Fundacja rodzinna: prosty sposób, by zabezpieczyć prywatny majątek lekarzy

Fundacja rodzinna pozwala nie tylko na ochronę majątku i zaplanowanie jego sukcesji, ale także na profesjonalne i zorganizowane zarządzanie zgromadzonymi aktywami.

Według raportu amerykańskiego portalu Medscape co drugi lekarz w USA na pewnym etapie swojej kariery zawodowej będzie musiał zmierzyć się z potencjalnymi zarzutami za błąd medyczny. Zjawisko pozywania pracowników ochrony zdrowia obserwujemy również w Polsce. Dlatego coraz więcej z nich poszukuje skutecznych sposobów zabezpieczenia prywatnego majątku przed potencjalnymi konsekwencjami takich roszczeń.

Fundacja rodzinna, wprowadzona do polskiego porządku prawnego na początku ubiegłego roku, jest instytucją zapewniającą ochronę prywatnego majątku przed coraz częstszymi i wciąż rosnącymi kosztami roszczeń odszkodowawczych ze strony pacjentów. Gwarantuje m.in. rozdzielenie majątku prywatnego od majątku przekazanego fundacji.

Celem niniejszej publikacji jest przedstawienie czterech kluczowych powodów, dla których fundacja rodzinna stanowi odpowiednią formę zabezpieczenia prywatnego majątku, szczególnie dla lekarzy prowadzących indywidualną praktykę lekarską lub podmiot leczniczy w formie spółki.

Zanim jednak przejdziemy do analizy korzyści związanych z ustanowieniem fundacji rodzinnej, warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych elementów wyróżniających tę formę prawną.

Fundacja rodzinna nie jest fundacją charytatywną, ponieważ jej celem nie jest działalność pożytku publicznego ani działalność filantropijna. Źródeł powołania fundacji rodzinnej należy upatrywać w potrzebie zabezpieczenia prywatnego majątku oraz zarządzania nim w zgodzie z określoną w statucie fundacji rodzinnej wolą fundatora. Fundacja rodzinna to nowy typ osoby prawnej, powoływany przez fundatora/rów na czas określony lub nieokreślony, z siedzibą w Polsce.

Warunkiem ustanowienia fundacji rodzinnej jest przede wszystkim utworzenie statutu, tj. dokumentu określającego wszystkie najważniejsze zasady jej funkcjonowania i zarządzania majątkiem rodzinnym, cele powołania oraz zasady wypłaty świadczeń dla wskazanych w nim osób (tzw. beneficjentów) oraz wniesienie funduszu założycielskiego – min. 100 tys. zł. Fundacja rodzinna działa przez swoje organy tj.:

• zarząd – organ wykonawczy, reprezentujący fundacje rodzinną,
• zgromadzenie beneficjentów – organ uchwałodawczy, składający się z wybranych przez fundatora beneficjentów mających wpływ na fundacje rodzinną oraz
• radę nadzorczą – organ kontrolny, dbający o to, aby wszelkie działania prowadzone przez fundacje rodzinną były zgodne z przepisami prawa, zapisami statutu oraz wolą fundatora.

Fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie określonym w ustawie, m.in. zbywać mienie, które zostało jej przekazane, wynajmować, dzierżawić lub udostępniać mienie, a także przystępować do spółek handlowych. Co zatem wyróżnia fundację rodzinną na tle innych instytucji sukcesyjnych i w jaki sposób można ją wykorzystać do zabezpieczenia majątku osobistego lekarza?

Przede wszystkim ochrona

Fundacja rodzinna, działając jako odrębny podmiot prawny, zapewnia bezpieczeństwo zgromadzonego majątku i chroni go przed ewentualnymi roszczeniami. Majątek wniesiony do fundacji staje się niezależnym aktywem, co pozwala lekarzowi w obliczu roszczeń odszkodowawczych zminimalizować ryzyko utraty swoich oraz rodzinnych zasobów. Tym samym fundacja rodzinna odgrywa rolę tarczy ochronnej, zabezpieczającej nie tylko majątek prywatny lekarza, ale także jego rodziny.

Przykładem ilustrującym wspominane zjawisko jest sytuacja, w której maksymalna wysokość orzeczonej szkody pacjenta przewyższa stawkę ubezpieczenia OC lekarza prowadzącego indywidualną praktykę lekarską. Innym przypadkiem jest sytuacja, w której placówka medyczna posiada roszczenie regresowe wobec personelu medycznego za błąd w sztuce.

W takich przypadkach istnieje realne niebezpieczeństwo, że lekarz będzie narażony na ryzyko finansowej odpowiedzialności zawodowej. Aby temu zapobiec, należy rozważyć wniesienie osobistego majątku do fundacji rodzinnej, co zabezpieczy go przed przyszłym zajęciem lub egzekucją.

Planowanie sukcesji

Lekarze prowadzący prywatne gabinety lub kliniki prędzej czy później będą musieli zmierzyć się z wyzwaniem przekazania swojego biznesu kolejnemu pokoleniu. Fundacja rodzinna pozwala dokładnie zaplanować komu, co oraz w jaki sposób zostanie przekazane, zapobiegając rozdrobnieniu rodzinnego majątku i unikając potencjalnych sporów spadkowych.

To efektywne narzędzie do zarządzania majątkiem i sukcesji, zwłaszcza gdy zstępni nie kontynuują zawodowej tradycji swoich rodziców. Aby lepiej zobrazować to zjawisko, przeanalizujmy najczęstsze warianty, z którymi spotykamy się w praktyce. Podmioty wykonujące działalność leczniczą często wybierają formę jednoosobowej działalności gospodarczej ze względu na łatwość zarządzania, szybkość rejestracji i niskie koszty.

Takie rozwiązanie niesie jednak ze sobą szereg negatywnych konsekwencji, takich jak ryzyko odpowiedzialności za zobowiązania własnym majątkiem oraz brak możliwości zaplanowania sukcesji, ponieważ wraz ze śmiercią lekarza „umiera” także prowadzona przez niego praktyka lekarska. Rozwiązanie to z pewnością nie realizuje długoterminowych celów rodziny.

Drugi wariant, czyli prowadzenie podmiotu leczniczego w formie spółki z o.o., zmniejsza co do zasady ryzyko odpowiedzialności za zobowiązania spółki prywatnym majątkiem. Nie stanowi jednak skutecznego zabezpieczenia przed rozdrobnieniem rodzinnego majątku pomiędzy spadkobierców. Najczęściej po śmierci właściciela jego udziały są dzielone pomiędzy spadkobierców, co uniemożliwia akumulację rodzinnego majątku i w dłuższej perspektywie prowadzi do sprzedaży odziedziczonych udziałów.

Rozwiązaniem tego problemu jest fundacja rodzinna, do której lekarz może wnieść swoje udziały w spółce z o.o. Dzięki temu w przypadku jego śmierci fundacja bez przestojów wynikających z postępowań spadkowych nadal może czerpać zyski ze spółki, a następnie wypłacać je beneficjentom, np. małżonkowi lub dzieciom. Takie rozwiązanie zapobiega rozdrobnieniu majątku rodzinnego i sprzyja budowaniu wielopokoleniowego kapitału.

Inwestowanie i zarządzanie

Natłok codziennych obowiązków zawodowych i wynikający z tego braku czasu sprawiają, że przedstawiciele zawodów medycznych często rezygnują z aktywnego zarządzania swoim majątkiem i jego dalszego inwestowania. Jednym z głównych celów fundacji rodzinnej jest natomiast pomnażanie rodzinnego majątku.

Fundacja może powołać lub zatrudnić profesjonalnych menedżerów, którzy będą zarządzać zgromadzonym kapitałem oraz reinwestować go zgodnie z wolą fundatora. Zwłaszcza gdy aktywa fundacji są zróżnicowane (np. udziały w spółkach, nieruchomości, środki pieniężne), obecność profesjonalnych menedżerów pozwala fundatorowi skoncentrować się na pracy zawodowej, jednocześnie upewniając go, że majątek jest bezpieczny i zarządzany zgodnie z jego oczekiwaniami.

Fundacja rodzinna jest znakomitym narzędziem do realizacji długoterminowych celów określonych przez fundatora w statucie, takich jak finansowanie edukacji jego potomków, wspieranie wybranej organizacji charytatywnej czy kontynuowanie rodzinnych przedsięwzięć biznesowych.

Optymalizacja podatkowa

Najczęściej powtarzanym argumentem za powołaniem fundacji rodzinnej jest ten dotyczący korzystnych rozwiązań podatkowych, z jakimi wiąże się ustanowienie oraz prowadzenie fundacji rodzinnej. Aby fundacja rodzinna mogła realizować swoje cele związane z gromadzeniem rodzinnego majątku oraz zarządzaniem nim w interesie beneficjentów, ustawodawca wyposażył tę instytucję w szereg optymalnych rozwiązań fiskalnych.

Jednym z najistotniejszych jest neutralność podatkowa przy wnoszeniu mienia do fundacji rodzinnej. Oznacza to, że wniesienie majątku do fundacji rodzinnej nie będzie generować obowiązku podatkowego na gruncie podatku PIT, CIT oraz PCC. Co więcej, podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) jest odroczony do momentu wypłaty świadczenia beneficjentom fundacji. Dopóki fundacja nie wypłaci świadczenia swoim beneficjentom, pozostanie zwolniona z obowiązku zapłaty podatku CIT. Takie rozwiązania podatkowe sprzyjają efektywnemu zarządzaniu majątkiem rodzinnym oraz jego długoterminowej ochronie.

Nie tylko dla zawodów medycznych

Fundacja rodzinna to atrakcyjna forma zabezpieczenia prywatnego majątku, szczególnie dla osób wykonujących zawód lekarza. Pozwala ona nie tylko na ochronę majątku i zaplanowanie jego sukcesji, ale także na profesjonalne i zorganizowane zarządzanie zgromadzonymi aktywami. Fundacja rodzinna cieszy się coraz większym uznaniem wśród polskich rodzin, co świadczy o rosnącym zaufaniu do tej instytucji jako skutecznego narzędzia do ochrony majątku i planowania sukcesji.

Aleksander Petrys, adwokat w Zespole Private Clients Kancelarii WKB Lawyers