Wycena świadczeń opieki zdrowotnej jest nieefektywna i trwa za długo
System wyceny świadczeń jest nieefektywny, pomimo na ogół prawidłowej realizacji zadań przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji i Narodowy Fundusz Zdrowia, a taryfą objęto niewielką część świadczeń opieki zdrowotnej – wskazuje Najwyższa Izba Kontroli.
Z początkiem stycznia 2015 r. ze sfery aktywności Narodowego Funduszu Zdrowia wyłączony został proces wyceny świadczeń opieki zdrowotnej, a zadania te zostały powierzone Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Jakie są efekty?
Wartość sfinansowanych w 2019 r. świadczeń opieki zdrowotnej, dla których prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji opublikował taryfę, wynosiła 15,2 mld zł, wobec kosztów świadczeń zdrowotnych ogółem w wysokości 90,1 mld zł. Oznacza to, że jedynie niespełna 17 proc. świadczeń opieki zdrowotnej było objętych taryfą.
Stopień objęcia świadczeń taryfikacją w 2019 r. wyglądał następująco:
- rehabilitacja lecznicza 0,3%
- ambulatoryjna opieka specjalistyczna 16,3%
- opieka psychiatryczna i leczenie uzależnień 17%
- leczenie szpitalne 25,8%
- świadczenia kontraktowane odrębnie 73,8%
- świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze w ramach opieki długoterminowej 81,9%
- opieka paliatywna i hospicyjna 99,9%
Niski stopień realizacji planów taryfikacji
NIK zwraca jednak uwagę na niski stopień realizacji planów taryfikacji – tylko 33 proc. W badanym okresie nie opracowano taryf dla 1500 świadczeń z 2226, które zostały ujęte w planach taryfikacji lub zostały zlecone przez Ministra Zdrowia (prace nad 776 taryfami zostały wstrzymane, 299 taryf zostało wycofanych, a 425 taryf było w trakcie realizacji).
Na niski stopień realizacji planów, wpływ miały: duża pracochłonność procesu taryfikacji, w tym przekraczający roczną perspektywę planowania proces uzyskiwania danych od świadczeniodawców oraz ich weryfikacji przez AOTMiT, a także doraźne zlecanie przez Ministra Zdrowia przeprowadzenia taryfikacji.
Minister Zdrowia nie zatwierdził lub nie zmienił 54 taryf świadczeń opracowanych przez Prezesa AOTMiT w latach 2018–2020 (36 wynikających z planu taryfikacji oraz 18 zleconych przez Ministra Zdrowia), mimo że uzyskały one pozytywną opinię Rady ds. Taryfikacji, i nie przekazał ich prezesowi Agencji celem opublikowania. NIK wskazuje, że Minister Zdrowia swoje decyzje uzasadnił dezaktualizacją części analiz i projektów taryf oraz wprowadzaniem na rynek bardziej innowacyjnych rozwiązań.
Projekty taryf nie są publikowane
W latach 2015–2020 (do 28 września) AOTMiT opracowała łącznie 138 projektów taryf, które nie zostały opublikowane w BIP do konsultacji zewnętrznych z powodu wstrzymania lub wycofania zlecenia przez Ministra Zdrowia. W ocenie NIK takie działanie naraża budżet państwa na nieuzasadnione koszty poniesione w związku z opracowaniem nieopublikowanych taryf lub je zwiększa w sytuacji, gdy zapadnie decyzja o aktualizacji tych taryf (w latach 2015–2020 (I półrocze) koszty taryfikacji świadczeń wyniosły 94 mln zł, co stanowiło blisko 52 proc. kosztów Agencji ogółem).
Począwszy od 2017 r. prezes NFZ kilkunastokrotnie kompleksowo podwyższał wycenę świadczeń o kilka lub kilkanaście procent w poszczególnych rodzajach lub zakresach świadczeń. NIK negatywnie oceniła wprowadzenie tych zmian bez rzetelnej analizy kosztowej. NFZ nie dysponował niezbędnymi danymi dla realizacji takich działań – wskazuje NIK, dodając, że takimi danymi częściowo dysponuje AOTMiT.
Prezes NFZ, wprowadzając kompleksowe podwyżki, nielegalnie stosował wartości punktowe, inne niż określone w taryfach przez Prezesa AOTMiT. NIK zwraca uwagę, że nie miał on kompetencji do zmiany wartości punktowej tych świadczeń, gdyż zgodnie z ustawą o świadczeniach określenie taryfy świadczeń należało do zadań Agencji (stosowne przepisy nakazywały Prezesowi NFZ stosowanie taryfy świadczeń określonej przez prezesa AOTMiT w przypadku jej ustalenia).
Źródło: NIK
