Onkologia przyszłości a leczenie raka piersi

Zapadalność na raka piersi w Polsce rośnie, szczególnie istotny jest udokumentowany wzrost zachorowań w młodszych grupach wiekowych. Podstawowe znaczenie w zmniejszaniu umieralności z powodu tego nowotworu ma wczesne wykrywanie, czyli profilaktyka wtórna, oraz optymalnie przeprowadzone leczenie skojarzone.

Foto: Marta Jakubiak

Wyniki leczenia tego nowotworu są niestety gorsze w Polsce niż w większości krajów Unii Europejskiej i w Stanach Zjednoczonych. W Polsce rak piersi jest najczęstszym nowotworem złośliwym wśród kobiet.

Jeżeli przeanalizować przyczyny zgonów z powodu nowotworów złośliwych u kobiet, to okazuje się, że na pierwszym miejscu jest rak płuca. Poprawa wyników leczenia związana jest z prowadzeniem intensywnych badań klinicznych, zwiększoną dostępnością badań przesiewowych i wprowadzeniem na szeroką skalę leczenia skojarzonego.

Skuteczność leczenia raka piersi związana jest z postępem wiedzy o biologii tego nowotworu, z rozwiązaniami organizacyjnymi i z należytym finansowaniem leczenia.

Rak piersi jest chorobą heterogenną. Na podstawie badań molekularnych można rozróżnić 5-7 podtypów raka piersi. Każdy z tych podtypów charakteryzuje się odmiennymi cechami biologicznymi, rokowaniem i podatnością na poszczególne metody leczenia. Na podstawie wyników powszechnie dostępnych badań immunohistochemicznych można wyodrębnić trzy różne podtypy raka. Raka z dodatnimi receptorami dla estrogenów lub progestagenów.

Ten typ raka jest podatny na leczenie hormonalne. Raka, którego komórki zawierają nadmierną ilość receptora HER2. W tym typie raka piersi wysoką aktywnością charakteryzują się leki działające na szlak przewodzenia sygnałów zależny od receptora HER2. Trzecim podtypem jest rak, którego komórki nie zawierają receptorów hormonalnych i ilość receptorów HER2 jest prawidłowa.

U chorych, u których rozpoznano raka zawierającego receptory dla estrogenów lub progestagenów, istnieją wskazania do zastosowania leczenia hormonalnego. Powinno być ono stosowane zarówno w leczeniu uzupełniającym, jak i w leczeniu choroby uogólnionej.

Współcześnie stosowane leki hormonalne to inhibitory aromatazy (anastrozol, letrozol, eksemestan), wybiórczy modyfikator receptorów dla estrogenów – tamoksyfen, agoniści przysadkowych hormonów tropowych (goserelina, leupropreina) i czysty, antyestrogen – fulwestrant. Leczenie hormonalne może być stosowane zarówno po radykalnym leczeniu miejscowym, jako tzw. leczenie uzupełniające, jak i u chorych z uogólnieniem procesu nowotworowego.

Nowotwór jest w stanie „bronić się” przed lekami, na które jest eksponowany. Nie wszyscy chorzy reagują na leczenie zgodnie z oczekiwaniami, dodatkowo u większości pacjentów, którzy odnieśli korzyść z leczenia, dochodzi do kolejnego nawrotu choroby.

Właśnie w takiej grupie chorych wykazano, że podanie eworolimusu – leku, który powoduje blokownie niektórych wewnątrzkomórkowych sygnałów – dochodzi do ponownego uwrażliwienia komórki nowotworowej na leki hormonalne. Skojarzone leczenie ewerolimusem i eksemestanem u chorych, u których po uprzednim leczeniu hormonalnym wystąpiła progresja, przynosi lepsze rezultaty niż stosowanie samego eksemestanu. W Polsce ten sposób leczenia nie jest finansowany.

Opracowywanie i wprowadzanie do praktyki klinicznej nowych leków jest procesem długotrwałym, wymagającym międzynarodowej współpracy. Na świecie w ostatniej dekadzie możliwości leczenia uległy znacznemu zwiększeniu.

Niestety w Polsce pacjenci z tych wielkich osiągnięć nauki mają bardzo ograniczone korzyści.Poprawę wyników leczenia raka piersi w Polsce można uzyskać przez wzrost nakładów finansowych przeznaczonych na profilaktykę, diagnostykę, leczenie i pielęgnowanie chorych.

Najlepszą drogą do uzyskania tego celu jest wprowadzanie zgodnie z rezolucją Parlamentu Europejskiego systemu Ośrodków Diagnostyki i Leczenia Raka Piersi. Dobrą wiadomością dla wszystkich kobiet w Polsce jest, że pierwszy taki ośrodek akredytowany przez Senologic International Society działa w Zachodniopomorskim Centrum Onkologii w Szczecinie.

prof. dr. hab. n. med. Tadeusz Pieńkowski
Prezydent Międzynarodowego Towarzystwa Chorób Piersi
Kierownik Kliniki Onkologii CMKP w Europejskim Centrum Zdrowia Otwock

Artykuł ukazał się w „Gazecie Lekarskiej” nr 10/2014