Jak nie stracić pieniędzy w internecie

Jedno nieostrożne kliknięcie może kosztować utratę wszystkich oszczędności. Cyberprzestępcy nie mają skrupułów, a ich ofiarami najczęściej stają się seniorzy, dla których świat cyfrowych finansów bywa pułapką zamiast ułatwieniem.

Sprytni i zuchwali cyberprzestępcy zarówno z kraju, jak i zagranicy nakłaniają osoby starsze do wykonania przelewu bankowego lub udostępnienia haseł czy kodów autoryzacyjnych. Robią to na różne sposoby – za pośrednictwem połączeń telefonicznych, e-maili i SMS-ów. Czasami starają się przekonać do zainstalowania oprogramowania umożliwiającego zdalne przejęcie kontroli nad urządzeniami. Cel jest oczywisty: kradzież środków z konta.

Zbliżający się Światowy Dzień Seniora (14 listopada) to dobra okazja do zwrócenia uwagi na te problemy, tym bardziej że w naszym kraju stale rośnie liczba osób starszych. Wspomniane święto zostało ustanowione po to, aby docenić ich wkład i przypomnieć młodszym pokoleniom, że wciąż mogą czerpać z ich wiedzy, mądrości i doświadczenia życiowego.

Weryfikacja ratuje portfel

Osoby starsze coraz chętniej korzystają z internetu, ale nie zawsze wiedzą, jak robić to w sposób bezpieczny dla swojego portfela. Z najnowszej edycji badania „Seniorzy w świecie cyfrowych finansów” przeprowadzonego przez Warszawski Instytut Bankowości (WIB) wynika, że 76 proc. ankietowanych korzysta z bankowości internetowej za pośrednictwem komputera, a 61 proc. smartfona lub tabletu. W przypadku zakupów online wśród starszego pokolenia dominują płatności przelewem bankowym (44 proc.) i BLIK-iem (37 proc.).

Aż 86 proc. respondentów czuje się bezpiecznie, korzystając z bankowości internetowej, a 66 proc. z bankowości mobilnej. Co drugi ankietowany senior przeciętnie ocenia poziom swojej wiedzy w zakresie bezpiecznego korzystania z internetu, co dziesiąty słabo, a co trzeci bardzo dobrze. Ale deklaracje w zakresie zabezpieczania swoich e-finansów mogą być wyolbrzymione,  ponieważ tylko 29 proc. ankietowanych weryfikuje potencjalnych rozmówców z banku, tzn. szybko kończy rozmowę i kontaktuje się z nimi w celu sprawdzenia ich danych.

Oszustwa inwestycyjne

W popularnych serwisach społecznościowych, np. na Facebooku, można natknąć się na reklamy będące w istocie klasycznymi przykładami oszustw inwestycyjnych. Schemat opiera się na obietnicy wysokich zysków bez ryzyka utraty pieniędzy, a zaczyna się od wzbudzenia zainteresowania niebywale opłacalną inwestycją, np. w fundusze lub akcje. Cyberprzestępcy często wykorzystują nazwiska i wizerunek m.in. gwiazd sportu lub estrady, cenionych analityków finansowych oraz popularnych blogerów finansowych.

Zespół CERT Polska, który działa w strukturach NASK – Państwowego Instytutu Badawczego, przestrzega przed ryzykiem związanym z fałszywymi inwestycjami w trzech krótkich  zdaniach: „oferta szybkiego i wysokiego zysku zapewne jest oszustwem, reklamy ze znanymi osobami czy firmami mogą być fałszywe, warto poradzić się specjalisty finansowego”.

Wydrukuj dla babci lub dziadka

W ubiegłym roku z okazji Światowego Dnia Seniora zaprezentowano poradnik „#Halo! Tu cyberbezpieczny Senior!” opracowany przez NASK – Państwowy Instytut Badawczy, Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości (CBZC) i WIB, który zawiera konkretne przykłady pomagające uniknąć oszustw internetowych. Jest on dostępny na stronie www.nask.pl. Warto go pobrać, wydrukować i podarować starszej osobie, np. babci lub dziadkowi.

Z 50-stronicowego poradnika można się dowiedzieć, m.in. jakie są najpopularniejsze scenariusze oszustw, jak rozpoznać fałszywe e-maile i fałszywe linki, co zrobić, gdy dostaliśmy podejrzanie wyglądającą wiadomość, a także w jaki sposób sprawdzać sklepy internetowe. W przystępny sposób wyjaśniono, co to jest deepfake, który jest wykorzystywany m.in. w przestępczości finansowej. Przybliżono również zasady bezpiecznego tworzenia haseł i zalety weryfikacji dwuetapowej. Jest też przedstawiony schemat oszustwa romantycznego, co może pomóc uchronić portfel i… serce.

Mariusz Tomczak

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 11/2025