Historycy medycyny na Kongresie Kultury i Historii Lekarskiej w Opolu

W dniu 9 września 2023 r. w ramach Kongresu Kultury i Historii Lekarskiej w Opolu odbyło się „Medyczne Spotkanie z Historią”, czyli zebranie lekarzy, których pasją jest zgłębianie dziejów medycyny.

Fot. K. Fulbiszewska, K. Kopociński, Z. Kopociński

Miało ono nieco odmienny charakter niż wcześniejsze dwie edycje Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich (Ustroń i Zielona Góra), gdyż zaplanowano jedynie dwie sesje wykładów, aczkolwiek z całą pewnością warto było się tu zjawić.

W pierwszej nazwanej „Wykładem Autorytetów”, którą poprowadzili wspólnie prof. Krzysztof Siemianowicz (przewodniczący Ośrodka Dokumentacji Historycznej Śląskiej Izby Lekarskiej, ODH ŚIL), Krzysztof i Zbigniew Kopocińscy z Komisji Historycznej Wojskowej Izby Lekarskiej (KH WIL), swoje referaty zaprezentowało czterech zaproszonych przez organizatorów wybitnych lekarzy, profesorów, których jedną z pasji jest odkrywanie i prezentowanie tajemnic dawnej medycyny.

Pierwszy z wykładowców, prof. Andrzej Urbanik, przedstawił „Wkład Polaków w rozwój światowej radiologii”, słusznie dowodząc, iż „Polacy nie gęsi i swój wkład w rozwój radiologii mają”. Następnie prof. Zdzisław Gajda zaprezentował referat pt. „Przyszłość historii medycyny – oto jest pytanie”, w którym poza elementami bardzo poważnymi, dotyczącymi głównie krakowskiej szkoły historii medycyny, było także miejsce na bardzo zabawne anegdoty (pyszna definicja historyka medycyny).

Ważne postulaty zgłosił prof. Eugeniusz Kucharz w swej prelekcji pt. „Wkład Polaków w rozwój medycyny krajów świata: zakres problemu, stan obecny i perspektywy badań”, naukowiec od wielu lat zabiegający o to, by w zagranicznych publikacjach nie były pomijane ewidentne dokonania polskich lekarzy, których zasługi przypisuje się obcokrajowcom.

W jego wystąpieniu wybrzmiał jednocześnie apel, by polscy historycy medycyny nie starali się tworzyć mitów i sztucznie „pompować” prawdziwe bądź rzekome osiągnięcia polskich lekarzy, lecz rzetelnie i na podstawie materiałów źródłowych dokumentować faktyczne odkrycia, wynalazki etc. Zamykający referat w tej sesji pt. „Historia medycyny – niezbędny element w kształtowaniu lekarzy czy zbędny balast obciążający niepotrzebnie pamięć?” wygłosił płk w st. spocz. prof. Stanisław Ilnicki.

Dla niżej podpisanych, jako lekarzy wojskowych i podobnie jak prelegent absolwentów Wojskowej Akademii Medycznej im. gen. dyw. prof. B. Szareckiego, było szczególnie miło, iż temat ten został opracowany w oparciu o dzieje Szkoły Podchorążych Sanitarnych, a następnie własne doświadczenia Autora od poziomu podchorążego WAM do Kierownika Kliniki Psychiatrii Centralnego Szpitala Klinicznego WAM w Warszawie (obecnie Wojskowy Instytut Medyczny).

Druga sesja pt. „Oblicza działalności historycznej okręgowych izb lekarskich”, którą poprowadziła prof. Halina Ey-Chmielewska, dawała możliwość prezentacji dokonań poszczególnych krajowych ośrodków na polu szeroko rozumianej historii medycyny.

Na początku sesji bracia dr. dr. Krzysztof i Zbigniew Kopocińscy zaprezentowali referat pt. „Wojskowi lekarze w służbie historii”, gdzie w krótkim zarysie przedstawili wieloprofilową działalność KH WIL: publikacje naukowe i popularnonaukowe, udział w konferencjach naukowych, tworzenie miejsc pamięci (tablice pamiątkowe, nazwy ulic poświęcone honorowaniu lekarzy etc.), udział w ekshumacjach, udział w renowacji nagrobków bądź miejsc pamięci, organizacja obchodów rocznic związanych z wojskową służbą zdrowia itp.

Następnie głos zabrał prof. K. Siemianowicz, który przedstawił osiągnięcia kierowanego przez siebie ODH ŚIL, istniejącego od stycznia 2017 r., ale mającego na swym koncie liczne dokonania, w tym organizację I Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich w Ustroniu w 2021 r. Jednym z największych sukcesów ośrodka było utworzenie Muzeum Historii Medycyny i Farmacji ŚIL w Katowicach, co z pewnością zasługuje na wielki szacunek i uznanie.

Niezwykle ciekawą i atrakcyjną wizualnie prezentację poświęconą tej nowej placówce oraz jej zbiorom brawurowo przedstawiła Katarzyna Fulbiszewska, koordynator ODH ŚIL, informując jednocześnie o uruchomieniu bogatej strony internetowej tegoż muzeum. Następnie głos zabrał dr Marek Stankiewicz, były kierownik Ośrodka Historycznego Naczelnej Izby Lekarskiej, który podzielił się swoimi refleksjami związanymi z historią i dniem dzisiejszym samorządu lekarskiego.

Jako ostatnia głos zabrała dr Ewa Szczutowska, przewodnicząca Komisji Historycznej i wiceprezes OIL w Płocku, dzieląc się z zebranymi doświadczeniami ośrodka przez nią kierowanego. Na koniec sesji odbyła się dyskusja będąca nawiązaniem do wygłoszonych referatów, ale także prezentacją różnych pomysłów przez zgromadzonych słuchaczy. W dyskusji obok prelegentów głos zabrali m.in. prof. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, dr Mieczysław Dziedzic, dr Ryszard Wąsik.

Warto podkreślić, iż prezes OIL w Zielonej Górze, a jednocześnie znakomity historyk medycyny dr Jacek Kotuła, przywiózł i ofiarował uczestnikom egzemplarze monografii pt. „Środowisko lekarskie w kształtowaniu Rzeczypospolitej” będącej pokłosiem II Ogólnopolskiej Konferencji Izb Lekarskich w Zielonej Górze, co przyjęte zostało z należną atencją. Zwieńczeniem obrad była wspólna fotografia grupowa wykonana na schodach hotelu „Szara Willa”, gdzie odbywały się obrady.

Należy mocno podkreślić, że zaplecze logistyczne (zakwaterowanie, wyżywienie, sala konferencyjna etc.) zostało przygotowane w sposób perfekcyjny, w czym główna zasługa organizatorów kongresu, w szczególności dr. Jerzego Lacha i dr. Jarosława Waneckiego, którym za tę gigantyczną pracę należą się słowa podziękowania.

Do Opola przyjechali historycy reprezentujący niemal wszystkie liczące się ośrodki i komisje poszczególnych izb lekarskich: dolnośląska, krakowska, lubelska, śląska, płocka, pomorska, zielonogórska, wojskowa. Była to znakomita okazja do wymiany poglądów i dyskusji w gronie historyków medycyny, które toczyły się także w kuluarach i podczas innych imprez w ramach kongresu.

Jako historycy medycyny mieliśmy także okazję uczestniczyć w różnych innych elementach Kongresu Kultury i Historii Lekarskiej, co pozwoliło poznać wspaniałych lekarzy ogarniętych pasją inną niż nasza, ale równie gorącą, w tym m.in. malarstwem, rzeźbą, ceramiką, literaturą, fotografiką. Wspaniałym doświadczeniem była możliwość podziwiana prac dr. Stanisława Mysiaka w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Opolu, niezwykłego artysty ŚIL, prawdziwego humanisty o wielorakich talentach i zainteresowaniach, wzbogacona o bezpośrednie uwagi samego artysty.

Duże wrażenie wywarła także galeria prac malarskich we foyer Teatru Miejskiego im. J. Kochanowskiego w Opolu, gdzie mogliśmy uścisnąć rękę prawdziwego Mistrza dr. Mieczysława Chruściela, genialnego szczecińskiego artysty lekarza. Ogromne wrażenie chyba na wszystkich uczestnikach kongresu wywarł koncert chórów lekarskich, które zaprezentowały się w repertuarze polskich przebojów opolskiego festiwalu.

Konferansjerkę w znakomitym stylu, z którego z pewnością dumny mógłby być nawet słynny Fryderyk Jarosy, prowadził dr Jarosław Wanecki. Kulminacją koncertu był recital Stanisława Soyki zakończony wspólnym z chórami wykonaniem utworu pt. „Tolerancja” – absolutny majstersztyk.

Kongres Kultury i Historii Lekarskiej to chyba najlepsza z możliwych promocji stanu lekarskiego, ukazująca lekarzy jako wrażliwych, pełnych pasji i godnych podziwu ludzi, co jaskrawo kontrastuje z serwowanym w większości mediów fałszywym obrazem pazernego, zupełnie odhumanizowanego „producenta procedur medycznych”.

W tym kontekście należałoby zaapelować do władz NIL i poszczególnych OIL, by zastanowiły się nad potrzebą wzmocnienia wsparcia finansowego dla ośrodków historycznych i kulturalnych, postulat ten pobrzmiewał w wielu rozmowach kuluarowych.

Nisko kłaniamy się wszystkim organizatorom całego kongresu, w szczególności J. Waneckiemu i J. Lachowi, którzy wykonali ogromną pracę. Serdecznie dziękujemy historykom medycyny, którzy swą obecnością, wartościowymi referatami i inspirującymi dyskusjami po raz kolejny udowodnili, iż historia magistra vitae est. Do zobaczenia w przyszłym roku na III Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich.

Krzysztof Kopociński, Zbigniew Kopociński (Komisja Historyczna Wojskowej Izby Lekarskiej)