PSA u mężczyzn. Rutyna niewskazana
Dlaczego nie należy u wszystkich mężczyzn wykonywać rutynowych oznaczeń PSA? Odpowiedzi na to pytanie udziela Polska Liga Walki z Rakiem, powołując się na badanie opublikowane w renomowanym czasopiśmie medycznym.
Swoisty antygen gruczołu krokowego (prostate specific antygen – PSA) jest enzymem wytwarzanym przez komórki gruczołu krokowego. Jego stężenie wzrasta w stanach zapalnych, przeroście lub raku gruczołu krokowego oraz po niektórych ingerencjach w jego sąsiedztwie (np. badanie per rectum lub cewnikowanie pęcherza moczowego).
Oznaczenie PSA jako populacyjne badanie przesiewowe wykorzystywane jest tylko na Litwie i w Kazachstanie. Większość krajów zachodnioeuropejskich i Stany Zjednoczone zalecają wykonywanie PSA tylko po rozmowie z pacjentem, przedstawiającej korzyści i wady metody.
Głównym zarzutem wobec populacyjnych badań PSA jest nadrozpoznawalność niemych klinicznie nowotworów, które nie ujawniłyby się do końca życia chorego. Pozytywny wynik badania, pomimo braku dolegliwości i istotności klinicznej dla chorego, skutkuje wykonaniem inwazyjnych procedur diagnostycznych oraz terapeutycznych, których można by uniknąć.
Obecne zalecenia US Preventive Services Task Force jednoznacznie zalecają niewykonywanie przesiewowych badań PSA w populacji powyżej 70. r.ż. Pomimo oficjalnych wytycznych i stanowisk towarzystw naukowych, w Wielkiej Brytanii u osób po 80. r.ż. dwukrotnie częściej wykonuje się badania PSA niż u mężczyzn 50-letnich. Podobnie jest we Francji, Włoszech, Niemczech i Irlandii, gdzie udział chorych po 70 r.ż. poddawanych rutynowym badaniom PSA jest wysoki.
W najnowszej publikacji w „BMJ” panel ekspertów sugeruje zastąpienie ogólnodostępnych badań PSA kompleksowym modelem opartym na ryzyku. Jego główne założenia obejmują wykonywanie badań w grupie wiekowej 50-70 lat tylko u chorych wysokiego ryzyka lub z podejrzanymi objawami, uzależnienie odstępów pomiędzy badaniami od stężenia PSA, odstąpienie od kontynuacji oznaczeń u osób z niskimi wartościami enzymu, wykonywanie biopsji tylko u osób z ryzykiem agresywnej choroby potwierdzonym w drugim niezależnym badaniu (np. rezonansie magnetycznym) oraz leczenie nowotworu tylko w przypadku raków o wysokim stopniu w skali Gleason.
