Gdy lekarz podejrzewa chorobę wysoce zakaźną

W sześciu krajach Afryki Zachodniej na skutek zarażenia wirusem gorączki krwotocznej Ebola zmarło już około trzech tysięcy osób. Czy epidemia Eboli może pojawić się również na terenie naszego kraju? Dlaczego tak ważna jest czujność lekarzy? Na nasze pytania odpowiada Jan Bondar, rzecznik prasowy Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Czy nasz kraj jest przygotowany na ewentualne pojawienie się przypadku wirusa gorączki krwotocznej Ebola?

– Generalnie wszystkie kraje europejskie i Stany Zjednoczone mają podobny algorytm postępowania. Od wielu lat „trenowane” są procedury na wypadek pojawiania się przypadków groźnych chorób zakaźnych. Szczególnie dużo zrobiono w tym względzie przed EURO 2012, m.in. doposażono wówczas część lotnisk. Dziś w Polsce jest siedem lotnisk posiadających międzynarodowe certyfikaty potwierdzają możliwości techniczne przyjęcia pasażera chorego na wysoce zakaźną chorobę (zobacz więcej). Zatem jeśli zdarzy się przypadek przywleczenia służby sanitarne i medyczne poradzą sobie. Natomiast część ekspertów zwraca uwagę, że im dłuższy czas utrzymywania się epidemii w Afryce Zachodniej, tym większe ryzyko mutacji wirusa. Gdyby zaczął przenosić się drogą powietrzną byłoby to wielkie wyzwanie dla całego świata.

Załóżmy, że w miejscu użyteczności publicznej znajduje się osoba, która prawdopodobnie została zakażona tym wirusem. Co trzeba zrobić w takiej sytuacji? Kto jest odpowiedzialny za działania?

– Pracę wszystkich służb w takich kryzysowych sytuacjach koordynuje wojewoda, który kieruje administracją zespoloną na swoim terenie (zobacz więcej). W tym zespole znajdą się przedstawiciele inspekcji sanitarnej (nadzór epidemiologiczny, ustalenie osób narażonych), policja (zabezpieczenie terenu) czy straż pożarna (usuwanie skażeń biologicznych). Oczywiście bardzo ważna jest czujność lekarzy. Przenoszenie wirusa z człowieka na człowieka następuje podczas bezpośredniego kontaktu z płynami ustrojowymi lub wydzielinami zakażonych pacjentów lub zwierząt, a także ich zwłokami. Zatem do momentu wystąpienia objawów taka osoba nie stanowi zagrożenia dla otoczenia.

Przyjmujmy, że w bibliotece czy szkole podstawowej przebywa ktoś z objawami Eboli. Co wtedy?

– Nie przypuszczam, żeby ktoś z biegunką i wymiotami wybrał się do biblioteki. W pierwszej kolejności zgłosi się do lekarza i poinformuje go o pobycie w Afryce Zachodniej. W opracowanym algorytmie postępowania w przypadku osoby z objawami, podejrzanej o zakażenie, która stawiła się w szpitalu/placówce ochrony zdrowia osobiście, należy ją niezwłocznie poddać izolacji. Gdy taka osoba zgłosi się telefonicznie do szpitala lub innej placówki medycznej należy przekierować ją bezpośrednio do dyspozytora ratownictwa medycznego i zalecić bezwzględne pozostanie w domu do czasu przyjazdu odpowiednio wyposażonego zespołu ratownictwa medycznego.

Czy do inspekcji trafiają na bieżąco informacje o rzeczywistych i domniemanych przypadkach zarażenia chorobą wysoce zakaźną?

– Tak. W ostatnich tygodniach mieliśmy kilka przypadków osób, które spełniały kryteria objęcia ich dochodzeniem epidemiologiczno-klinicznym w kierunku gorączki Ebola. Dwa najpoważniejsze dotyczyły osób powracających z Nigerii, w obu wykluczono wirusa Ebola i zdiagnozowano malarię. To ona jest najczęstszą przyczyną wysokiej gorączki u osób powracających z krajów Afryki. Jednakże w przypadku chorych z wysoką gorączką (powyżej 38,5°C), silnymi bólami głowy, wymiotami i biegunką, którzy powracają z krajów dotkniętych epidemią gorączki Ebola (przede wszystkim Gwinei, Sierra Leone, Liberii, a także Nigerii, Demokratycznej Republiki Konga oraz Senegalu), zawsze konieczne jest zastosowanie odpowiednich zabezpieczeń przed szerzeniem się zakażenia i przeprowadzenie diagnostyki różnicowej.

Kto ma obowiązek przekazywania takich informacji do GIS?

– Lekarz, który podejrzewa lub rozpoznaje chorobę wysoce zakaźną jest obowiązany do niezwłocznego zgłoszenia tego faktu państwowemu powiatowemu inspektorowi sanitarnemu. Szczegółowe informacje dotyczące postępowania w przypadku podejrzenia gorączki Ebola są dostępne na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego-Państwowym Zakładzie Higieny.