EHDIS: lekarz przyszłości musi korzystać z nowych technologii

W którą stronę zmierza przyszłość medycyny? Na to i wiele innych pytań odpowiedź próbowali znaleźć uczestnicy European Health Data and Innovation Summit (EHDIS). Współorganizowana przez samorząd lekarski konferencja odbyła się w czwartek 30 stycznia w Warszawie.

Fot. Sylwia Wamej/Gazeta Lekarska

– W styczniu 2025 roku samorząd lekarski chce się włączyć w drugą prezydencję Polski w Radzie Unii Europejskiej. Program konferencji współorganizowanej przez Naczelną Izbę Lekarską nawiązuje do przyszłości medycyny. Twórzcie więc jej podwaliny i rozmawiajcie o nowych technologiach. Wszystkim uczestnikom życzę ciekawych doznań i wykładów, a koleżankom i kolegom z zagranicy dodatkowo spojrzenia na piękną i nowoczesną Polskę – powiedział sekretarz Naczelnej Rady Lekarskiej Grzegorz Wrona otwierając konferencję.

– Digitalizacja przekłada się na lepszą opiekę nad pacjentami, a nowoczesne technologie będą fundamentem, na którym w przyszłości zostanie zbudowana opieka zdrowotna. Bardzo dobrze, że lekarze dyskutują na ten temat. To pokazuje, że są otwarci na zmiany i nie bronią się przed wdrażaniem nowinek technicznych. Dobrze, że chcą uczestniczyć w debacie, bo są bezpośrednimi użytkownikami wielu technologii. Jako Polacy nie mamy się czego wstydzić, ponieważ pod względem digitalizacji systemu ochrony zdrowia znajdujemy się w czołówce Europy – powiedziała prof. Urszula Demkow, podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, w rozmowie z „Gazetą Lekarską”. Dodała, że cieszy się, iż konferencja EHDIS odbywa się podczas polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej.

Europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia

W trakcie EHDIS rozmawiano o przyszłości ochrony zdrowia w kontekście danych medycznych i nowych technologii, a także ich wpływie na jakość i dostępność usług medycznych w Europie. Głównym tematem konferencji była europejska przestrzeń danych dotyczących zdrowia (EHDS) oraz innowacje w opiece zdrowotnej. Nie zabrakło odniesień do Kodeksu Etyki Lekarskiej, który po ubiegłorocznej nowelizacji po raz pierwszy porusza kwestie związane ze sztuczną inteligencją.

Od rana do godzin popołudniowych odbywały się debaty, prelekcje i warsztaty prowadzone przez ekspertów z różnych dziedzin, zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego, a także reprezentantów instytucji europejskich. Dzielili się oni swoimi doświadczeniami i wizją rozwoju systemu ochrony zdrowia w obliczu dynamicznie zmieniającego się świata technologii. Przedstawiali rozwiązania wspierające rozwój medycyny spersonalizowanej i poprawę jakości usług zdrowotnych. Przypomniano również o trwających do 28 lutego 2025 roku konsultacjach publicznych dotyczących nowych regulacji. Są one prowadzone na stronach projektu TEHDAS2.

Wykorzystanie danych do celów badawczych

Podczas sesji poświęconych EHDS podkreślano rewolucyjną rolę wtórnego wykorzystania informacji medycznych do celów badawczych. Mówiono m.in. o bezpieczeństwie danych i wytycznych dla organizacji przetwarzających i wykorzystujących dane – od formularzy zgłoszeniowych, poprzez proces zdobywania pozwolenia na wykorzystanie danych, po zasady ich używania. – Korzystanie z tych danych musi być łatwe, nie może stawiać dodatkowych barier, inaczej cała idea spali na panewce – przekonywał Pedro Ramos z Karolinska Institutet. Podkreślał również konieczność zapewnienia danych wysokiej jakości, m.in. wolnych od plagiatów, które – jak stwierdził – są powszechne w tej dziedzinie.

O potrzebie edukacji lekarzy i informowania pacjentów o korzyściach płynących z udostępniania danych do wtórnego wykorzystania mówił także Artur Drobniak, dyrektor Centralnego Ośrodka Badań, Innowacji i Kształcenia Naczelnej Izby Lekarskiej i założyciel Sieci Lekarzy Innowatorów NIL IN. – Kiedy wcześniej pytałem moich kolegów co oznacza EHDS, większość przyznawała, że nie wie, że to pewnie coś z Europą w nazwie. Ta sytuacja błyskawicznie się zmienia, mamy kampanie informacyjne i szkolenia. Istotne jest, aby lekarze zrozumieli, jak istotną rolę pełnią w systemie – podkreślał Artur Drobniak.

– EHDS jest jednym z największych unijnych przedsięwzięć dla systemu ochrony zdrowia – mówił Artur Olesch, redaktor naczelny czasopisma o transformacji cyfrowej ochrony zdrowia „OSOZ Polska”. Przypominał, że program ten ma potencjał zmiany niemal wszystkich dziedzin ochrony zdrowia, przyspieszy proces tworzenia nowych leków, da naukowcom i lekarzom nowe narzędzia analityczne, a decydentom umożliwi bardziej precyzyjną ocenę stanu zdrowia publicznego i nadchodzących zagrożeń. – To szansa dla Unii Europejskiej na udowodnienie, że potrafi wprowadzać innowacje, a nie tylko regulacje – podkreślał Artur Olesch.

Ważne zmiany w Unii Europejskiej

Czy Komisja Europejska zdąży ze wszystkim przygotowaniami do wdrożenia tego ambitnego planu? – W najbliższym czasie czeka nas przyjęcie odpowiednich regulacji oraz ich implementacja. Ale prace już trwają – budowa infrastruktury, programy pilotażowe, zapewnienie funduszy. Wyzwaniem jest komunikacja i przedstawienie EHDS szerokiej opinii publicznej, ale nie tylko tym, którzy będą budować ten system – mówiła Mélodie Bernaux z Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Zdrowia i Bezpieczeństwa Żywności (DG SANTE). Oficjalnie zakłada się, że EHDS uzyska zdolność operacyjną w ciągu 3-5 lat.

Artur Drobniak zwrócił uwagę, że nowoczesne technologie już teraz wpływają na zmianę roli lekarza, co przyczynia się do innego spojrzenia pacjentów na wszystko, co jest związane z procesem leczenia. – Lekarze są często pierwszymi osobami, które wprowadzają w życie innowacje i zapewniają odpowiedź zwrotną, co pozwala udoskonalać nowe technologie. Lekarze odgrywają też ważną rolę w edukacji pacjentów oraz są partnerami w prowadzeniu badań naukowych, które przyczyniają się do rozwoju innowacji w ochronie zdrowia – podkreślił dyrektor COBIK NIL.

Odrębne sesje podczas EHDIS poświęcono innowacjom w dziedzinie opieki szpitalnej i ambulatoryjnej. Przedstawiono również finalistów konkursu NIL IN poświęconego innowacjom w opiece zdrowotnej. Dyskusje obejmowały również tak istotne obecnie tematy, jak cyberbezpieczeństwo, wykorzystanie sztucznej inteligencji w ochronie zdrowia oraz skutki wprowadzania telemedycyny dla zdrowia publicznego.

Organizatorami konferencji była Naczelna Izba Lekarska, Sieć Lekarzy Innowatorów NIL IN, TEHDAS2 i EOSC4Cancer, a współorganizatorami – Ministerstwo Zdrowia, Okręgowa Izba Lekarska w Warszawie i EIT Health. Patronat medialny nad wydarzeniem objęła „Gazeta Lekarska”.