Wypłata gwarantowana dla osób uposażonych

Mało kto wie, że jeżeli emeryt umiera w okresie trzech lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono mu emeryturę, to osobom uposażonym¹ przysługuje jednorazowe świadczenie z ZUS (w wysokości zależnej od liczby miesięcy pobierania emerytury i wysokości środków zgromadzonych przez emeryta w II filarze).

Mowa o wypłacie gwarantowanej dla osób uposażonych, której podstawę stanowią obowiązujące przepisy emerytalne².

Wypłata gwarantowana jest ustalana jako różnica między kwotą środków zewidencjonowanych na tzw. subkoncie, a iloczynem liczby pełnych miesięcy, jakie upłynęły od początku miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę, do końca miesiąca, w którym nastąpiła śmierć emeryta, oraz trzydziestej siódmej części kwoty zewidencjonowanej na subkoncie.

Warunki nabycia prawa do wypłaty gwarantowanej

Wypłata jest możliwa, jeżeli śmierć emeryta pobierającego emeryturę nastąpiła w okresie trzech lat od miesiąca, w którym po raz pierwszy wypłacono emeryturę. Jeżeli natomiast emerytura pobierana była dłużej niż trzy lata – nie ma możliwości realizacji wypłaty gwarantowanej. Aby uzyskać wypłatę gwarantowaną, trzeba być ponadto w kręgu osób uprawnionych do takiej wypłaty.

Emeryt ma prawo do wskazania jednej lub kilku osób uposażonych, które będą miały prawo do wypłaty gwarantowanej po jego śmierci. Jeżeli tego nie zrobi, to za osobę uposażoną uznaje się jego małżonka pozostającego we wspólności majątkowej małżeńskiej. Jeżeli nie ma małżonka – wypłata gwarantowana wchodzi w skład spadku, a więc prawo do niej mają spadkobiercy. Wreszcie warunkiem koniecznym do przekazania uposażonej osobie wypłaty gwarantowanej jest posiadanie subkonta w ZUS.

Subkonto, czyli II filar

Każdy ubezpieczony w ZUS posiada swoje indywidualne konto, a w jego ramach od maja 2011 r. prowadzone jest właśnie specjalne subkonto dla osób, które są członkami Otwartych Funduszy Emerytalnych lub też urodziły się po 31 grudnia 1968 r. i nie przystąpiły do OFE. Na owo subkonto, nazywane II filarem, trafia część składki przekazywanej do OFE lub całość składki w przypadku osób, które nie są członkami OFE. Środki zgromadzone na indywidualnym koncie (I filar) nie są dziedziczone, natomiast środki zbierane na subkoncie (II filar) podlegają dziedziczeniu.

Tylko na wniosek

Niestety, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie informuje uposażonych „z urzędu” o prawie do wypłaty gwarantowanej, próżno też szukać szerszych informacji o tym świadczeniu na stronie internetowej ZUS. Jednocześnie organ ten nie dokona wypłaty gwarantowanej bez odpowiedniego wniosku osoby uprawnionej. Warto jednak zadbać o swoje prawa. Jeżeli zmarły miał ustalone prawo do emerytury, rodzina (uposażeni) powinna skontaktować się z ZUS-em. Jeżeli rodzina wie, że zmarły emeryt był członkiem OFE, powinna skontaktować się z OFE w sprawie podziału i wypłaty środków z subkonta.

Beata Wierzchowska, radca prawny

Przypisy:

1. Osoba wskazana przez ubezpieczonego jako uprawniona do otrzymania oszczędności z jego subkonta na wypadek jego śmierci.
2. Art. 25b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 504).