Nobel z medycyny za odkrycie mikroRNA

Victor Ambros i Gary Ruvkun zostali tegorocznymi laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie fizjologii lub medycyny. Naukowców wyróżniono za odkrycie cząsteczki mikroRNA i jej roli w potranskrypcyjnej regulacji genów.

Dzięki ich odkryciu poznaliśmy nową zasadę regulacji aktywności poszczególnych genów w komórkach. „Victor Ambros i Gary Ruvkun interesowali się tym, jak rozwijają się różne typy komórek. Odkryli mikroRNA, nową klasę maleńkich cząsteczek RNA, które odgrywają kluczową rolę w regulacji genów. Ich przełomowe odkrycie ujawniło zupełnie nową zasadę regulacji genów, niezbędną dla organizmów wielokomórkowych, w tym ludzi. MikroRNA okazują się fundamentalnie ważne dla rozwoju i funkcjonowania organizmów” – czytamy w komunikacie prasowym Komitetu Noblowskiego.

MikroRNA odpowiada za to, że tylko właściwy zestaw genów jest aktywny w konkretnym typie komórki. Dzięki badaniom genetycznym wiemy, że komórki i tkanki nie rozwijają się prawidłowo bez mikroRNA. Nieprawidłowa regulacja przez mikroRNA może przyczyniać się do rozwoju nowotworów, a mutacje w genach kodujących mikroRNA stwierdzono u ludzi cierpiących m.in. na wrodzony ubytek słuchu, choroby oczu i układu kostnego. Mutacje w jednym z białek niezbędnych do produkcji mikroRNA prowadzą do zespołu DICER1, rzadkiego, ale ciężkiego zespołu związanego z rakiem w różnych narządach i tkankach.

Jak doszło do odkrycia tej cząsteczki? Pod koniec lat 80. ubiegłego wieku Victor Ambros i Gary Ruvkun prowadzili badania z wykorzystaniem maleńkiego nicienia Caenorhabditis elegans. W wyniku badań nad zmutowanymi szczepami tych robaków, lin-4 i lin-14, odkryto nową zasadę regulacji genów przez wcześniej nieznany typ RNA, czyli mikroRNA. Wyniki tych badań opublikowano w 1993 roku. Siedem lat później opublikowano odkrycie grupy badawczej Gary’ego Ruvkuna dotyczące innego mikroRNA (let-7) obecnego w całym królestwie zwierząt. Więcej o odkryciu nagrodzonych naukowców można znaleźć w oficjalnym serwisie noblowskim.

– To odkrycie dotyczy regulacji ekspresji genów, ale już na etapie, kiedy geny są przepisane na cząsteczki RNA – tłumaczy dr hab. Seweryn Mroczek, prof. ucz. z Instytutu Genetyki i Biotechnologii Wydziału Biologii UW. – Mamy więc tutaj do czynienia z odkryciem, które dotyczy pewnej klasy bardzo krótkich cząsteczek RNA, nazywanych mikroRNA, które po pewnym procesie obróbki, cięcia, zostają dostarczone i hybrydyzują, stając się częściowo komplementarne do cząsteczek mRNA i w ten sposób, przyczepiając się do nich, regulują proces translacji lub stabilności tych cząsteczek – dodaje dr hab. Seweryn Mroczek.

Victor Ambros urodził się w 1953 r. w USA. Jest profesorem nauk przyrodniczych Silverman na University of Massachusetts Medical School w Worcester. Gary Ruvkun urodził się w 1952 roku w USA. Jest profesorem genetyki w Massachusetts General Hospital i Harvard Medical School w Bostonie (USA).

Lidia Sulikowska