Psycholog: kluczowy partner w leczeniu choroby otyłościowej

Relacja oparta na empatii i zaufaniu, język wolny od oceny oraz uwzględnienie kondycji psychicznej pacjenta – to podstawy skutecznego leczenia otyłości. Bez tego trudno o trwałą zmianę stylu życia i utrzymanie efektów leczenia.

Empatia i szacunek w relacji lekarza, rehabilitanta, dietetyka czy psychologa z pacjentem to nie tylko wyraz profesjonalizmu. To nieodzowne elementy skutecznego leczenia choroby otyłościowej. Podejście oparte na zrozumieniu wzmacnia motywację pacjentów do wprowadzania trwałych zmian, co przekłada się na lepsze wyniki zdrowotne.

Jak rozmawiać z pacjentem z otyłością

Pacjenci z otyłością często doświadczają stygmatyzacji, również w środowisku medycznym. Dlatego tak istotna jest świadoma, wspierająca komunikacja:

• bez odniesień do wyglądu – rozmowa powinna się koncentrować na zdrowiu i samopoczuciu pacjenta, a nie na sylwetce,
• styl życia ważniejszy niż waga – zamiast skupiać się na utracie wagi, warto rozmawiać o korzyściach zdrowotnych,
• indywidualne podejście – zalecenia powinny uwzględniać możliwości, preferencje i sytuację życiową pacjenta,
• dialog motywujący – pomagajmy pacjentowi odkryć jego własne powody do zmiany,
• wspierający język – zamiast „musi pan schudnąć”, lepiej: „porozmawiajmy, co możemy zrobić, by poprawić pana samopoczucie”,
• aktywne słuchanie – pytania otwarte, np. „czego się pani najbardziej obawia?”, pomagają zrozumieć pacjenta,
• bez oceniania – nie należy przypisywać winy, lecz wspólnie planować kroki prowadzące do poprawy zdrowia,
• współpraca z zespołem terapeutycznym – warto proponować współpracę z dietetykiem, psychologiem, fizjoterapeutą.

Co sprawdzić

Leczenie otyłości powinno rozpocząć się od dokładnej oceny stanu zdrowia pacjenta, w tym kondycji psychicznej. Wielu pacjentów z chorobą otyłościową zmaga się z zaburzeniami odżywiania, depresją, lękiem czy skutkami traumy. Dlatego ważne jest, aby już na etapie inicjacji leczenia uwzględnić potrzebę pogłębionej diagnozy i wsparcia psychologicznego. Obecnie można mieć poczucie, że zarówno sama ocena, jak i późniejsze wsparcie psychologa czy psychoterapeuty nie są wystarczające.

Badania pokazują, że niektóre osoby z chorobą otyłościową mogą cierpieć na kompleksowy zespół stresu pourazowego (C-PTSD), wynikający z długotrwałego narażenia na traumę czy przemoc, objawiający się m.in. trudnościami w regulacji emocji, zniekształconym obrazem siebie i problemami w relacjach.

W takich przypadkach potrzebna jest pogłębioną diagnoza i specjalistyczna psychoterapia. Rozpoznanie C-PTSD jest istotne, ponieważ objawy tego zaburzenia mogą wpływać na zdolność pacjenta do wprowadzania i utrzymywania zdrowych nawyków i trwałej zmiany stylu życia. Są przypadki, w których należy odsunąć w czasie termin operacji bariatrycznej, by skoncentrować się na zdrowiu psychicznym pacjenta. Powinien o tym decydować zespół specjalistów, w tym psycholog/psychoterapeuta.

To nie sprint

Leczenie otyłości to proces długofalowy – pacjenci często doświadczają nawrotów choroby, co może prowadzić do frustracji i zniechęcenia. Długotrwała opieka psychologiczna, także w czasie remisji, zwiększa szansę na utrzymanie efektów. Psycholog wspiera pacjenta w budowaniu poczucia sprawczości, wzmacnia motywację i pomaga utrzymać zdrowy styl życia.

Pacjenci powinni być na każdym etapie terapii edukowani w obszarze dbania o kondycję psychiczną. Praca nad rozwojem osobistym, odkrywanie nowych pasji czy zmiany zawodowe przyczyniają się do zwiększenia satysfakcji z życia i zmniejszenia ryzyka nawrotu. Niedoceniane jest wykorzystanie potencjału najbliższych osób. Psychologia dysponuje gotowymi rozwiązaniami, choćby terapia systemowa. W leczeniu otyłości ta forma pracy ciągle nie jest jednak wykorzystywana.

Dorota Minta

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 6/2025