Uwaga na wirusowe zapalenie wątroby typu A i B

Już po raz 29. każdy, kto chce zadbać o swoje zdrowie, będzie miał okazję skorzystać z akcji Żółty Tydzień. Jej celem jest edukacja na temat zagrożeń zdrowotnych związanych z wirusowymi zapaleniami wątroby typu A i typu B oraz popularyzację szczepień ochronnych. W tej edycji (6-17 października) organizatorzy zwracają uwagę na rolę profilaktyki WZW typu B, dzięki której można zapobiegać poważnym następstwom zakażenia wirusem HBV, jakim jest zakażenie przewlekłe, marskość lub pierwotny rak wątroby [1, 2, 3].

Wirusowe zapalenie wątroby typu A i wirusowe zapalenie wątroby typu B to choroby zakaźne, które występują na całym świecie i stanowią poważne zagrożenie zdrowotne dla milionów ludzi [4, 5, 6]. Dlatego tak ważną rolę odgrywa wiedza na temat tych chorób i świadomość, że dzięki szczepieniom ochronnym możemy uniknąć zakażenia [4, 7].

Najważniejszy po tytoniu czynnik rakotwórczy

Wirusowe zapalenie wątroby typu B, wywoływane przez wirus HBV [4], może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Następstwem choroby mogą być zakażenie przewlekłe, marskość lub pierwotny rak wątroby [1, 2, 3, 4]. Jak wskazują badania, wirus HBV może być przyczyną nawet 80% przypadków rozwoju raka wątrobowokomórkowego, co – zgodnie z danymi WHO – czyni go drugim, najważniejszym po tytoniu czynnikiem rakotwórczym [1, 2, 3].

W połowie przypadków choroba może nie dawać objawów [4, 8, 9]. – Można być chorym na WZW B i o tym nie wiedzieć. Prawda jest taka, ze większość przypadków zakażeń wykrywamy przypadkowo. Czy to przy okazji badań kontrolnych, czy też pobytu w szpitalu z innych przyczyn, czy też przy okazji oddawania krwi – tłumaczy doc. Jerzy Jaroszewicz z Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii w Białymstoku.

– O tym, że choruję na wirusowe zapalenie wątroby typu B dowiedziałem się we wrześniu 2010 roku. Do tego czasu nic nie wskazywało na to, że jestem zakażony. Na podstawie wyników badań uznano, że szkody, jakich dokonał wirus, powstały w przeciągu 10, a może nawet 15 lat – mówi Gerard Wiśniewski, podopieczny Fundacji Gwiazda Nadziei.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia

Wirus przenosi się w wyniku naruszenia ciągłości tkanek – skóry lub błony śluzowej [4, 5]. Do zakażenia wystarczy już niewielka ilość krwi, nawet mniej niż jedna kropla, ponieważ wirus HBV znajduje się w niej w wysokim stężeniu [4, 8]. Wirus jest do 100 razy bardziej zakaźny niż wirus HIV [5]. Sytuacje, w których może dojść do zakażenia, dotyczą zarówno zabiegów medycznych, jak i niemedycznych, takich jak tatuowanie, zabiegi fryzjerskie, kosmetyczne lub stomatologiczne, wykonywane skażonym sprzętem [4,8,10,11]. Wirus przenosi się również drogą kontaktu seksualnego [3, 4, 8].

Skuteczna profilaktyka

Skuteczną i sprawdzoną metodą profilaktyki WZW typu B są szczepienia ochronne [4, 5, 7]. Odkąd w 1982 roku wprowadzono szczepionkę na WZW B, na całym świecie podano już ponad miliard jej dawek [12]. Ma ona wysoki profil bezpieczeństwa i skuteczności [12]. Wszystkie osoby dotychczas nie objęte szczepieniem, a przede wszystkim: urodzone przed 1994 r., kiedy wprowadzono obowiązkowe szczepienia przeciwko WZW typu B wśród niemowląt oraz te, które nie były szczepione w 14. roku życia (od 2000 r.) ani jako pacjenci grup ryzyka, w ramach profilaktyki WZW typu B powinny rozważyć szczepienie [13].

– Bardzo potrzebne są akcje informujące społeczeństwo i podnoszące świadomość na temat wirusowych zapaleń wątroby, dróg zakażenia oraz możliwości profilaktyki i szczepień. Tym bardziej, że wiele osób nie wie, że choruje i nieświadomie zakaża innych. Dlatego warto sprawdzić, czy nie jest się zakażonym, przebadać się i zaszczepić – podsumowuje Gerard Wiśniewski.

Profilaktyka zalecana szczególnie turystom

Wirusowe zapalenie wątroby typu A, zwane potocznie przez pacjentów „żółtaczką pokarmową” [14] lub „chorobą brudnych rąk” [15], wywoływane jest przez wirus zapalenia wątroby typu A (HAV) [4, 6, 14, 16]. Do zakażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą na WZW typu A, spożycie skażonej wirusem żywności lub wody, nawet w postaci kostki lodu w napoju czy podczas mycia zębów przy użyciu wody z kranu [4, 8]. Szczepienie zalecane jest szczególnie osobom nieuodpornionym, które wybierają się do krajów tropikalnych lub o złym stanie sanitarnym i higienicznym [4, 17], nawet jeżeli planują pobyt w hotelu o wysokim standardzie [8].

Skorzystaj ze szczepień

Punkty szczepień biorące udział w akcji Żółty Tydzień, oferują szczepionki skojarzone zabezpieczające jednocześnie przed zachorowaniem na WZW typu B i typu A oraz szczepionki monowalentne zabezpieczające przed jedną z tych chorób. Podstawowy schemat szczepienia przeciw WZW typu B składa się z trzech dawek – pierwszą podaje się w dowolnym terminie, drugą po upływie 1. miesiąca, natomiast trzecią po upływie pół roku od przyjęcia pierwszej dawki. W przypadku szczepienia przeciwko WZW typu A przyjmuje się dwie dawki, optymalnie w odstępie 6-12 miesięcy [8, 18, 19].

Referencje:

[1] M.R. Hilleman, Overview of the pathogenesis, prophylaxis and therapeusis of Vidal hepatitis B, with focus on reduction to practical applications, „Vaccine”, 19/2001, 1837-1848.

[2] T. Pollicino, C. Saitta, G. Raimondo, Hepatocellular carcinoma: the point of view of hepatitis B virus, „Carcinogenesis Advance Access”, June 30, 2011.

[3] WHO, Hepatitis B, Global Alert and Response, www.who.int, dostęp: 25.08.2014.

[4] W. Magdzik, Wirusowe zapalenia wątroby [w:] „Choroby zakaźne i pasożytnicze – epidemiologia i profilaktyka”, Alfa-medica Press, 2007, s. 325-330, 332-339.

[5] WHO, Hepatitis B, Departament of Communicable Diseases Surveillance and Response, 2002, www.who.int, dostęp: 25.08.2014.

[6] WHO, Hepatitis A, Departament of Communicable Diseases Surveillance and Response, 2000, www.who.int, dostęp: 25.08.2014.

[7] WHO, Immunization, Vaccines and Biologicals: Hepatitis, www.who.int, dostęp: 25.08.2014.

[8] A. Spira, A review of combined Hepatitis A and hepatitis B vaccination for travelers, „Clin Ther.”, 2003, 25 (9): 2337-2351.

[9] Pink Book: Hapatitis B, www.cdc.gov, dostęp: 25.08.2014.

[10] B. Ataei et al., Evaluation of Knowledge and Practice of Hairdressers in Women’s Beauty Salons in Isfahan About Hepatitis B, Hepatitis C, and AIDS in 2010 and 2011, „Hepat Mon” 2013, 13 (3): e6215.

[11] FS Younai, Health care-associated transmission of hepatitis B & C viruses in dental care (dentistry), „Clin Liver Dis”, 2010.

[12] WHO, Hepatitis B Factsheet, www.who.int; dostęp 25.08.2014.

[13] W. Magdzik, M. Pokorska-Lis, Zapewnienie wysokiej skuteczności szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (wzw B) przy ograniczeniu traumatyzowania niemowląt, niepożądanych odczynów poszczepiennych i innych ujemnych skutków szczepień, „Zakażenia Reprint”, 5/2008.

[14] M. Pokorska-Lis, Wirusowe Zapalenie Wątroby typu A w podróży – zasadność profilaktyki, „Zakażenia”, 4/2010.

[15] „Medycyna Praktyczna”, Szczepienie Przeciwko WZW typu A, www.pediatria.mp.pl, dostęp: 25.08.2014.

[16] E. Duszczyk, E. Talarek, Szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A – nowe wyzwanie na obszarach objętych powodziami, „Zakażenia”, 5/2010, s. 116.

[17] D. Krupas, A. Steciwko, Zagrożenia podczas wyjazdów wakacyjnych, „Praktyka Lekarska”, 73/2011, s. 12.

[18] E. Duszczyk, E. Talarek, Szczepienia ochronne w praktyce lekarza rodzinnego, „Nowa Klinika”, vol. 15, no 5, s. 5067.

[19] E. Duszczyk, WZW A – epidemiologia, klinika, leczenie, zapobieganie, „Przewodnik Lekarski”, 2011 (Praktyka Medyczna – Pediatria), 4 (3), s. 64-67.