Zamówienia publiczne w systemie ochrony zdrowia a COVID-19

Pandemia COVID-19 wpływa bezpośrednio na proces udzielania i wykonywania umów w sprawie zamówień publicznych, również w podmiotach działających w systemie ochrony zdrowia.

Foto: pixabay.com

Przepisy tzw. tarczy antykryzysowej (ustawa o COVID-19) określają rozwiązania, które w założeniu mają poprawić sytuację podmiotów uczestniczących w zamówieniach publicznych.

Dla podmiotów funkcjonujących w systemie ochrony zdrowia istotną nowością jest to, że do zamówień na usługi lub dostawy niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 nie stosuje się przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych.

Warunkiem odstąpienia od stosowania tych przepisów jest wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub stwierdzenie, że wymaga tego ochrona zdrowia publicznego. Zwraca uwagę to, że druga przesłanka – wymagania ochrony zdrowia publicznego – ma bardzo szeroki charakter.

W ustawie o COVID-19 uregulowano też szczególny tryb modyfikacji umowy w sprawie zamówienia publicznego. Strony w drodze porozumienia mogą zmienić umowę ze względu na okoliczności związane z COVID-19 (np. w zakresie terminu realizacji, zakresu świadczenia).

Wymaga to przygotowania odpowiedniej dokumentacji i oświadczeń dokumentujących okoliczności uzasadniających zmianę i udostępnienia ich drugiej stronie umowy, która ma 14 dni na przedstawienie swojego stanowiska. Strona powinna również wskazać jaki jest wpływ COVID-19 na zasadność ustalenia i dochodzenia ewentualnych kar umownych i odszkodowań określonych umową. Wzrost wynagrodzenia spowodowany zmianami umowy nie może przekroczyć 50% wartości pierwotnej umowy.

Jednym z zasadniczych praktycznych problemów związanych z modyfikowaniem zawartych umów oraz z rezygnacją z dochodzenia kar umownych lub odszkodowań wynikających z nienależytego wykonania lub niewykonania umowy w sprawie zamówienia publicznego – szczególnie w jednostkach sektora finansów publicznych – jest ryzyko pociągnięcia do odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Ryzyko to zostało jednak wyeliminowane przez ustawę o COVID-19 przez wyraźne wyłączenie odpowiedzialności za takie działania i zaniechania. Konieczne jest jednak zachowanie wszystkich warunków określonych ustawą o COVID-19. Jest to istotne, ponieważ nie jest wykluczona zmiana umowy czy rezygnacja z dochodzenia roszczeń w innym trybie opisanym w ustawie – Prawo zamówień publicznych bez dodatkowych formalności wynikających z ustawy o COVID-19.  

Wyłączenia odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie ma w przypadku wspomnianego na wstępie całkowitego odstąpienia od stosowania przepisów ustawy – Prawo zamówień publicznych. W takich przypadkach należy zatem zachować ostrożność, a przesłanka odstąpienia od szczególnego trybu zawarcia umowy musi być spełniona w sposób niebudzący wątpliwości.

Istota powyższych rozwiązań tarczy antykryzysowej polega zatem na zapewnieniu większej swobody działania i ograniczeniu ryzyka odpowiedzialności prawnej za ewentualne naruszenia przepisów o zamówieniach publicznych w szczególnej sytuacji związanej ze stanem pandemii.

Michał Stawiński, adwokat, Kancelaria BSO Prawo & Podatki we Wrocławiu