Psychoonkologia motywuje do walki z rakiem

Ze statystyk Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w Polsce rak jest pierwszą przyczyną zgonów wśród kobiet w średnim wieku i drugą wśród mężczyzn. Ok. 360 tys. Polaków zmaga się z nowotworami. W ostatnim czasie coraz większą wagę przywiązuje się do psychoonkologii – metody wspomagającej walkę z chorobą.

Dr Jolanta Nalewaj, psychoonkolog

Jak donosi Główny Urząd Statystyczny (GUS) Wśród mężczyzn dominuje rak płuc (21 proc.), prostaty (13 proc.) oraz jelita grubego (11 proc.). Natomiast wśród kobiet najczęstszym problemem jest rak piersi (23 proc.), jelita grubego (10 proc.), płuc (9 proc.), a także trzonu macicy (7 proc.).

W Polsce każdego roku z powodu nowotworów umiera ponad 45 tys. mężczyzn i ponad 35 tys. kobiet. Dlatego też tak istotna jest profilaktyka. Należy uświadomić sobie, że z chorobą wykrytą w porę można wygrać. Niezwykle istotne jest zapewnienie pomocy psychologicznej pacjentom w trakcie leczenia, nawrotów choroby czy podczas rekonwalescencji.

Stres a zdrowie

Długotrwały stres, lęk czy depresja prowadzą do zmian wegetatywno-somatycznych w organizmie i obniżenia odporności. Pacjent w złej kondycji psychicznej może być bardziej narażony na wystąpienie choroby nowotworowej, a także na jej postępowanie.

– W wyniku stresu wzrasta wydzielanie kortyzolu. Hormon ten z kolei doprowadza do pewnego rodzaju wyczerpania i osłabienia organizmu. Obniżona odporność spowodowana napięciem w połączeniu z czynnikami środowiskowymi, genetycznymi czy niezdrowym stylem życia znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia choroby – mówi dr Jolanta Nalewaj, psychoonkolog i dietetyk.

Leczenie nowotworów oparto na trzech dziedzinach:

• chirurgii onkologicznej,
• chemioterapii,
• radioterapii.

Współcześnie jednak do sposobów walki z rakiem dołączono psychoonkologię. Specjalizacja ta rozwija się bardzo dynamicznie. Zakłada istotny wpływ psychiki na kondycję fizyczną i stan zdrowia człowieka. Zwraca również uwagę na to jak ważny jest aspekt psychologiczny w leczeniu nowotworów i powrotu do zdrowia.

Dlaczego tak istotny jest dialog z pacjentem? Wywiad z psychoonkologiem Biancą Kotoro o procesie akceptacji stomii (zobacz więcej).

Psychoonkologia obejmuje profilaktykę przeciwnowotworową, pomoc osobom chorym i ich bliskim, a także edukację personelu medycznego. Bardzo duży wpływ na sukces w walce z rakiem ma jego wczesne wykrycie, postawienie diagnozy i natychmiastowe podjęcie leczenia. Istotą psychoonkologii jest jak najszybsze wdrożenie wsparcia psychologicznego.

– Powodzenie leczenia w dużej mierze zależy od podejścia pacjenta. Tak naprawdę, w momencie postawienia diagnozy życie chorego zmienia się o 180 stopni. Dlatego kluczowe jest, by pacjent i jego rodzina otrzymali pomoc w znalezieniu motywacji do walki z chorobą. Im lepsze jest nasze nastawienie, tym większa szansa, że będziemy cieszyli się zdrowiem. Ponadto musimy pamiętać o regularnych badaniach profilaktycznych, a także korzystać z metod samokontroli – dodaje dr Jolanta Nalewaj.

Dlaczego psychoonkologia?

Moment, w którym pacjent musi zmierzyć się z rozpoznaniem nowotworu jest niezwykle trudny. Chory przeważnie nie potrafi poradzić sobie z postawioną diagnozą i z towarzyszącym jej strachem, niepewnością i innymi negatywnymi emocjami. Dlatego też tak istotna jest pomoc specjalisty.

Psychoonkolog zna specyfikę choroby nowotworowej oraz występujące w niej mechanizmy. Przede wszystkim pomaga uporać się z trudnymi emocjami i z zaakceptowaniem sytuacji. Łagodzi psychiczne skutki diagnozy, pomaga ukierunkować emocje tak, aby nie były one destruktywne i wypracowuje indywidualne metody radzenia sobie z nową sytuacją. Przygotowuje również chorego do zmian w życiu, które nastąpią w związku z chorobą. Specjalista pomaga również wtedy, gdy trzeba przetrwać najtrudniejsze momenty leczenia.

– Ważne jest, by nauczyć się żyć z chorobą i przechodzić przez jej wszystkie etapy, aż do wyleczenia. Pacjent, który jest zmotywowany do działania, chce wyzdrowieć i widzi sens leczenia dużo lepiej poradzi sobie w tak ciężkiej sytuacji, niż ten, który przeżywa całkowite załamanie – mówi dr Jolanta Nalewaj.

Rola osób pierwszego kontaktu

W kręgu zainteresowań psychoonkologii znajduje się nie tylko promowanie profilaktyki i wspieranie pacjentów onkologicznych, ale także pomoc bliskim chorego. Trzeba pamiętać, że zmierzenie się z nowotworem jest wyzwaniem również dla nich. Pacjent niejednokrotnie wypiera chorobę ze świadomości. Natomiast osoby z jego otoczenia żyją w ciągłym strachu i z obawą o zdrowie i życie bliskiej osoby. Dlatego też należy zapewnić im odpowiednią pomoc psychologiczną. Pokazać, w jaki sposób radzić sobie z sytuacją oraz jak troskę przemienić w skuteczne wsparcie dla pacjenta.

Ważne jest również, by osoby pierwszego kontaktu: lekarze, pielęgniarki i inni pracownicy medyczni wiedzieli jak prawidłowo komunikować się z pacjentem zmagającym się z nowotworem. Sposób prowadzenia rozmowy i przekazywania pierwszych informacji zwykle ma decydujący wpływ na późniejszy stan psychiczny pacjenta.