Elektroniczna telenowela. Od kiedy e-recepty, e-skierowania i EDM?

Realizacja projektu P1, czyli kluczowego elementu informatyzacji ochrony zdrowia, ciągnie się od lat. Jakie są najnowsze ustalenia? Kiedy trzeba będzie wystawiać e-skierowanie i e-receptę? Ile czasu pozostało do obligatoryjnego prowadzenia elektronicznej dokumentacji medycznej i które dane EDM obejmie? Czy placówki medyczne zdążą dostosować się do nowych wymogów na czas?

Foto: pixabay.com

Elektroniczna Platforma Gromadzenia, Analizy i Udostępniania zasobów cyfrowych o Zdarzeniach Medycznych (P1) w pierwotnej wersji miała gromadzić i umożliwiać wymianę wielu różnych danych medycznych.

Podczas jej tworzenia okazało się, że plan był nazbyt ambitny. W grudniu 2015 r. resort zdrowia informował, że w związku z niedotrzymaniem terminów obligujących firmy, które tworzyły poszczególne funkcjonalności systemu, podjęto decyzję o zakończeniu z nimi współpracy.

Nowe rozdanie

W zaistniałej sytuacji Ministerstwo Zdrowia zdecydowało, że P1 będzie powstawało w nowej formule – w tak zwanym „przyrostowym modelu cyklu wytwórczego”. W praktyce oznacza to skrócenie katalogu zasobów medycznych, które będą miały e-formę. Zrezygnowano m.in. z elektronicznych zwolnień lekarskich (możliwość ich wystawiania uruchomił 1 stycznia 2016 r. ZUS), a także e-zleceń.

Zgodnie z najnowszymi ustaleniami, P1 ma ruszyć z usługami¹: e-recepty, e-skierowania, a także wytworzenia i implementacji mechanizmów do wymiany elektronicznej dokumentacji medycznej. Pojęcie EDM reguluje ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia, ale w sierpniu br. prezydent podpisał nowelizację tego dokumentu, w którym je doprecyzowano.

Nowela określa, że to dokumenty wytworzone w postaci elektronicznej, opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP, określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Projekt tego rozporządzenia jest obecnie procedowany. Wynika z niego, że EDM stanowią:

• informacja o rozpoznaniu choroby, problemu zdrowotnego lub urazu, wynikach przeprowadzonych badań, przyczynie odmowy przyjęcia do szpitala, udzielonych świadczeniach zdrowotnych oraz ewentualnych zaleceniach – w przypadku odmowy przyjęcia pacjenta do szpitala (o której mowa w § 28 ust. 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania),
• informacja dla lekarza kierującego świadczeniobiorcę (o której mowa w § 12 ust. 4 załącznika do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej),
• karta informacyjna z leczenia szpitalnego (o której mowa w § 2 ust. 4 pkt 5 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania).

Minister Zdrowia będzie mógł w przyszłości rozszerzać ten katalog, dokładając nowe rodzaje elektronicznej dokumentacji medycznej.

Terminy

Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia (CSIOZ, agenda resortu zdrowia odpowiedzialna za wdrożenie P1) deklaruje, że uruchomi na platformie P1 funkcjonalność e-recepty w I kwartale 2018 r., e-skierowania w IV kwartale 2018 r., a zdarzenia medyczne i wymianę elektronicznej dokumentacji medycznej w IV kwartale 2019 r.

Kiedy placówki medyczne będą musiały się podłączyć do tego systemu? Dokumentacja medyczna (ta, która jest zaliczana do katalogu EDM, określona w projekcie rozporządzenia MZ – przyp. red.) może być prowadzona w postaci papierowej do 31 grudnia 2018 r. (dane te trzeba udostępniać na platformie P1 od 1 stycznia 2021 r.). Recepty w tradycyjnej, papierowej formie, mogą być wystawiane o rok dłużej (do 31 grudnia 2019 r.), a skierowania do 31 grudnia 2020 r.

Warto tutaj doprecyzować, że gotowym do podłączenia się do P1 trzeba być odpowiednio wcześniej (w odniesieniu do recept – do 31 grudnia 2018 r.; w odniesieniu do skierowań – do 30 czerwca 2019 r., w odniesieniu do wymiany EDM – do 31 grudnia 2019 r.). Obowiązek wystawiania e-recepty, e-skierowania i wytwarzania i udostępniania EDM dotyczy wszystkich udzielających świadczenia zdrowotne, zarówno publiczne jak i prywatne podmioty lecznicze, w tym również indywidualne praktyki lekarskie i lekarsko-dentystyczne.

Problemy i wątpliwości

Teoretycznie wszystko jest jasne, ale diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach. Informatyzacji systemu boi się wielu lekarzy. – To kolejne, kosztowne pod różnymi względami, wyzwanie dla środowiska lekarskiego – mówił Andrzej Cisło, wiceprezes Wielkopolskiej Izby Lekarskiej i członek NRL, w czasie konferencji zorganizowanej przez WIL na temat EDM, która odbyła się w połowie listopada w siedzibie Naczelnej Izby Lekarskiej.

Podłączenie do P1 rzeczywiście wiąże się z dodatkowym obciążeniem finansowym dla lekarzy, gdyż będzie wymagało wyposażenia placówki medycznej w odpowiedni program. Sprawa jest trudna nie tylko ze względu na finanse. Obecnie na rynku nie ma żadnego oprogramowania z przeznaczeniem do wykorzystania w ramach P1, bo CSIOZ nie uruchomił jeszcze wszystkich środowisk testowych dla planowanych usług (na razie firmy informatyczne mogą testować tylko funkcjonalność e-recept). Kiedy będą dostępne? Nie wiadomo.

Kłopot z wyborem

Kolejny problem to: jak wybrać najlepszy program? Obecni na konferencji lekarze pytali przedstawicieli CSIOZ, czy mogliby rekomendować te programy, które przejdą testy pozytywnie. Trudno zdać się w tej sytuacji na opinię innych użytkowników, bo wszyscy w tym samym czasie będą musieli je kupić. Padło więc zapytanie o rekomendacje CSIOZ lub wręcz certyfikację oprogramowań, które spełnią standardy. – Nie planowaliśmy takiego działania, ale być może trzeba się nad tym zastanowić – odpowiedział Marcin Węgrzyniak, dyrektor CSIOZ.

Rafał Kiełkowski, wiceprezes Śląskiej Izby Lekarskiej zapytał wprost, dlaczego CSIOZ nie udostępni własnego oprogramowania dla praktyk lekarskich, idąc np. śladem ZUS, który daje program do obsługi e-zwolnień. Marcin Węgrzyniak stwierdził, że nie jest dobrze, gdy administracja publiczna tworzy tego rodzaju programy, bo znika aspekt konkurencji, co jest niezbędne, by uzyskać wysoką jakość produktu. Zapowiedział jednak, że planowane jest udostepnienie darmowej aplikacji dla obsługi P1 dla indywidualnych praktyk lekarskich.

Zalecił przy tym, aby patrzeć na placówkę medyczną szerzej w kontekście cyfryzacji. Tłumaczył, że najkorzystniej jest, gdy posiadamy jeden program do obsługi wielu informatycznych zadań, zarówno tych wymaganych prawem, jak i innych, których używamy lub które planujemy wdrożyć. W ten sposób unikamy logowania do różnych systemów, co upraszcza i przyspiesza pracę. Trudno się z tymi argumentami nie zgodzić, ale jest warunek: trzeba wybrać dobry program, a z tym bywa różnie.

Wygrać z czasem

Obawy środowiska medycznego budzą też narzucone ustawowo terminy. Czy lekarzom uda się podłączyć do P1 na czas? Jak mówił Paweł Masiarz, zastępca dyrektora ds. teleinformatycznych w CSIOZ, z przeprowadzonych przez nich analiz w 2016 r. wynika, że większość szpitali posiada pewne systemy informatyczne, które już teraz prowadzą różne rodzaje dokumentacji medycznej w formie elektronicznej. Jednak, jak przyznał, dużo gorzej w tej analizie wypadły placówki AOS i pozostałe.

Dodał jednak, że od dawna wiadomo, że będzie EDM, a zbiór, który ma ona obejmować, dzięki noweli ustawy oraz rozporządzeniu MZ i tak zawężono do minimum, co ma ułatwić placówkom medycznym dostosowanie się do nowych wymogów. Obecny na konferencji Marcin Węgrzyniak, dyrektor CSIOZ, deklarował, że pomóc mogą szkolenia, które są planowane w każdym powiecie. Obawia się jednak o frekwencję. – Poprzednie tego typu kursy cieszyły się niewielkim zainteresowaniem wśród lekarzy – powiedział Marcin Węgrzyniak.

Choć terminy są krótkie, do startu P1 jeszcze trochę czasu pozostało. Aby projekt się powiódł, czas ten muszą dobrze wykorzystać zarówno placówki medyczne, jak i CSIOZ oraz firmy tworzące oprogramowania.

Lidia Sulikowska

¹ Nie jest wykluczone, że w przyszłości będą uruchamiane kolejne, ale według nowego podejścia każda następna funkcjonalność będzie realizowana tylko, kiedy zostaną wdrożone te wcześniej zaplanowane.

Warto wiedzieć:

• Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie dokumentacji medycznej jest ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie rodzajów, zakresu i wzorów dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania.
• Pojęcie elektronicznej dokumentacji medycznej (EDM) wprowadza ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (nowelizowania w tym roku), a obecnie procedowany jest projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej.
• Dokumentacja medyczna w formie elektronicznej to nie to samo co EDM. Tę pierwszą tworzą wszelkie dokumenty stanowiące dokumentację medyczną, utrwalone w formie elektronicznej. EDM to dokumenty określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów elektronicznej dokumentacji medycznej (projekt jest w trakcie procedowania).