Naukowy rzut oka na innowacje w leczeniu bólu

Według danych europejskich od 70% do 80% pacjentów z zaawansowaną chorobą nowotworową niepotrzebnie cierpi z powodu bólu. Jest to spowodowane niedostateczną edukacją personelu medycznego i pacjentów, lecz także brakiem merytorycznej debaty o szansach, jakie niesie prawidłowe wykorzystanie analgetyków opioidowych.

Próbą naukowego zmierzenia się ze społecznym problemem leczenia bólu była konferencja lekarzy medycyny paliatywnej pt. „Siła przeciw bólowi. Innowacja w leczeniu bólu”, która odbyła się w dniu 9 stycznia 2015 roku w Warszawie.

Spotkanie zostało zorganizowane pod patronatem merytorycznym Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, Polskiego Towarzystwa Badania Bólu oraz Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej i stało się okazją do wymiany doświadczeń czołowych ekspertów leczenia bólu, medycyny paliatywnej, medycyny rodzinnej i onkologii w Polsce.

Czym jest medycyna paliatywna? Kiedy pojawiła się jako element systemu ochrony zdrowia?  Dlaczego obecnie – niezależnie od choroby – mówi się o „opiece u schyłku życia” (zobacz więcej)?

Jak podkreślił jeden z wykładowców konferencji, prof. dr. hab. n. med. Tony O’ Brien z Irlandii, prawo do leczenia bólu stanowi podstawowe prawo pacjenta tymczasem niedostateczna ocena i niedostateczna kontrola bólu jest nadal obserwowanym szeroko na świecie problemem. Jedną z głównych przyczyn tego stanu rzeczy jest opioidofobia wśród pacjentów i lekarzy oraz nadmiernie restrykcyjne przepisy dotyczące stosowania analgetyków opioidowych, niezbędnych w leczeniu umiarkowanego i silnego bólu.

Uczestnicy konferencji szczególnie zwracali uwagę na wytyczne europejskich towarzystw naukowych (EAPC, ESMO), które zalecają lekarzom onkologom aktywne włączanie się w proces kontrolowania bólu u pacjenta niezależnie od etapu choroby. Zaznaczyli także, że polskie wytyczne – opracowane na bazie zaleceń europejskich – są dostępne dla każdego lekarza na stronie Ministerstwa Zdrowia.

Oddzielne miejsce poświęcono nieczęsto poruszanej kwestii stosowania leków opioidowych w bólu nienowotworowym. Eksperci wspólnie z dr. hab. n. med. Janem Drobnikiem, prezesem Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, omawiali w jakim zakresie lekarz medycyny rodzinnej może stosować analgetyki opioidowe zgodnie z zaleceniami stosowania opioidów w bólu nienowotworowym, zaprezentowanymi w trakcie konferencji przez prof. dr. hab. n. med. Jana Dobrogowskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Badania Bólu.

Kilka miesięcy temu Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej zaapelowało do lekarzy i lekarzy dentystów o zapewnienie pacjentom skutecznego zwalczania bólu (zobacz więcej).

Tytułową innowację w instrumentariuszu lekarza medycyny paliatywnej stanowi połączenie oksykodonu z naloksonem, które decyzją Ministerstwa Zdrowia podlega refundacji od 1 listopada 2014 roku dla pacjentów wymagających jednoczesnego leczenia silnego bólu nowotworowego i profilaktyki zaparć opioidowych (zobacz więcej). Jak ważna jest to zmiana pokazują statystyki: 1/3 pacjentów deklaruje, że przewlekłe zaparcie stolca o wiele bardziej obniża jakość życia niż sam ból wywołany chorobą nowotworową.

W opinii dr n. med. Jadwigi Pyszkowskiej, prezesa Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, przed systemem ochrony zdrowia stoi jeszcze wiele wyzwań w zakresie edukacji i zmian przepisów prawa tak, aby potrzeby cierpiących chorych były zabezpieczone adekwatnie do epidemiologii zachorowań na nowotwory złośliwe.