Opinia psychiatryczna „zaoczna”

„Wydawanie zaświadczeń lekarskich jest dozwolone jedynie na podstawie aktualnego badania lub odpowiedniej dokumentacji” (art. 40 KEL).

Foto: pixabay.com

Do okręgowego rzecznika odpowiedzialności zawodowej wpłynęła skarga na postępowanie lekarza specjalisty psychiatry, który bez przeprowadzenia badania sporządził na temat skarżącego opinię psychiatryczną, tzw. informację typologiczną, zleconą przez osobę trzecią.

Wynikało z niej, że skarżący prezentuje zaburzenia osobowości i zachowania o charakterze paranoiczno-dyssocjalnym. Obwiniony lekarz postawił rozpoznanie na podstawie dostarczonej dokumentacji: korespondencji procesowej, kart informacyjnych, opinii psychologicznych i innej dokumentacji medycznej oraz serii zdjęć sygnowanych opisami.

Sąd lekarski uznał, że obwiniony lekarz naruszył art. 40 KEL, wydając zaświadczenie lekarskie, a dokładnie „Informację Typologiczną” o stanie zdrowia psychicznego pacjenta bez przeprowadzenia badania, bez odpowiedniej dokumentacji medycznej, bez wiedzy i zgody pacjenta.

Obwiniony został ukarany karą nagany. Odwołanie od tego orzeczenia wniósł pełnomocnik pokrzywdzonego pacjenta i zaskarżył orzeczenie w zakresie dotyczącym kary, zarzucając niewspółmierność wysokości kary do zarzuconego czynu. Orzeczenie OSL zaskarżył również obrońca obwinionego.

Naczelny Sąd Lekarski uznał odwołanie pokrzywdzonego za częściowo zasadne, natomiast odwołanie obwinionego lekarza za niezasadne. Zmienił zaskarżone orzeczenie sądu pierwszej instancji i wymierzył karę pieniężną w wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy o izbach lekarskich z 2009 r.), płatną na rzecz Fundacji Lekarze Lekarzom.

Jednocześnie podkreślił, że wnioskowana przez pokrzywdzonego kara ograniczenia prawa wykonywania zawodu i publikacji orzeczenia byłaby karą zbyt surową w stosunku do popełnionego przez obwinionego przewinienia zawodowego. Od orzeczenia NSL kasację wniósł obrońca obwinionego. Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej wnioskował o oddalenie kasacji jako bezzasadnej. Sąd Najwyższy oddalił kasację jako oczywiście bezzasadną.

* * *

Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty

Stan prawny na dzień czynu: Art. 42. Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z zastrzeżeniem sytuacji określonych w odrębnych przepisach.

Stan prawny na dzień rozprawy kasacyjnej: Art. 42. 1. Lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności.

Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego

Art. 11. 1. Orzeczenie o stanie zdrowia osoby z zaburzeniami psychicznymi, opinię lub skierowanie do innego lekarza lub psychologa albo podmiotu leczniczego lekarz może wydać wyłącznie na podstawie uprzedniego osobistego zbadania tej osoby. Skierowanie do szpitala psychiatrycznego wydawane jest w dniu badania, a jego ważność wygasa po upływie 14 dni.

* * *

Komentarz

Po raz kolejny o przewinieniu popełnionym przez lekarza specjalistę psychiatrii. I choć zarzut rzecznika oparty został tylko o art. 40 KEL, to przecież specjalista w tej szczególnej dziedzinie, opierający swoje postępowanie o ustawę o ochronie zdrowia psychicznego, nie mógł nie znać przepisu art. 11 tej ustawy.

Przecież lekarz specjalista nie może zapominać czy też ignorować przepisu art. 42 „ustawy lekarskiej”. Wszystkie trzy przepisy wyraźnie podkreślają konieczność osobistego badania przed wydaniem orzeczenia.

I choć ustawodawca nie był szczególnie staranny i definicji orzeczenia (opinii, zaświadczenia) w żadnej z tych ustaw nie przedstawił, to oczywistym jest dla każdego z nas, że podejmując się oceny stanu zdrowia, w tym w szczególności zdrowia psychicznego, bez względu na sygnalizowaną potrzebę wydania opinii lekarskiej, powinniśmy wykazać się podstawową starannością, jaką jest zbadanie chorego (pacjenta).

Niejednokrotnie okazało się, że wydane w zaufaniu do proszącego, „grzecznościowo”, zaświadczenie czy opinia wykorzystywane były w nieprzewidywalnych dla lekarza celach. Próba odmiennego nazywania lekarskiego orzeczenia o stanie zdrowia psychicznego (informacja typologiczna), mimo że mądrze brzmi , nie może przesłaniać faktu, iż nadal pozostaje dokumentem, o którym mowa w KEL i w ustawach.

I na marginesie (patrz art. 42 uozlild) – pewnie czeka nas ciekawa dyskusja, co to znaczy „zbadać za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności” i kiedy takie badanie może zastąpić (a może tylko uzupełnić?) klasyczny, oparty na wzajemnym, dwustronnym zaufaniu, model lekarskiego badania podmiotowego i przedmiotowego.

Grzegorz Wrona
Naczelny Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesuje cię prawo medyczne, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej”. Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.