To była pierwsza para toruńskiej stomatologii
Życiorysy doktora Kazimierza Bryndala oraz jego małżonki, doktor Eleonory Sobieckiej-Bryndal, to obrazy z minionej epoki toruńskiej stomatologii.
Fot. arch. prywatne
Kazimierz Bryndal urodził się w Toruniu 26 grudnia 1929 roku. Podczas okupacji hitlerowskiej, w 1942 roku, jego rodzice, Jan i Helena zostali aresztowani. Ojciec zmarł w dwa lata później w obozie jenieckim w Pile, a matka przebywała w obozie koncentracyjnym w Auschwitz do końca wojny. Kilkunastoletni wówczas Kazimierz skierowany został na roboty przymusowe i pracował jako parobek w jednej z kaszubskich wsi.
Po wyzwoleniu wrócił do Torunia, gdzie rozpoczął naukę w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika, by w 1948 roku zdać maturę i rok później rozpocząć studia stomatologiczne w nowopowstałej na ziemiach odzyskanych Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Otwarcie uczelni miało miejsce w 1948 roku. Koledzy i koleżanki z roku szybko docenili jego urok osobisty oraz predyspozycje przywódcze i już po pierwszym miesiącu studiów wybrali na starostę roku.
Po ukończeniu nauki wrócił do rodzinnego miasta, przez blisko rok (na przełomie lat 1952-1953) pracował w Referacie Ruchomych Ambulansów Dentystycznych Wydziału Zdrowia w Bydgoszczy. Ruchome ambulansy docierały do tych zakątków województwa bydgoskiego, w których nie istniały jeszcze stacjonarne placówki służby zdrowia.
Rejony te, najczęściej wiejskie PGR-y bądź spółdzielnie produkcyjne, skupiały masę zaniedbanej przez lata ludności o wielkim zapotrzebowaniu na usługi medyczne.
Praca w ambulansie była więc dla młodych adeptów sztuki dentystycznej sporym wyzwaniem. Wybrani absolwenci kierowani byli przez Komisję Pracy w formie nakazu, pod rygorem półrocznej kary więzienia i grzywny równej półrocznej wypłacie w przypadku uchylania się od obowiązku.
Jako ambulansy służyły wtedy prymitywne pojazdy z demobilu, bez zasilania elektrycznego i bez bieżącej wody. Praca odbywała się przy świetle dziennym lub oświetleniu pochodzącym z lamp naftowych. Procedury przeprowadzano bez rękawiczek, znieczulania podawano wielorazowego użytku szklanymi strzykawkami z igłami, które dezynfekowano – podobnie jak i kleszcze ekstrakcyjne – denaturatem.
Leczenie możliwe było przy użyciu wiertarki nożnej zasilanej rytmicznymi ruchami pedału. Ubytki próchnicowe wypełniano amalgamatem mieszanym ręcznie w moździerzu, więc jego konsystencja była tym lepsza, im bardziej doświadczona osoba dozowała rtęć i opiłki srebra. Z czasem flotę ambulansów zasiliły także nowocześniejsze jednostki – świetnie wyposażone (jak na ówczesne czasy) busy z zagranicy. Wewnątrz znajdował się już fotel z elektryczną wiertarką, lampa, spluwaczka, woda w kranie i sterylizator.
Od 1954 roku, przez 18 lat, doktor Kazimierz Bryndal pracował w ambulatorium przy cukrowni w Chełmży jako zakładowy dentysta. Jego prężna działalność została dostrzeżona przez ówczesne władze Torunia, co pozwoliło na rozpoczęcie blisko 40-letniej misji tworzenia w Toruniu leczniczych i edukacyjnych placówek na wysokim poziomie.
W 1968 roku powołany został na stanowisko inspektora stomatologii na miasto i powiat toruński, następnie w latach 1971-1975 piastował funkcję kierownika Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej przy Urzędzie Miejskim w Toruniu. Równocześnie w latach 1967-1971 pracował w Miejskiej Przychodni Obwodowej w Toruniu organizując, a następnie zarządzając protezownią dentystyczną.
Gdy wprowadzono w Polsce system specjalizacji lekarskich w 1974 roku, doktor wspierał powstanie Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego Studium Stomatologicznego w Toruniu, którego ekipę naukową zasiliła kadra profesorska z Łodzi. Placówka ta miała charakter dydaktyczno-leczniczy, prowadziła kursy kształcenia podyplomowego dla lekarzy dentystów i leczenie pacjentów. Doktor Kazimierz Bryndal od 1975 roku piastował tam funkcję dyrektora administracyjnego.
Brał także czynny udział w tworzeniu kierunków kształcących personel pomocniczy dla stomatologów (takich jak: technik dentystyczny, asystentka stomatologiczna, higienistka stomatologiczna) w Medycznym Studium Zawodowym w Toruniu, gdzie jako specjalista protetyki wykładał materiałoznawstwo dla techników dentystycznych.
Przez kolejne lata na bazie CMKP Studium Stomatologicznego zorganizował prężnie działającą do dziś wielospecjalistyczną placówkę stomatologiczną (od 2011 roku wchodzącą w skład Regionalnego Centrum Stomatologii w Toruniu). W 1985 roku pień naukowo-dydaktyczny CMKP Studium Stomatologicznego został wcielony do warszawskiego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego, natomiast lecznica zyskała status Wojewódzkiej Przychodni Stomatologicznej, a od 1998 roku Samodzielnego Wojewódzkiego Centrum Stomatologii w Toruniu.
Doktor Kazimierz Bryndal prowadził ją na stanowisku dyrektora do emerytury, na którą przeszedł w 2009 w wieku osiemdziesięciu lat. Aktywnie działał w strukturach Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Początkowo główna siedziba PTS znajdowała się w ówczesnej stolicy województwa, Bydgoszczy, co wiązało się z uciążliwością cyklicznych wyjazdów lekarzy toruńskich na zebrania.
W momencie powstania województwa toruńskiego doktor Kazimierz Bryndal doprowadził do powstania w 1975 roku Oddziału Toruńskiego PTS, którego był wieloletnim prezesem. Pozostawał także przewodniczącym komitetu organizacyjnego odbywającej się cyklicznie od 1994 roku Toruńskiej Konferencji Stomatologicznej łączonej z Targami Stomatologicznymi Expodent w Toruniu.
Istotną w zasługach była również działalność w lokalnym samorządzie lekarskim. W 1989 roku współtworzył Kujawsko-Pomorską Izbę Lekarską w Toruniu. Przez szereg lat brał czynny udział w jej pracach, sprawował stanowisko prezesa KPIL (1997-2001), wiceprezesa KPIL (1993-1997, 2001-2009).
Jako przewodniczący Komisji Współpracy z Zagranicą KPIL nawiązał bliską współpracę z Izbą Lekarską z Getyngi, miasta partnerskiego Torunia. Pozostawał też członkiem Komisji Stomatologicznej oraz Komisji Kształcenia KPIL. Działał aktywnie także w ogólnopolskim samorządzie lekarskim jako członek Komisji Stomatologicznej Naczelnej Izby Lekarskiej oraz Komisji Współpracy z Zagranicą NIL.
Był laureatem licznych odznaczeń, nagród i wyróżnień, m.in. Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Złotego Krzyża Zasługi, tytułu „Pro Gloria Medici” Kujawsko-Pomorskiej Okręgowej Izby Lekarskiej, odznaczenia „Meritus Pro Medicis” Naczelnej Izby Lekarskiej, a także Nagrody im. Andrzeja Janusza Fortuny za zasługi dla polskiej stomatologii. W 2009 r. otrzymał Nagrodę Prezydenta Miasta Torunia i medal Thorunium.
Prywatnie dwukrotnie żonaty. Z małżeństwa z Zofią (także stomatologiem, zmarłą w 1978 roku) ma dwóch synów: Rafała Bryndala – dziennikarza i satyryka oraz Jacka Bryndala – muzyka zespołu Kobranocka i Atrakcyjny Kazimierz. Również małżeństwo z Eleonorą zaowocowało dwójką synów. Michał Bryndal jest perkusistą zespołu Sofa i VooVoo, a Jakub Bryndal – raperem i producentem muzycznym.
Eleonora Sobiecka-Bryndal urodziła się 29 sierpnia 1950 roku w Gostyninie, jako córka Jana Sobieckiego i Janiny z domu Lewandowskiej. Ukończyła studia stomatologiczne na Akademii Medycznej w Łodzi w 1974 roku. W latach 1974-1999 była zatrudniona jako specjalista protetyki stomatologicznej w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego Studium Stomatologicznym, a dalej w Wojewódzkiej Przychodni Stomatologicznej w Toruniu.
Ukończyła również studia podyplomowe na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Po reformie systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce, mającej na celu decentralizację rozliczeń, powstały w 1999 roku Kasy Chorych przekształcone w 2003 roku w Narodowy Fundusz Zdrowia.
Doktor Eleonora Sobiecka-Bryndal od samego początku pracowała w Kujawsko-Pomorskiej Regionalnej Kasie Chorych (później NFZ) na stanowisku starszego specjalisty w dziale kontroli.
Od zawiązania struktur Izby Lekarskiej w Toruniu brała udział w pracach Komisji Stomatologicznej i Rewizyjnej. Działała także w Toruńskim Oddziale Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego. Była również członkiem Zrzeszenia Kaszubskiego oraz piastowała funkcję ławnika w Sądzie Okręgowym w Toruniu. Prywatnie od 1982 roku była żoną doktora Kazimierza Bryndala.
Dla wielu pokoleń stomatologów oboje byli uznanymi autorytetami. Rozumieli specyfikę zawodu, który poznali od podszewki poprzez własne doświadczenia stając się z czasem tak zgranym duetem, że wydawał się być całą orkiestrą: dentyści-praktycy, nauczyciele, organizatorzy, kierownicy, dyrektorzy, prezesi, dyplomaci, samorządowcy, konferansjerzy i działacze społeczni, słowem nasi mistrzowie.
Doktor Kazimierz, przez bliskich zwany Kazkiem, był nie tylko wybitnym organizatorem, sprawnie zarządzającym dużymi zasobami ludzkimi, ale i świetnym mówcą. Jako człowiek o szerokich horyzontach potrafił swobodnie prowadzić rozmowy na najróżniejsze tematy. Z łatwością posługiwał się językiem niemieckim i kaszubskim. Wielu spośród tych, którzy mieli zaszczyt poznać go bliżej, pamięta z pewnością jego zabawne opowieści, dowcipne pointy oraz… grę na łyżkach.
Doktor Eleonora, przez bliskich zwana Olą, urzekała naturalnością. Nie miała w sobie cienia tzw. dostojeństwa, wyższości wobec innych, choć była przecież poważaną osobą i sprawowała ważne funkcje. Spontaniczna, otwarta na innych, rzeczowa w swych wypowiedziach i obdarzona dużym poczuciem humoru z nutką autoironii.
Małżeństwo Kazimierza Bryndala i Eleonory Sobieskiej-Bryndal było wspaniałym przykładem jedności. Kazimierz Brynadal zmarł 21 maja 2022 roku. Następnego dnia, 22 maja, odeszła Eleonora Sobiecka-Bryndal. Zostali pochowani wspólnie na cmentarzu przy ul. K. I. Gałczyńskiego w Toruniu. Ich odejście krok w krok nasuwa na myśl cytat: „Nie wystarczy pokochać, trzeba jeszcze umieć tę miłość przenieść przez całe życie” (K. I. Gałczyński).
Lek. dent. Małgorzata Łysiak-Seichter
Źródło: „Meritum” nr 3/2022
* * *
12 grudnia 2024 roku odsłonięto tablicę upamiętniającą śp. Kazimierza Bryndala i nadano jego imię głównej sali posiedzeń Kujawsko-Pomorskiej Okręgowej Izby Lekarskiej w Toruniu. Doszło do tego w podniosłej atmosferze w obecności rodziny zmarłego po posiedzeniu rady okręgowej, w którym uczestniczył m.in. prezes NRL Łukasz Jankowski.
