W poszukiwaniu recepty na kardiologiczny sukces

135 sesji tematycznych, 500 wykładowców i ponad 6000 uczestników − tak prezentuje się w liczbach odbywający się w dniach 13-15 września w Krakowie XXII Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego pod hasłem „Niewydolność serca – zatrzymać epidemię”.

Foto: archiwum PTK

Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego to jedno z najważniejszych i największych wydarzeń naukowych w Polsce, które odbywa się już po raz 22., choć po raz pierwszy w Krakowie.

Podczas spotkania, które co roku gromadzi kilka tysięcy uczestników, eksperci z Polski i zagranicy, pochylili się nad problemami współczesnej kardiologii i opowiadali o najnowszych doniesieniach naukowych − a wszystko po to, by jeszcze skuteczniej mierzyć się z wyzwaniem leczenia chorób układu krążenia.

– Do udziału w tegorocznej edycji zaprosiliśmy blisko 500 wykładowców, wielu wybitnych specjalistów nie tylko z kraju, ale także z zagranicy – z Europy, Azji i Ameryki. Bardzo nas cieszy, że nasze zaproszenie do udziału w kongresie przyjęli tak ważni dla środowiska kardiologicznego eksperci, m.in. Costas Tsioufis z Aten, Prezes Europejskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego czy Susanna Price z Londynu, Prezes Stowarzyszenia Kardiologii Stanów Nagłych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Obecnie Kongres jest jednym z największych wydarzeń naukowych w Polsce, a z uwagi na swoją wartość merytoryczną, pełni kluczową rolę w edukacji podyplomowej kardiologów, a także internistów – informuje prof. Zbigniew Gąsior, Przewodniczący Komitetu Naukowego Kongresu.

Epidemia XXI wieku

Jak wynika z danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) rocznie aż 17,5 miliona osób umiera z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Dane epidemiologiczne, pochodzące z analiz Głównego Urzędu Statystycznego (styczeń 2016 r.), pokazują, że każdego roku w Polsce odnotowuje się ok. 175 tysięcy zgonów z przyczyn kardiologicznych. Szczególne miejsce wśród chorób układu sercowo-naczyniowego zajmuje niewydolność serca – to właśnie tę chorobę światowe gremium kardiologów określiło mianem „epidemii początku XXI wieku”.

– Gwałtownie narastającym problemem współczesnej kardiologii w Polsce i na świecie jest niewydolność serca, konsekwencja przewlekłych chorób układu sercowo-naczyniowego. To problem globalny, o którym od dawna mówi się w kontekście postępującej epidemii. Szacuje się, że obecnie w Polsce ok. 1 mln osób choruje na niewydolność serca, a w całej Europie − blisko 15 mln. Tylko w naszym kraju zagrożonych rozwojem tej choroby jest ok. 12 mln ludzi. Polskie Towarzystwo Kardiologiczne podjęło wyzwanie walki z niewydolnością serca i rozpoczęło skoordynowane działania na rzecz wdrożenia rozwiązań systemowych, takich jak między innymi przygotowany we współpracy z Ministerstwem Zdrowia program Koordynowanej Opieki nad Pacjentem z Niewydolnością Serca (KONS). Ich celem jest poprawa sytuacji pacjentów i zatrzymanie epidemii niewydolności serca. Między innymi z tego względu XXII Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego zatytułowany został „Niewydolność serca – zatrzymać epidemię” – mówi prof. Piotr Ponikowski, Prezes Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Innowacje w służbie kardiologii

W tegorocznej edycji nie zabrakło także nowości. Jedną z nich jest Digital Cardio Area – to miejsce spotkania grona największych autorytetów środowiska kardiologicznego oraz firm, start-up’ów i instytutów, realizujących zaawansowane technologicznie prace nad najnowocześniejszymi rozwiązaniami, służącymi ostatecznie codziennej pracy lekarzy i zdrowiu pacjentów. Prezentowane tam nowatorskie koncepcje i technologiczne odkrycia związane były z prewencją i leczeniem chorób układu krążenia.

– Jest to odpowiedź na bardzo dynamiczny rozwój nowoczesnych technologii w medycynie, które mają nie tylko służyć lekarzom, ale przede wszystkim wygodzie pacjenta i poprawie efektywności jego leczenia. Z jednej strony jest to miejsce prezentacji nowości, z drugiej – świetna okazja do rozpoczęcia dyskusji na temat szans i zagrożeń dla różnorodnych koncepcji na innowacyjne produkty bądź usługi, które w niedalekiej przyszłości będą wykorzystywane w praktyce. Jest to zatem idealna przestrzeń dla przedsiębiorstw i innych instytucji specjalizujących się w nowoczesnych rozwiązaniach dla kardiologii, aby te właśnie rozwiązania pokazać „na żywo” i jednocześnie skonfrontować je z wymaganiami środowiska kardiologicznego – zapewnia prof. Piotr Jankowski, Sekretarz Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Współprzewodniczący Komitetu Organizacyjnego Kongresu.

Wiele ważnych obszarów kardiologii, zarówno polskiej, jak i światowej, znalazło swoje miejsce podczas kongresu. Uczestnicy mieli okazję zapoznać się z pierwszymi raportami z realizacji programu KOS-Zawał, a także zasadami działania, celami i oczekiwanymi efektami programu Koordynowanej Opieki nad Pacjentem z Niewydolnością Serca (KONS), który ma się rozpocząć jeszcze w tym roku. Nie zabrakło także międzynarodowych akcentów – dla wszystkich, którzy nie mogli uczestniczyć w Kongresie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC), który odbył się w sierpniu w Monachium, przygotowana została sesja specjalna, podczas której omówione zostały najnowsze doniesienia z tego spotkania. Ponadto eksperci zaprezentowali nowe wytyczne ESC dotyczące m.in. postępowania w nadciśnieniu tętniczym.

– Ostatnio Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne opublikowało nowe wytyczne dotyczące chorób układu serca i naczyń, w tym m.in. nadciśnienia tętniczego, które jest najczęściej występującą chorobą układu krążenia. Kryterium rozpoznania choroby nie uległo zmianie i nadal pozostaje na poziomie ≥140/90 mmHg, natomiast zmieniły się wartości docelowego ciśnienia tętniczego u pacjentów leczonych z powodu nadciśnienia. Cieszę się, że uczestnicy naszego wydarzenia mogli zapoznać się z wszystkimi doniesieniami z Monachium, które przydadzą się w ich codziennej praktyce klinicznej. Dzięki temu naukowy w swym podstawowym charakterze Kongres pełni także funkcję edukacyjną – mówi prof. Danuta Czarnecka, Współprzewodnicząca Komitetu Organizacyjnego Kongresu.

Programy opieki koordynowanej

Polskie Towarzystwo Kardiologiczne realizuje szereg działań edukacyjnych i proponuje wiele zmian na poziomie systemowym, których celem jest poprawa jakości leczenia pacjentów i zmniejszenie śmiertelności spowodowanej chorobami układu sercowo-naczyniowego. Jednym z nich jest Program Kompleksowej Opieki nad Pacjentem po Zawale Serca, zwany KOS-zawał, który rozpoczął się w październiku ubiegłego roku. Ma on zapewnić pacjentom ciągłość procesu diagnostyki i leczenia kardiologicznego w ciągu 12 miesięcy po zawale serca.

– Obecnie KOS-Zawał jest realizowany w 50 ośrodkach, najwięcej mamy ich w województwach: śląskim i dolnośląskim (po 9) oraz mazowieckim (7). Dzięki programowi znacząco skróciło się opóźnienie rozpoczynania rehabilitacji po zawale serca – obecnie w województwie śląskim około 80% pacjentów rozpoczyna rehabilitację w okresie <14 dni od wypisu ze szpitala. Dla porównania przed wdrożeniem programu KOS-Zawał w 50% przypadków opóźnienie wynosiło >52 dni – informuje prof. Piotr Jankowski.

– Ponadto mamy już pierwsze dane dotyczące satysfakcji pacjentów. Przykładowo, z badań prowadzonych w Klinice Kardiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Opolu wynika, że 98% pacjentów, którzy zostali zakwalifikowani do udziału w pilotażu, uważa, że udział w programie wpłynął na poprawę ich bezpieczeństwa zdrowotnego, a 90% chorych, którzy w przeszłości przebyli już ostry zespół wieńcowy i byli pod opieką kardiologiczną – że opieka w programie KOS-zawał jest lepsza lub zdecydowanie lepsza, niż dotychczas prowadzona opieka kardiologiczna u chorych po zawale serca. Jest to dla nas bardzo pozytywna informacja, ponieważ od początku program KOS-zawał projektowaliśmy z dbałością przede wszystkim o dobro pacjentów – dodaje prof. Piotr Jankowski.

Jeszcze w tym roku Polskie Towarzystwo Kardiologiczne we współpracy z Ministerstwem Zdrowia planuje ogłosić pilotaż KONS (Program Koordynowanej Opieki nad Pacjentem z Niewydolnością Serca). To unikalny w skali świata projekt o charakterze narodowego programu na rzecz skutecznego zapobiegania i leczenia niewydolności serca oraz kompleksowej opieki nad pacjentami z tą chorobą. Program powstał dzięki współpracy ekspertów zajmujących się różnorodną tematyką (medycyną, finansami, zarządzaniem i organizacją służby zdrowia), których pracami kierowała prof. Jadwiga Nessler, pełnomocnik Zarządu Głównego PTK ds. niewydolności serca.

KONS to całościowy, spójny system, obejmujący opiekę ambulatoryjną, szpitalną i domową, którego podstawą jest opieka nad chorym sprawowana przez cały zespół: lekarza rodzinnego (POZ), pielęgniarki, specjalistów. Program łączy w sobie elementy profilaktyki, diagnostyki, kardiologii interwencyjnej, elektroterapii, opieki ambulatoryjnej, farmakoterapii i rehabilitacji. Jego wprowadzenie pozwoli na uzyskanie najlepszych możliwych wyników klinicznych opieki nad chorymi, zapewni aktywny nadzór nad przebiegiem choroby, zwłaszcza po wypisaniu ze szpitala oraz poprawi świadomość pacjentów.

Kluczowym elementem KONS będzie koordynacja opieki zdrowotnej na wszystkich poziomach referencyjności: w pierwszej kolejności w szpitalach ogólnych, w których będzie realizowana opieka mająca na celu stabilizację pacjentów, a następnie na oddziałach kardiologicznych w szpitalach wieloprofilowych, mających możliwość diagnozowania chorych i wykonywania zabiegów inwazyjnych na sercu. Grupa chorych z bardzo zaawansowaną niewydolnością serca pozostanie pod opieką tzw. centrów doskonałości, które stanowią ostatni poziom opieki, a w których pacjenci będą poddani najbardziej specjalistycznemu leczeniu, z udziałem kardiologa interwencyjnego, elektrofizjologa i kardiochirurga.

Centra Doskonałości

– Centra Doskonałości (Centres of Excellence) to ośrodki referencyjne, edukacyjne i doradcze, w których możliwe będzie nie tylko prowadzenie kompleksowej opieki kardiologicznej i kardiochirurgicznej nad pacjentami oraz wprowadzanie innowacyjnych procedur medycznych, ale także uzyskanie konsultacji przez lekarzy i pielęgniarki z innych placówek. Będą one zlokalizowane w całym kraju, w różnych regionach, na bazie już istniejących ośrodków, które są przygotowane do wykonywania przewidzianych w procesie opieki wysokospecjalistycznych procedur, w tym zabiegów rewaskularyzacyjnych i elektrokardiologicznych, w związku z czym zapewniają leczenie chorób serca na wysokim poziomie – podkreśla prof. Adam Witkowski, Prezes-Elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Równolegle zaplanowano rozpoczęcie społecznej kampanii edukacyjnej − na temat świadomości niewydolności serca oraz optymalizacji leczenia i opieki nad pacjentami z niewydolnością serca − angażującej wszystkich istotnych interesariuszy systemu ochrony zdrowia: organizacje pacjenckie, decydentów, parlamentarzystów, lekarzy, pacjentów i całe społeczeństwo. Międzynarodowy Kongres Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego z roku na rok gromadzi coraz większą liczbę uczestników, wystawców i mediów.

– W wielu przypadkach pod względem doświadczeń naukowych i praktyki klinicznej polska kardiologia już znajduje się w światowej czołówce. Od lat pacjenci z ostrym zawałem serca leczeni są na światowym poziomie, a od blisko roku, dzięki wprowadzonemu przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne programowi KOS-Zawał Polska staje się światowym liderem w zakresie opieki nad pacjentami po zawale serca. Nie wątpię, że będzie nim także w koordynowanym programie opieki nad pacjentem z niewydolnością serca (KONS) – ocenia prof. Ponikowski.

– Kongres to przede wszystkim trzy dni bardzo ciekawych wykładów, paneli dyskusyjnych i spotkań z ekspertami, którzy dyskutują o najnowszych doniesieniach naukowych ze świata kardiologii. W tym roku postanowiliśmy poświęcić dużo czasu na omówienie tematów związanych z organizacją opieki nad pacjentami z niewydolnością serca, choć nie zabraknie także sesji dotyczących chorych po zawale. Dużo mówiliśmy np. o nadciśnieniu tętniczym, które jest najczęstszą chorobą układu krążenia, a niestety za często pozostaje nierozpoznane, bądź niewystarczająco skutecznie leczone – podsumowuje prof. Jankowski.