blokuje możliwość wystąpienia odporności stadnej.

Z kolei trzeci wariant, czyli poluzowanie profilaktyki izolacyjnej, spowoduje nasilenie epidemii i wzrost liczby zachorowań oraz zgonów. Czwartego wariantu działania nie ma. W porównaniu do tych rozwiązań akcja szczepień stwarza największe prawdopodobieństwo ustąpienia epidemii.

Więcej korzyści niż szkód

Etyczna ocena dopuszczalności procedur medycznych polega na promowaniu rozwiązań, które gwarantują jak najmniej szkód (a nie absolutny brak szkód) i jak największe korzyści (a nie pełnię zdrowia). Szczepienia przeciwko COVID-19 skrajnie minimalizują ryzyko szkód zdrowotnych i oferują maksymalną korzyść – ustąpienie epidemii.

Podczas zwalczania epidemii COVID-19 interesem nadrzędnym jest dobro całego polskiego społeczeństwa. Ten sposób rozumowania etycznego nakazuje wszystkim, by podobnie jak personel medyczny, poddali się szczepieniom, ponieważ jest to dziś metoda, która daje szansę na wystąpienie odporności stadnej i ustąpienie epidemii.

Epidemia koronawirusa ujawnia, jak niebezpieczne społecznie jest promowanie egoistycznych postaw. W demokratycznym państwie obywatele mają zagwarantowane prawa, ale muszą się również wywiązywać z obowiązków, jakie każdy obywatel ma względem innych członków tego społeczeństwa. Zachowujmy się zatem racjonalnie i odpowiedzialnie.

dr hab. n. med. Marek Czarkowski, bioetyk, przewodniczący Ośrodka Bioetyki NRL

¹ https://ourworldindata.org/mortality-risk-covid?country=~POL