Fizjoterapia ambulatoryjna – co lekarz wiedzieć powinien

Od 1 stycznia br. obowiązują nowe zasady wystawiania skierowań na fizjoterapię w warunkach ambulatoryjnych. Pragnę przede wszystkim zwrócić uwagę na przesunięcie ciężaru odpowiedzialności.

Foto: pixabay.com

Do 31 grudnia 2018 r. wszyscy lekarze kierujący na cykl zabiegów fizjoterapeutycznych musieli określić ich typ. Od 1 stycznia prawo do zlecania konkretnych zabiegów fizjoterapeutycznych mają wyłącznie lekarze specjaliści: rehabilitacji ogólnej, rehabilitacji medycznej, rehabilitacji w chorobach narządu ruchu.

W takiej sytuacji fizjoterapeuta jest związany zleconymi przez lekarza kierującego zabiegami, a tym samym – odpowiedzialność lekarza jest szeroka, zarówno w zakresie oceny stanu zdrowia, diagnostyki różnicowej, diagnostyki obrazowej, jak i doboru konkretnego sposobu leczenia z uwzględnieniem chorób współistniejących i innych cech pacjenta. Należy mieć na uwadze, że w tym przypadku fizjoterapeuta bez wiedzy i akceptacji lekarza kierującego nie może ingerować w proces leczenia.

Nie oznacza to jednak, że jest on w pełni zwolniony z odpowiedzialności – ponosi odpowiedzialność zawodową za naruszenie przepisów o wykonywaniu zawodu.

Zatem odpowiedzialność zarówno lekarza, jak i fizjoterapeuty ma charakter zindywidualizowany i jest uzależniona od różnych czynników. Lekarze innych specjalności, którzy do końca ub.r. mieli możliwość kierowania pacjentów na „cykl zabiegów” fizjoterapeutycznych, mogą obecnie wystawiać skierowanie „na fizjoterapię w warunkach ambulatoryjnych”. Pacjent, który zgłosi się do świadczeniodawcy z takim skierowaniem, zostanie wpisany w kolejkę oczekiwania na wizytę fizjoterapeutyczną, i to fizjoterapeuta zaplanuje mu postępowanie fizjoterapeutyczne i dobierze zabiegi, uwzględniając m.in. rozpoznania i informacje dodatkowe ze skierowania od lekarza.

Jak wynika z rozporządzenia, skierowanie na fizjoterapię wystawione przez innego lekarza niż lekarz ubezpieczenia zdrowotnego będący lekarzem specjalistą w dziedzinie: rehabilitacji ogólnej lub rehabilitacji medycznej, lub rehabilitacji w chorobach narządu ruchu, nie zawiera lecenia zabiegów fizjoterapeutycznych oraz liczby poszczególnych zabiegów w cyklu. Tym samym należy przyjąć, że lekarz inny niż lekarz rehabilitacji nie powinien w skierowaniu określać ani rodzaju, ani liczby zabiegów w cyklu. Jeśli taka informacja zostanie zawarta w skierowaniu, będzie to jedynie sugestia dla fizjoterapeuty.

O tym, jakie zabiegi zostaną zlecone i przeprowadzone, w tym przypadku decyduje fizjoterapeuta, a lekarz kierujący nie ma realnego wpływu na proces leczenia swojego pacjenta.

Co powinno zawierać skierowanie? Skierowanie do fizjoterapii ambulatoryjnej musi zawierać pełne informacje o pacjencie: o chorobie podstawowej, chorobach współistniejących oraz wszelkich czynnikach mogących wpływać na fizjoterapię. Dodatkowym utrudnieniem jest brak nowego szablonu skierowania do fizjoterapii ambulatoryjnej. W związku z tym w użyciu pozostały skierowania na „cykl zabiegów” – pod wieloma względami błędnie sugerujące najważniejsze informacje, które powinien fizjoterapeucie przekazać lekarz. Skierowanie do fizjoterapii ambulatoryjnej – zgodnie z rozporządzeniem – musi zawierać wszystkie poniższe informacje:

a) pieczęć nagłówkową z numerem umowy z NFZ,

b) imię, nazwisko, adres zamieszkania świadczeniobiorcy oraz numer PESEL,

c) rozpoznanie w języku polskim,

d) kod jednostki chorobowej według Klasyfikacji ICD-10,

e) choroby przebyte i współistniejące oraz inne czynniki, w tym wszczepione urządzenia wspomagające pracę układu krążeniowo-oddechowego lub metal w ciele pacjenta lub przyjmowanie niektórych leków, mogące mieć istotny wpływ na proces rehabilitacji lub na postępowanie fizjoterapeutyczne,

f) pieczęć i podpis lekarza wystawiającego oraz datę wystawienia skierowania.

Do zadań lekarza w tym przypadku należy dokonanie oceny stanu zdrowia pacjenta i postawienie pełnej diagnozy oraz przedstawienie przeciwwskazań, które mogą nie tylko ograniczać, ale czasem nawet wykluczać zastosowanie określonych procedur fizjoterapeutycznych.

Fizjoterapeuta nie jest uprawniony do analizowania wyników badań pacjenta, tym samym bardzo ważne jest precyzyjne określenie przez lekarza rozpoznania jednostki chorobowej oraz zidentyfikowanych u pacjenta przeciwwskazań. Przyjąć należy, że wyczerpujące określenie ww. elementów skierowania będzie stanowiło istotną okoliczność w przypadku przesądzania o ewentualnej odpowiedzialności lub jej braku po stronie lekarza za zabiegi zlecone przez fizjoterapeutę. Rozporządzenie nakłada na świadczeniodawcę obowiązek informacji zwrotnej.

Jednostka realizująca skierowanie przekazuje lekarzowi bezpośrednio albo za pośrednictwem pacjenta informację w postaci papierowej lub elektronicznej o sposobie oraz efektach fizjoterapii. Przepis ten odnosi się do obowiązku świadczeniodawcy, więc informacja przekazana lekarzowi po zakończeniu cyklu zabiegów powinna się znaleźć w dokumentacji medycznej prowadzonej przez świadczeniodawcę. Również lekarz kierujący powinien umieścić ją w dokumentacji medycznej pacjenta. Dla lekarza, jak i dla fizjoterapeuty nadrzędnym dobrem powinno być zawsze bezpieczeństwo i zdrowie pacjenta – wskazana jest ścisła współpraca pomiędzy przedstawicielami zawodów medycznych.

Barbara Dobies-Krześniak, przewodnicząca Zespołu ds. Rehabilitacji NIL

Ważne

Od 1 stycznia prawo do zlecania konkretnych zabiegów fizjoterapeutycznych mają wyłącznie lekarze specjaliści: rehabilitacji ogólnej, rehabilitacji medycznej, rehabilitacji w chorobach narządu ruchu. Lekarze innych specjalności, którzy do końca ub.r. mieli możliwość kierowania pacjentów na „cykl zabiegów” fizjoterapeutycznych, mogą obecnie wystawiać skierowanie „na fizjoterapię w warunkach ambulatoryjnych”. Wówczas to fizjoterapeuta planuje postępowanie fizjoterapeutyczne i dobiera zabiegi dla danego pacjenta, uwzględniając m.in. rozpoznania i informacje dodatkowe ze skierowania od lekarza.

Uwaga:

• dla lekarzy o specjalności rehabilitacja (ogólna, medyczna, w chorobach narządu ruchu) rozporządzenie nie wprowadza większych zmian;
• dla pozostałych lekarzy kierujących do fizjoterapii ambulatoryjnej ciężar istotności przekazywanych w skierowaniu informacji położony jest na wyczerpującym zobrazowaniu stanu ogólnego pacjenta oraz określeniu przeciwwskazań do fizjoterapii;
• ponieważ brak jest obowiązującego wzoru skierowania do fizjoterapii ambulatoryjnej – wymagany jest zestaw informacji wypunktowany w rozporządzeniu;
• kierując do fizjoterapii ambulatoryjnej, możemy wymagać informacji zwrotnej o sposobie i efektach leczenia.