Z darowizną warto się wstrzymać

Jeśli lekarz lub lekarz dentysta chce przekazać bliskim pieniądze, a nie ma pośpiechu, lepiej, by zaczekał do wakacji. Od lipca mają obowiązywać wyższe limity wolne od podatku.

Taką niespodziankę zrobił podatnikom Sejm, uchwalając zmiany w ustawie deregulacyjnej, która zmienia m.in. ustawę o podatku od spadków i darowizn.

Warto dodać, że kwoty wolne od podatku zmieniły się pod koniec ubiegłego roku – 13 października (po raz pierwszy od 2003 r.), a teraz wzrosną jeszcze bardziej. Rząd zdecydował się na taki krok, by je urealnić. Nie przystawały bowiem do obecnej rzeczywistości z gwałtownie rosnącą inflacją i cenami.

Kwoty wolne

Co do zasady wysokość podatku od spadków i darowizn zależy od przynależności do określonej grupy podatkowej. Najmniej płacą osoby najbliższe darczyńcy, czyli małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice i dziadkowie), a także pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, macocha, ojczym i teściowie. W tym przypadku kwota wolna wynosi 10 434 zł.

Do kolejnej grupy należą dalsi krewni. Będą to zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry), rodzeństwo rodziców (czyli ciocia, wujek), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie innych zstępnych, a także małżonkowie rodzeństwa małżonków. W tym wypadku kwota wolna wynosi obecnie 7878 zł.  

Ostatnia, trzecia grupa podatkowa, to osoby niespokrewnione. One zapłacą najwięcej od ewentualnej darowizny. W ich wypadku kwota wolna jest najniższa i wynosi 5308 zł.

Od października 2020 r. jako zstępnych przepisy traktują również osoby, które przebywają lub przebywały w rodzinie zastępczej, w rodzinnym domu dziecka, a za wstępnych odpowiednio osoby tworzące rodzinę zastępczą i prowadzące rodzinny dom dziecka. Te osoby również mogą uniknąć konieczności zapłaty podatku.  

Jeśli zatem osoby, którym zamierzamy przekazać pieniądze, nie potrzebują ich natychmiast, warto się zastanowić nad wstrzymaniem takiej darowizny. Przy dużych kwotach w tej chwili może się pojawić konieczność zapłacenia podatku. Od lipca jest szansa, że fiskus nic nie dostanie. Podatek płaci się bowiem od wartości ponad kwotę wolną od podatku. A ta ma wynosić od lipca:

• 36 120 zł od jednej osoby (108 360 zł od wielu osób) – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł od jednej osoby (81 270 zł od wielu osób) – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
• 18 060 zł od jednej osoby (54 180 zł od wielu osób) – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.

Najbliżsi nie muszą płacić

W przypadku darowizny dla tzw. zerowej grupy podatkowej (czyli małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy) obdarowany może wcale nie zapłacić podatku. By tak się stało, muszą być spełnione określone warunki.

Po pierwsze, konieczne jest zgłoszenie darowizny w ciągu sześciu miesięcy naczelnikowi urzędu skarbowego (jeśli warunek ten nie zostanie spełniony, darowizna będzie opodatkowana na zasadach ogólnych).

Zgłoszenie następuje na specjalnym formularzu SD-Z2. Jeśli jednak podatnik nie zgłosi darowizny na tym formularzu, nie tarci prawa do zwolnienia. Minister finansów wyjaśnił, że ustawodawca nie wskazał, by warunkiem zwolnienia z podatku było zgłoszenie wyłącznie na formularzu. Podatnicy mogą więc zgłosić darowiznę na piśmie lub do protokołu, a urzędnicy nie mogą odmówić im prawa do zwolnienia.

Drugi konieczny warunek w przypadku darowizn pieniężnych to udokumentowanie ich dowodem przekazania na rachunek bankowy obdarowanego (czyli przelewem lub przekazem pocztowym). Przekazanie gotówki z ręki do ręki nie daje prawa do zwolnienia z podatku, a o tym zdają się zapominać zarówno darczyńcy, jak i obdarowani.

Prawa do zwolnienia z podatku nie będzie także wtedy, gdy np. rodzice dadzą dziecku pieniądze, a ono zaraz wpłaci je na swój rachunek w banku. Potwierdzają to interpretacje organów podatkowych (np. 0111-KDIB2-2.4015.125.2019.1.PB.).

Agata Zięba

Z pięciu lat

Obliczając kwotę wolną od podatku, sumuje się wartość rynkową otrzymanej darowizny z wartością rzeczy i praw majątkowych nabytych przez obdarowanego od tej samej osoby (np. w ramach darowizny) w okresie pięciu lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie ostatniej darowizny. Ta zasada też się zmieni. Trzeba będzie sumować nabycia z okresu pięciu lat liczonego od 1 lipca 2023 r. Co ważne, teraz sumuje się nabycia od jednej osoby, od lipca trzeba będzie sumować od wielu osób.