Wielowymiarowy portret lekarza w książce szefa Komisji Kultury NRL

„Ecce medicus” znaczy „oto lekarz”. W 100. rocznicę odzyskania niepodległości ukazała się książka dr. Jarosława Weneckiego opisująca polskiego lekarza, jego dzieje, postawy, postrzeganie, obowiązki, przywileje, wyzwania, karty chwały i grzechy.

Foto: Mariusz Tomczak

To 18 autorskich tekstów o wolnym zawodzie polskiego lekarza na przestrzeni dziejów, od roku 1918 do dziś. Książka określana przez Polskie Towarzystwo Lekarskie jako osiemnaście epikryz stulecia jest też uhonorowaniem laureatów Medalu „Gloria Medicinae”, przyznawanego za wybitne zasługi dla medycyny.

Okładkę „Ecce medicus” stanowią trzy zdjęcia układające się w liczbę osiemnaście, symbolizującą rok odzyskania niepodległości i rok jubileuszu. Wpatrując się głębiej, czytelnik może dostrzec także liczbę sto, uosabiającą tegoroczny jubileusz 100-lecia niepodległości Polski. Pierwsza fotografia przedstawia anonimowego lekarza dwudziestolecia międzywojennego namalowanego przez Adama Stykę. Medyk wykształcony jeszcze przed 1918 rokiem, tworzący podwaliny opieki zdrowotnej w wolnej Polsce, buntujący się co jakiś czas przeciw monopolowi kas chorych.

Drugie zdjęcie przedstawia Stefanię Kamińską, pierwszą płocką lekarkę pediatrę, doświadczoną wojenną konspiracją i obozową niewolą, żołnierza AK, uprowadzoną w PRL przez niewiadomego sprawcę. Doktor uśmiecha się do małego dziecka, zdjęcie wykonano na początku lat sześćdziesiątych w gabinecie przy ul. Królewieckiej 28. Ostatnia fotografia to młody współczesny kardiochirurg, wykształcony, obyty z najnowszymi technologiami wspomagającymi jego pracę, być może przyszły wielki autorytet medyczny, odkrywca nowej metody ratującej życie, kolejny laureat Medalu „Gloria Medicinae”. Okładka doskonale obrazuje ideę książki, jej przesłanie i treść – oto lekarz i jego niepodległość na tle czasów przeszłych i wyzwań przyszłości.

W książce autor przedstawia wyjątkowy obraz polskiego lekarza, szuka tego co połączyło ludzi tego zawodu w czasie trudnej okupacji, ale też obrazuje to co łączy i dzieli ich dziś. W swoich rozmowach z wybitnymi polskimi lekarzami pochyla się m.in. nad dylematami kształcenia medyków, wyzwaniami lekarzy związanych z walką o zdrowie pacjenta, innowacjami technicznymi, które zmieniają oblicze współczesnej medycyn czy roli kobiet lekarzy i polityków lekarzy. Pokazuje też jakie znaczenie ma słowo medyka, które jest często pierwszym lekiem dla schorowanego pacjenta, podkreślając jednocześnie niezwykle ważną rolę odpowiedniej komunikacji na linii lekarz – pacjent.

W „Ecce medicus” przeczytamy też o etyce zawodowej, roli bólu i cierpienia pacjenta, z którymi lekarz musi się także mierzyć, o organizowaniu się środowiska lekarskiego w towarzystwa i samorządy, o tym czy lekarz może strajkować, o medykach na emigracji i postawach lekarzy w czasie wojny. Jerzy Woy-Wojciechowski, Zbigniew Religa, Jan Nielubowicz, Wojciech Noszczyk, Tadeusz Tołłoczko, Mirosław Mossakowski – to tylko nieliczni z wybitnych postaci przedstawionych w książce. W założeniu autora, „Ecce medicus” ma bowiem stanowić jedynie przyczynek do dyskusji o stanie lekarskiej chwały, nie sposób bowiem opisać wszystkich i wszystkiego, co tworzy etos polskiego lekarza, jego osiągnięcia, ideały i bolączki.

– Pisząc teksty chciałem pokazać dzieje zawodu lekarza na przestrzeni tych stu lat. Medycyna w tym czasie dokonała ogromnych postępów, ale bardziej od kolejnych odkryć interesowali mnie ludzie, ich postawy, wzajemne postrzeganie, motywy, umiejętności. Chciałem pokazać człowieka, który mierząc się z wieloma dylematami współczesnych mu czasów, stawia pacjenta na pierwszym miejscu. Szukałem tego, co połączyło rozerwane przez zaborców kawałki ziemi i ludzi tam pracujących. Znalazłem wiele świetlanych przykładów dla współczesnych lekarzy, mądrych słów do codziennego porozumiewania się między sobą, budujących dokonań filantropijnych i wielkich autorytetów medycznych. Oprócz kart chwały, znalazłem także katalog różnic i mgliście opisane wielopłaszczyznowe nieporozumienia, ślady wewnętrznej walki o zaszczyty, pieniądze i dziejową nieśmiertelność – mówi dr Jarosław Wanecki.

Książka powstała z inicjatywy Towarzystwa Ubezpieczeń Inter Polska S.A. oraz Polskiego Towarzystwa Lekarskiego. Idea, która przyświecała pomysłodawcom, to próba uhonorowania wybitnych polskich lekarzy i uczczenia jubileuszu 100-lecia niepodległości. – W rocznicę odzyskania niepodległości, w dniu wręczania Medalu „Gloria Medicinae” przyznawanego przez dostojną Kapitułę, postanowiliśmy przedstawić laureatów tego najwyższego odznaczenia PTL w specjalnym wydawnictwie – pisze we wstępie do książki Janusz Szulik, prezes TU Inter Polska S.A.

– Pierwotny zamysł albumu, z notami biograficznymi i zdjęciami, okazał się w tak krótkim czasie niemożliwy do zrealizowania. Po dyskusjach i nie bez obaw, zwróciliśmy się do najmłodszego z gloriantów, znanego z comiesięcznych epikryz w „Gazecie Lekarskiej”, o napisanie refleksji o stanie chwały lekarskiej na tle ostatniego stulecia. W ten sposób powstało osiemnaście tekstów, symbolizujących rok jubileuszu Niepodległej. W lapidarnych, czasem zaskakujących esejach znalazły się obok siebie: kompendium historii, indeks luminarzy, rozważania etyczne, pytania o przyszłość i rozliczenie z przeszłością. Wśród laureatów Glorii nie ma lekarzy dentystów, ale nie wyobrażaliśmy sobie wydawnictwa bez ich udziału. Wszystko z myślą o podkreśleniu zasług Mistrzów i zachęceniu Uczniów do rozważań o kondycji dwóch zawodów lekarskich w sztafecie pokoleń. Oto lekarz w osiemnastu odsłonach roku 2018 – dodaje Janusz Szulik.

W listopadzie 1918 roku, po 123. latach zaborów, Polska odzyskała niepodległość. Młode państwo budowali wszyscy. W szeregach nie zabrakło lekarzy. Dziś mamy wielu utalentowanych medyków, którzy całe swoje życie poświęcili ukochanej medycynie, a których zasługi Polskie Towarzystwo Lekarskie honoruje najwyższym odznaczeniem, Medalem „Gloria Medicinae”. To oni budują sukcesy polskiej medycyny w Europie i na świecie. To m.in. ich poznamy sięgając po książkę „Ecce medicus”. Można ją bezpłatnie pobrać w wersji elektronicznej wchodząc na stronę www.interpolska.pl w zakładkę „Lekarz i Lekarz Dentysta”.

Dr Jarosław Wanecki jest pediatrą, lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej. W latach 2009-2018 był prezesem Okręgowej Rady Lekarskiej w Płocku. Od 2014 roku przewodniczący Komisji Kultury Naczelnej Rady Lekarskiej. Przez 8 lat był przewodniczącym kolegium redakcyjnego „Gazety Lekarskiej”. Jest też laureatem „Gloria Medicinae” i „Medici Pro Medicis”.