Woda stomatologiczna

Praktyka stomatologiczna, ze względu na swój specyficzny charakter, stawia przed lekarzem dentystą konieczność sprostania wielu regulacjom prawnym i zaleceniom. Jednym z istotnych czynników wyróżniającym ją spośród innych rodzajów praktyk lekarskich jest woda.

Foto: freeimages.com

Jej jakość i zużycie należy rozpatrywać w dwóch aspektach. Z jednej strony należy dołożyć wszelkich starań, stosując dostępne środki mechaniczne oraz dezynfekcyjne, w celu zapewnienia odpowiedniej jakości wody w unitach podczas zabiegów.

Z drugiej strony trzeba również wziąć pod uwagę, w jaki sposób stosowanie tych środków oraz nasza działalność medyczna, mają wpływ na gospodarowanie wodą i ochronę środowiska. Ze względu na zmieniające się przepisy i normy, istnieje potrzeba stałego monitorowania tych zagadnień.

Temat wody jest obecnie przedmiotem dyskusji i konsultacji grupy roboczej zajmującej się kwestiami kontroli zakażeń i gospodarką odpadami Rady Europejskich Lekarzy Dentystów (CED), w związku z przeglądem i wdrażaniem nowych unijnych przepisów, na wniosek Komisji Europejskiej, dotyczących ochrony środowiska, gdyż woda po przejściu przez unit stomatologiczny jest traktowana jako odpad potencjalnie niebezpieczny dla środowiska.

Woda w unicie – bezpieczeństwo pacjenta

Woda dostarczana do unitów dentystycznych musi być odpowiednia. Polskie regulacje dotyczące jakości wody pitnej, a wiec tej używanej w gabinetach stomatologicznych, są restrykcyjne i odzwierciedlają standardy Unii Europejskiej.

Przed wydaniem decyzji zezwalającej na prowadzenie praktyki stomatologicznej, jakość wody jest badana przez sanepid. Również w trakcie prowadzenia praktyki powinna być okresowo badana pod względem fizykochemicznym i bakteriologicznym.

Badanie takie jest niezbędne w razie przebudowy instalacji wodociągowej. Badania systemów wodnych unitów stomatologicznych wykazują stałą obecność bakterii.

Potwierdzają one również, że potencjał chorobotwórczy bakterii w nich wychodowanych nie stanowi zagrożenia dla osób zdrowych, może być jednak niebezpieczny dla pacjentów z obniżonym układem immunologicznym.

Szczególnie niebezpieczne mogą być bakterie z rodzaju Lionela powszechnie występujące w naturalnych i sztucznych zbiornikach wodnych. Problemów z jakością wody można uniknąć poprzez właściwe przygotowanie unitu do pracy oraz dezynfekcję systemu wodnego, która ma na celu ograniczenie ilości bakterii i briofilum.

Można osiągnąć to w różny sposób, przy czym wybór metody i stosowane środki do dezynfekcji nie mogą stanowić zagrożenia zarówno dla pacjentów, zespołu stomatologicznego, jak i dla środowiska.

Do dezynfekcji zaleca się środki wykorzystujące tlen atomowy i rodniki OH, które posiadają właściwości silnie utleniające, wykazujące działanie bakteriobójcze, a przy tym bezpieczne.

Można też wykorzystać filtrację mechaniczną i bakteriologiczną z wykorzystaniem jonów srebra i miedzi. Filtr bakteriologiczny powinien być stosowany w unicie na przebiegu wody do końcówek stomatologicznych przy zabiegach, gdzie wymagana jest woda sterylna.

Woda z unitu – ochrona środowiska

W tej części postępowania z wodą w gabinecie stomatologicznym wchodzimy na grunt prawidłowej gospodarki odpadami i ochroną środowiska. Zagadnienia te reguluje szereg aktów prawnych wydanych przez Ministra Środowiska i Ministra Infrastruktury.

Określają one, jakie warunki należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do urządzeń kanalizacyjnych, ze szczególnym uwzględnieniem substancji szkodliwych dla zdrowia człowieka i środowiska. Mając to na uwadze, należy wdrożyć odpowiednie procedury postepowania dotyczące wody trafiającej do kanalizacji.

Dotyczy to zarówno skażenia mikrobiologicznego, jak i zanieczyszczenia substancjami chemicznymi. Dekontaminacja wody wychodzącej ze spluwaczki i systemów ssących powinna być przeprowadzona przy użyciu odpowiednich środków dezynfekcyjnych.

Taką procedurę może ułatwić zainstalowany system higieny, zapewniający zarówno dezynfekcję wody do końcówek i kubka, jak i dekontaminację wody ze spluwaczki i układu ssącego. Innym problemem jest sprawa amalgamatu, który trafia do wody w trakcie usuwania wypełnień amalgamatowych.

W Polsce nie ma prawnego obowiązku posiadania separatora amalgamatu. Wiadomo, że taki obowiązek istnieje już w wielu państwach i można podobnych regulacji spodziewać się także u nas.

Niemniej, istnieją w naszym kraju przepisy nakazujące traktować resztki amalgamatu powstające w trakcie zakładania wypełnień, jako odpady niebezpieczne i usuwać z gabinetu w taki sposób, aby nie dostały się do kanalizacji.

A jakie są przepisy dotyczące wody wychodzącej z praktyk stomatologicznych w innych krajach Unii Europejskiej? Odpowiedź na to pytanie można znaleźć w ankiecie opracowanej przez Grupę Roboczą ds. Kontroli Zakażeń i Gospodarki Odpadami CED.

Generalnie, regulacje prawne dotyczące wody wychodzącej z praktyk i klinik dentystycznych we wszystkich państwach UE, niezależnie od obowiązku posiadania separatora amalgamatu, traktują zanieczyszczenie wody środkami chemicznymi i niebezpiecznymi, jako naruszenie prawa wodnego.

Istnieje też nieliczna grupa państw, gdzie przepisy odnośnie wody z unitu idą znacznie dalej i oprócz obowiązkowego wyposażenia w separator amalgamatu, dodatkowo regulują jakość wody dostającej się do kanalizacji.

Takie regulacje istnieją w Czechach i w Austrii, gdzie woda po przejściu przez separator może być odprowadzana do kanalizacji za zgodą regionalnego biura zajmującego się gospodarką wodną, posiadającego również uprawnienia do kontroli.

Bardziej restrykcyjne przepisy obowiązują w Szwecji, gdzie oprócz separatora amalgamatu istnieje obowiązek czyszczenia systemu wodnego unitu, o czym należy zawiadomić odpowiedni organ administracji zajmujący się ochroną środowiska minimum 6 tygodni przed rozpoczęciem czyszczenia.

We wszystkich państwach, w gabinetach posiadających aparaturę rentgenowską z tradycyjną formą wykonywania zdjęć, istnieje zakaz usuwania do kanalizacji odczynników stosowanych do ich wywoływania i utrwalania.

W stomatologicznych organizacjach międzynarodowych, do których należy Naczelna Izba Lekarska, aktywnie działają grupy robocze zajmujące się kwestiami kontroli zakażeń i gospodarką odpadami.

Przy opracowywaniu rekomendacji i stanowisk istotnych dla wykonywania zawodu lekarza dentysty, szuka się takich rozwiązań i kompromisów, które by uwzględniały regulacje prawne krajów członkowskich oraz dyrektywy unijne.

Priorytetem zawsze jest bezpieczeństwo pacjenta, ale nie mniej ważnym elementem branym pod uwagę jest to, aby nie powodowały nadmiernego i niepotrzebnego obciążenia dla nas, lekarzy dentystów.

Prowadząc praktykę stomatologiczną, należy kierować się zasadami zapewniającymi nie tylko wysokie standardy opieki stomatologicznej i bezpieczeństwa pacjenta, ale również mieć na uwadze ochronę środowiska.

Anna Śpiałek
Członek Komisji NRL ds. Współpracy Międzynarodowej

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 6-7/2016