O Szpitalu Wojskowym w Równem w latach 1919-1939

Niemal w setną rocznicę „Cudu nad Wisłą” dr Zbigniew i dr Krzysztof Kopocińscy, bracia bliźniacy, lekarze okuliści ze 105. Kresowego Szpitala Wojskowego w Żarach, ale także znani historycy medycyny specjalizujący się w tematyce dziejów wojskowej służby zdrowia, opublikowali swoją kolejną monografię pt. „Szpital Wojskowy w Równem w latach 1919-1939”.

Patronat Honorowy nad publikacją objęli Prezes Wojskowej Izby Lekarskiej Artur Płachta oraz Główny Inspektor Sanitarny MSWiA Marek Posobkiewicz.

W pracy tej autorzy przedstawili całokształt działalności wojskowego zakładu leczniczego w Równem, który powstał na Wołyniu jesienią 1919 r., brał aktywny udział w wojnie 1920 r. i istniał przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego aż do likwidacji placówki w wyniku wybuchu II wojny światowej spowodowanej agresją III Rzeszy i ZSRR. Książka składa się z 14 rozdziałów, uzupełnionych wstępem i zakończeniem, bibliografią, indeksem nazwisk i nazw geograficznych oraz aneksem zawierającym noty biograficzne kadry kierowniczej placówki. Wzbogacają ją liczne fotografie, tabele oraz kilka rycin.

W kontekście walki współczesnej służby zdrowia z pandemią COVID-19, szczególnie interesujący jest rozdział poświęcony zwalczaniu przez rówieńskich lekarzy okresu dwudziestolecia międzywojennego epidemii groźnych chorób zakaźnych. Wypracowany wówczas model postępowania został wielokrotnie sprawdzony przez nich w praktyce, a większość przyjętych wówczas zasad walki z epidemią nie straciło nic na aktualności, toteż z całą pewnością warto skorzystać z doświadczenia i wiedzy starszych pokoleń medyków, być może zainspirują naszych naukowców do podjęcia nowych kierunków badań służących skutecznemu leczeniu COVID-19.

Prof. Małgorzata Paprocka-Borowicz w recenzji monografii napisała m.in.: „Przygotowana do publikacji praca stanowi uzupełnienie dotychczasowych badań w zakresie historii polskiej wojskowej służby zdrowia, w szczególności szpitalnictwa okresu dwudziestolecia międzywojennego. Tylko nieliczne polskie szpitale wojskowe z tego okresu doczekały się opisu swoich dziejów, toteż ukazanie wszelkich przemian, jakim podlegała placówka w Równem na Wołyniu, na tle reform całego wojskowego sanitariatu oraz w ścisłej korelacji ze złożoną sytuacją społeczno-polityczną, ma charakter pionierski (…) Docenić wysoko należy fakt, że praca w dużej mierze została oparta na materiałach archiwalnych zgromadzonych w zasobach Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie-Rembertowie, Państwowego Archiwum Obwodu Rówieńskiego w Równem (Ukraina), Instytutu Historycznego i Muzeum im. gen. broni W.Sikorskiego w Londynie, Archiwum 5. Wojskowego Szpitala Klinicznego z Polikliniką im. gen. bryg. prof. M.Garlickiego w Krakowie, Archiwum Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej w Katowicach i kilku mniejszych jednostek…”.

Drugi z recenzentów, ppłk rez. dr hab. n. med. Mariusz Goniewicz, podkreślił, iż publikacja „…skierowana jest nie tylko do wąskiego grona badaczy dziejów militarnych i historii medycyny związanych z wojskowością, ale także do osób zajmujących się dziejami II Rzeczypospolitej oraz pasjonatów historii i osób poszukujących ciekawej, zajmującej lektury. Na podstawie tej publikacji przyszłe pokolenia badaczy będą mogły odtworzyć historię szpitalnictwa wojskowego okresu międzywojennego oraz szukać źródeł ideologii wojskowej służby zdrowia (…) Publikacja Zbigniewa Kopocińskiego i Krzysztofa Kopocińskiego pt. „Szpital Wojskowy w Równem w latach 1919-1939” wyciągająca z mroków niepamięci działalność jednego z polskich szpitali wojskowych na kresach wschodnich II RP, jest nie tylko ich hołdem dla pracowników wszystkich szpitali wojskowych (…), ale także wypełnieniem zobowiązania środowiska lekarzy wojskowych wobec dorobku zawodowego i patriotycznego naszych poprzedników”.

Ppłk. rez. dr n. med. Kazimierz Janicki w swej recenzji (opublikowanej na łamach „Skalpela” nr 10/2020, s. 5) zwrócił uwagę na fakt, że „Szczególne zainteresowanie budzi działalność szpitala w mocno skomplikowanej sytuacji narodowościowo-wyznaniowej ‘kresowej’ rzeczywistości i dramatyczne losy kadry po 1939 roku”.

W podsumowaniu wstępu Autorzy napisali: „Monografia nasza jest wyrazem hołdu dla wszystkich pokoleń pracowników wojskowego sanitariatu, którzy z ofiarnością i poświęceniem, często ryzykując własne życie, nieśli i niosą wciąż pomoc tysiącom ludzi”. Słowa te są szczególnie aktualne dzisiaj, gdy cała służba zdrowia po raz kolejny w swojej historii heroicznie walczy z pandemią COVID-19.

Polecam wszystkim lekturę tej książki, która nie tylko opisuje miniony czas i ludzi, ale także może być źródłem głębszych przemyśleń na temat przemijania i sensu naszej egzystencji.

Justyna Wróbel-Gądek, rzecznik prasowy 105. Kresowego Szpitala Wojskowego z Przychodnią SPZOZ w Żarach

„Szpital Wojskowy w Równem w latach 1919-1939”, autorzy Zbigniew Kopociński, Krzysztof Kopociński, Głogów 2020, Wyd. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Głogowie, stron 529.