Czego nie ma w założeniach ustawy o POZ?

Niedoprecyzowanie roli lekarza podstawowej opieki zdrowotnej – to jeden z zarzutów samorządu lekarskiego skierowany wobec założeń projektu ustawy o POZ. Zdaniem Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej dyskusji wymaga ponadto m.in. rola lekarza POZ w odniesieniu do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej.

Foto: Marta Jakubiak

Poniżej prezentujemy Stanowisko Nr 56/16/P-VII Prezydium NRL z 14 października 2016 r. w sprawie projektu założeń do projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej.

Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej, po zapoznaniu się z projektem założeń do projektu ustawy o podstawowej opiece zdrowotnej, przesłanym przy piśmie Ministra Zdrowia z dnia 23 września 2016 r., znak: OZO.0212.1.2016, zgłasza następujące uwagi do przedmiotowego projektu:

I. Uwagi do części pierwszej projektu założeń

1. Dyskusyjna jest celowość wprowadzenia ustawy całościowo regulującej zagadnienia POZ jest dyskusyjna, ponieważ założone cele można zrealizować nowelizując obowiązujące przepisy, a POZ powinna pozostać częścią całego systemu ochrony zdrowia, nie sztucznie wydzieloną częścią.

2. Nie doprecyzowano zasad współpracy POZ z innymi częściami systemu ochrony zdrowia oraz szczególnej roli lekarza POZ w systemie. Konieczne jest np. szeroka dyskusja na temat roli koordynacyjnej lekarza POZ w stosunku do AOS i szpitali, aby w przyszłości uniknąć konfliktu kompetencyjnego oraz zmniejszyć przyzwyczajenia pacjentów do leczenia specjalistycznego (to jeden z problemów opisanych w dokumencie). Brak konsensusu w tym zakresie oraz edukacji pacjentów może sprawić wrażenie, że reforma ma na celu zablokowanie opieki specjalistycznej, której znaczącą część przejmie POZ wbrew dotychczasowej praktyce i preferencjom pacjentów.

3. Projekt założeń promuje jednoznacznie specjalizację z medycyny rodzinnej bez uwzględnienia np. szczególnej roli pediatry w POZ w pierwszych latach życia dziecka.

4. W analizie zawartej w ust. 1 „Aktualny stan stosunków społecznych” wspomniano o znaczeniu pacjentów i ich rodzin dla funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej („POZ”) w związku z przyjęciem Milenijnych Celów Rozwoju na szczycie ONZ. Jednakże w projekcie założeń nie ma propozycji zmiany sytuacji pacjenta i zwiększenia jego możliwości wyboru oraz podejmowania działań i decyzji wpływających na jakość POZ.

5. Nie wskazano dokładnie na co zostanie przeznaczony wzrost nakładów (w projekcie założeń wskazano, że ma to być docelowo wzrost o 50%).

6. Nie wskazano również czy i jakie rodzaje świadczeń zdrowotnych będą finansowane w mniejszym stopniu na rzecz wzrostu finansowania POZ. O ile nie podlega dyskusji potrzeba większych nakładów także w POZ, zmiany proporcji nakładów pomiędzy rodzajami świadczeń powinny wynikać ze zmian w korzystaniu z tych świadczeń.

7. Pozytywnie należy ocenić wydzielenie budżetu przeznaczonego na świadczenia opieki zdrowotnej. Natomiast nie są jasne założenia budżetu powierzonego przeznaczanego na dwa zadania POZ: badania diagnostyczne i ambulatoryjną opiekę specjalistyczną oraz nie wskazano, czy wzrost wydatków na POZ obejmuje budżet powierzony.

8. Nie opisano stosunku wskaźników finansowania kapitacyjnego, motywacyjnego i powierzonego.

9. Nie odniesiono się do finansowania rehabilitacji, z jednoczesnym podkreśleniem jej znaczenia w starzejącym się społeczeństwie.

10. Prawidłowa realizacja projektowanego systemu wymaga zmniejszenia liczby osób objętych opieką lekarza POZ maksymalnie do 1500 osób, co powinno być wskazane w ustawie.

11. Należy ustawowo zapewnić warunki i zachęty do realizacji rozwoju zawodowego pracowników POZ. Obecnie realizowanie obowiązku doskonalenia zawodowego, z powodu konieczności zapewnienia stałej dostępności do świadczeń i braku kadr, jest bardzo trudne.

Podsumowując liczne postulaty sformułowane w projekcie założeń zasługują na poparcie, jednakże bez wskazania w jaki sposób będą one realizowane, nie można ocenić szans na osiągnięcie celu. Dotyczy to np. wzrostu nakładów na POZ, bez wskazania mechanizmów zwiększenia efektywności, poprawy satysfakcji obywateli ani dostępności. Ponadto nie odniesiono się do takich istotnych kwestii jak np. czy planowane jest przywrócenie stanowiska pielęgniarki szkolonej jako elementu systemu POZ lub czy planowane jest zwiększenie możliwości diagnostycznych i terapeutycznych lekarza POZ.

II. Uwagi do części drugiej projektu założeń:

1) ad. ust. 2 – objaśnienie podstawowych określeń:

a) pkt 1 – w definicji lekarza POZ nie uwzględniono praw nabytych wynikających z art. 14 ustawy z dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1172),

Zasadne wydaje się także postawienie lekarzom uprawnień do pracy w POZ zgodnie z art. 55 ust. 2a i 2b ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 581, z późn. zm.),

b) pkt 2 – definicja nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej – świadczenia opieki zdrowotnej z zakresu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej powinny być udzielane wyłącznie w przypadkach nagłych,

c) pkt 5 – definicja POZ jest niejasna; tak samo można zdefiniować ambulatoryjną opiekę specjalistyczną; należałoby więc dodać, że chodzi tu o świadczenia udzielane przez lekarza POZ;

2) ust. 3 (rozdziały ustawy):

a) w pkt 1 w zadaniach POZ skreślić lit. a; zapewnienie równego dostępu do opieki zdrowotnej jest zadaniem organizatora systemu, a nie samej POZ,

b) w pkt 2 dotyczącym organizacji POZ wskazano, że „Każdy pacjent będzie objęty podstawową opieką zdrowotną zapewnioną przez lekarza POZ współpracującego z pielęgniarkami POZ i położnymi POZ w ramach zespołu POZ (…), ze wskazaniem podziału środków na ich działania i wynagrodzenie.”. Sztywne wskazywanie podziału środków likwiduje możliwość racjonalnego zarządzania, szczególnie finansowego. W opinii Prezydium zespołem POZ powinien kierować lekarz, ze względu na posiadane kompetencje,

c) pkt 5 dotyczący kwalifikacji i rozwoju zawodowego – lekarz POZ, pielęgniarka POZ i położna POZ oraz pielęgniarka środowiska nauczania i wychowania mają mieć prawo i obowiązek doskonalenia zawodowego i rozwoju. W tym celu konieczne jest zapewnienie im odpowiednich warunków (czas i środki finansowe) doskonalenia zawodowego.

Od 1 września recepty na bezpłatne leki dla pacjentów 75+ wystawiają lekarze podstawowej opieki zdrowotnej udzielający świadczeń POZ u danego świadczeniodawcy, pielęgniarki POZ oraz lekarze wypisujący recepty pro auctore i pro familiae. Kliknij tutaj, żeby przeczytać komentarze ekspertów i pobrać pełną listę bezpłatnych leków dla seniorów.