Rejestry medyczne – wyrok TK (sygn. K 33/13)

18 grudnia 2014 r. Trybunał Konstytucyjny, po rozpoznaniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącego dopuszczalności tworzenia rejestrów medycznych w drodze rozporządzenia ministra właściwego do spraw zdrowia orzekł, że niektóre przepisy ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia są niezgodne z Konstytucją.

Foto: trybunal.gov.pl

W wyroku z 18 grudnia 2014 r. (sygn. K 33/13) Trybunał Konstytucyjny uznał, iż:

1) art. 20 ust. 1 w związku z art. 19 ust. 1 ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia w zakresie, w jakim przewiduje określenie przedmiotu rejestrów medycznych przez ministra w drodze rozporządzenia, jest niezgodny z art. 47 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;

2) art. 20 ust. 1 pkt 5 powyższej ustawy w części, w jakiej przewiduje, że w rozporządzeniu minister określa zakres i rodzaj danych przetwarzanych w rejestrze spośród danych określonych w art. 19 ust. 6 tej ustawy, jest niezgodny z art. 47 oraz art. 51 ust. 1, 2 i 5 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji;

3) art. 20 ust. 1 w związku z art. 19 ust. 1 powyższej ustawy w zakresie, w jakim przewiduje określenie przedmiotu rejestrów medycznych przez ministra w drodze rozporządzenia, jest niezgodny z art. 92 ust. 1 konstytucji, przy czym rejestry utworzone przed dniem ogłoszenia niniejszego wyroku nadal mogą być prowadzone.

Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia w obecnym kształcie nie wyznacza przedmiotu poszczególnych rejestrów i nie wskazuje, jakich lub jakiego rodzaju zachorowań, chorób, stanu zdrowia, metod leczenia, diagnozowania, monitorowania postępów w leczeniu oraz zagrożeń związanych z występowaniem których chorób, mają one dotyczyć. Ponadto ustawa nie określa, jakie dane, mogą być przetwarzane w rejestrach tworzonych przez ministra. Zagadnienia te pozostawione zostały do rozstrzygnięcia ministrowi właściwemu do spraw zdrowia na poziomie rozporządzeń tworzących poszczególne rejestry.

Zgodność powyższych rozwiązań z Konstytucją zakwestionował Rzecznik Praw Obywatelskich a zastrzeżenia te podzielił w toku postępowania przed Trybunałem Prokurator Generalny oraz Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych. Według stanowiska Ministra Zdrowia oraz Sejmu kwestionowane przez Rzecznika Praw Obywatelskich rozwiązanie odpowiada wymogom Konstytucji.

Po rozpoznaniu sprawy Trybunał uznał, iż regulacja pozwalająca ministrowi właściwemu do spraw zdrowia na tworzenie rejestrów i określanie zakresu danych w nich gromadzonych stanowi naruszenie wymogu zachowania ustawowej formy ograniczeń prawa do prywatności i autonomii informacyjnej jednostki. Trybunał uznał, iż o ile samo przyznanie ministrowi kompetencji do tworzenia rejestrów medycznych w drodze rozporządzenia nie narusza tego wymagania, to niezbędne jest, aby w ustawie wyznaczony został przedmiot rejestrów oraz aby wyraźnie zostały w niej ustalone dane, które mogłyby być gromadzone w tych rejestrach.

Trybunał wskazał, że dopóki w ustawie nie zostanie doprecyzowany przedmiot rozporządzeń, nie będzie dopuszczalne tworzenie przez ministra zdrowia nowych rejestrów medycznych w drodze rozporządzeń. Nie oznacza jednak, że już utworzone rejestry zostaną zlikwidowane.

Wojciech Idaszak
Radca prawny

„Ignorantia iuris nocet” (łac. nieznajomość prawa szkodzi) – to jedna z podstawowych zasad prawa, pokrewna do „Ignorantia legis non excusat” (łac. nieznajomość prawa nie jest usprawiedliwieniem). Nawet jeśli nie interesujesz się prawem medycznym, warto regularnie śledzić dział Prawo w portalu „Gazety Lekarskiej” (zobacz więcej). Znajdziesz tu przydatne informacje o ważnych przepisach w ochronie zdrowia – zarówno już obowiązujących, jak i dopiero planowanych.