Nadmierna senność w ciągu dnia

Aby wprowadzić skuteczne terapie, należy zrozumieć przyczynę nadmiernej senności w ciągu dnia. Bardzo ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem oraz wdrożenie zdrowych nawyków.

Podniesienie poziomu wiedzy lekarzy różnych specjalności na temat neurofizjologii klinicznej to cel współpracy Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej z Ośrodkiem Kształcenia działającym w ramach COBIK Naczelnej Izby Lekarskiej. Szkolenia prowadzone regularnie przez specjalistów PTNK cieszą się dużym zainteresowaniem. Połączono w nich teoretyczne i praktyczne aspekty diagnostyki elektroencefalograficznej i polisomnograficznej.

– Ujednolicona nomenklatura oraz spójna prezentacja technik neurofizjologicznych to ważny krok w „odczarowaniu” neurofizjologii, która mimo znaczącej roli bywa trudna do zrozumienia dla współpracujących ze sobą klinicystów – tłumaczy prof. Marta Banach, prezes Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej. Zauważa, że to złożona dziedzina, a wiedza o funkcjonowaniu układu nerwowego człowieka wciąż się poszerza i dostarcza nowych narzędzi do diagnozowania i leczenia chorób neurologicznych.

24 kwietnia br. w ramach współpracy COBIK NIL i PTNK odbędzie się webinar pt. „Nadmierna senność w ciągu dnia – częsty problem kliniczny”, który poprowadzi dr Aleksandra Wierzbicka-Wichniak, ekspert w dziedzinie diagnostyki i leczenia zaburzeń snu. Ten częsty objaw rzadko jest rozpoznawany, niekiedy bagatelizowany, a może wpływać na jakość życia pacjentów, powodować problemy w pracy, nauce, relacjach. Przyczyn nadmiernej senności w ciągu dnia jest wiele. Do najczęstszych należą: bezdech senny, narkolepsja, zespół niespokojnych nóg, a także inne zaburzenia snu, takie jak parasomnie.

– Wykrycie przyczyny tego stanu wymaga dokładnej oceny klinicznej i elektrofizjologicznej pacjenta oraz kompleksowego podejścia do diagnostyki i leczenia. Kluczowe kryteria diagnostyczne to wywiad lekarski dotyczący stylu życia ze zwróceniem uwagi na higienę snu, stosowanie stymulatorów w godzinach wieczornych (kofeina, nikotyna, alkohol), czas trwania epizodów nadmiernej senności i historia kliniczna pacjenta – tłumaczy prof. Marta Banach.

Ważną informacją jest odpowiedź na stosowane do tej pory terapie farmakologiczne. Szybką ocenę poziomu senności w życiu codziennym można uzyskać za pomocą skali senności Epworth. Może być także konieczne przeprowadzenie badań snu (polisomnografia), by obiektywnie ocenić jakość snu pacjenta oraz wykluczyć inne zaburzenia.

Hipersomnie pochodzenia ośrodkowego to grupa zaburzeń charakteryzujących się nadmierną sennością w ciągu dnia, wynikającą z dysregulacji mechanizmów snu i czuwania w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Do najczęściej występujących zalicza się narkolepsję oraz hipersomnię idiopatyczną. Narkolepsja to przewlekłe zaburzenie snu, które objawia się nadmierną sennością w ciągu dnia oraz epizodami nagłego zasypiania. Może być także związana z kataplektycznymi atakami, które prowadzą do utraty kontroli nad mięśniami.

Hipersomnia idiopatyczna to nadmierna senność bez współistniejących epizodów katapleksji i bez jednoznacznej przyczyny. Pacjenci, mimo że śpią po 10-12 godzin, odczuwają nadmierną senność w ciągu dnia. Rozpoznanie hipersomnii pochodzenia ośrodkowego wymaga różnicowania z innymi przyczynami nadmiernej senności w ciągu dnia, takimi jak bezdech senny. Senność w ciągu dnia mogą powodować niektóre leki uspakajające lub antydepresyjne, choroby neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, choroby układu krążenia, zaburzenia metaboliczne (np. cukrzyca), niewydolność nerek, choroby wątroby, a w aspekcie psychiatrycznym – depresja i stany lękowe.

Aby wprowadzić skuteczne terapie, należy więc zrozumieć przyczynę nadmiernej senności w ciągu dnia. Bardzo ważna jest współpraca pacjenta z lekarzem z uwzględnieniem jego indywidualnych potrzeb oraz wdrożenie zdrowych nawyków. Leczenie może obejmować zabiegi behawioralne, farmakoterapię, a także interwencje w zakresie poprawy jakości snu. Hipersomnie ośrodkowe mogą wymagać stosowania leków. Pacjentom z problemami psychologicznymi zalecana jest psychoterapia, a w razie potrzeby, farmakoterapia.

Bardzo ważna jest zmiana stylu życia – wprowadzenie regularnych godzin zasypiania, stworzenie komfortowego środowiska snu, unikanie wieczorem stymulantów, regularna aktywność fizyczna. W przypadku zaburzeń snu związanych z depresją lub stanami lękowymi stosuje się antydepresanty lub leki przeciwlękowe.

Lucyna Krysiak

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 4/2025