Co sądzimy o pracy, proteście lekarzy i cyfryzacji w ochronie zdrowia

W kwietniu 2018 r. przeprowadziliśmy badanie opinii środowiska lekarzy i lekarzy dentystów o warunkach ich pracy zawodowej, o zakończonym podpisaniem na początku 2018 r. porozumienia z ministrem zdrowia proteście środowiska lekarskiego i o zapowiedzianym przez Ministerstwo Zdrowia wprowadzeniu obowiązku używania wyłącznie formy elektronicznej przy wystawianiu zwolnień lekarskich, a następnie recept.

Foto: pixabay.com

Udział w badaniu wzięła rekordowa liczba lekarzy i lekarzy dentystów – łącznie 3290 osób. OSAI NIL bardzo dziękuje za poświęcony czas i zaangażowanie.

Praca zawodowa

Zarówno na ogólną satysfakcję z pracy zawodowej, jak i oceny poszczególnych jej aspektów największy wpływ mają trzy czynniki: kraj, w którym wykonywany jest zawód, typ zawodu oraz wiek. Największe różnice w poziomie satysfakcji odnotowano ze względu na pracę w Polsce albo za granicą. Osoby pracujące poza Polską były zdecydowanie bardziej zadowolone ze swej pracy i oceniały istotnie wyżej wszystkie jej aspekty.

Pomimo stosunkowo małej próby osób pracujących za granicą skala rozpiętości wyników sugeruje rzeczywiste i duże różnice. Obejmują one nie tylko wynagrodzenie i warunki pracy, ale także efekty pracy i satysfakcję pacjenta oraz mniejszy wpływ pracy i życia zawodowego na życie prywatne i rodzinne. W wynikach osób pracujących w Polsce zwraca uwagę nieco wyższy poziom satysfakcji z wykonywania zawodu u lekarzy dentystów.

W tej grupie zawodowej odnotowano wyższy odsetek osób bardzo zadowolonych (12% wobec 10% lekarzy), wszystkich ocen pozytywnych (odpowiednio 68% wobec 62%) oraz mniej ocen negatywnych (10% wobec 15%). W grupie lekarzy najmniejsze zadowolenie, szczególnie wśród osób w wieku do 50 lat, było związane z wpływem pracy na życie prywatne.

Wpływ wieku na oceny różnych aspektów pracy zawodowej przejawiał się także tym, że lekarze mający mniej niż 37 lat byli zdecydowanie mniej zadowoleni ze swej pracy niż starsi koledzy i oceniali niżej wszystkie z objętych badaniem wymiary. Wśród lekarzy dentystów najniższe oceny zanotowano wśród osób w wieku emerytalnym. Obok oceny ich własnej pracy, respondentów poproszono także o ocenę sytuacji swojej grupy zawodowej.

W tym przypadku również oceny lekarzy dentystów były wyższe niż oceny lekarzy. Warunki pracy swojej grupy zawodowej oceniło jako dobre dwie trzecie (66%) lekarzy dentystów i tylko co siódmy (15%) lekarz. Całkowity czas pracy ocenił pozytywnie co czwarty (24%) lekarz dentysta i jedynie co siedemnasty (6%) lekarz. W ocenach sytuacji grup zawodowych wystąpiła ta sama prawidłowość, jak w ocenach własnej pracy. Najgorzej oceniali ją najmłodsi lekarze i najstarsi lekarze dentyści.

Opinie o proteście lekarzy

Trzy czwarte lekarzy i dwie trzecie lekarzy dentystów uważało, że protest z przełomu 2017 i 2018 r. był zdecydowanie potrzebny. Ogółem 86% lekarzy i lekarzy dentystów uważało, że protest był potrzebny. Przeciwnego zdania był co dziesiąty (10%) respondent. Według respondentów najważniejszymi spośród deklarowanych przez protestujących celów były zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia (92%) oraz zwrócenie uwagi publicznej na złą sytuację w sektorze (81%).

Biorąc pod uwagę, że kolejne cele wskazywała mniej niż połowa badanych, można przyjąć, że dwa wyżej wymienione cele były dość zgodnie uznane przez środowisko jako najważniejsze. Jako trzecie pod względem ważności było wymieniane zwrócenie uwagi publicznej na złą sytuację rezydentów (47%), a nieco mniej głosów (40%) uzyskał wzrost wynagrodzeń rezydentów. W odpowiedziach na pytanie o efekty protestu widać znaczny sceptycyzm badanych.

Niemal nikt (0,2%) nie uważał, że protestujący osiągnęli wszystkie swoje cele, a tylko co siódmy (14%), że wywalczyli większość tego, co chcieli osiągnąć. Dwie trzecie (68%) respondentów uważało, że protestujący wywalczyli tylko niewielką część swoich postulatów, a co dziesiąta osoba (10%), że nic nie osiągnęli. Oceniając wagę konkretnych zapisów z porozumienia zawartego z Ministrem Zdrowia, obie grupy zawodowe uznały, że najważniejszym ustaleniem było zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia (68%).

W dalszej kolejności respondenci wymienili zlikwidowanie opt-out i ograniczenie czasu pracy do 48 godzin tygodniowo (44%), zwiększenie wynagrodzenia rezydentów (39%), wprowadzenie zawodów sekretarki/asystenta medycznego (36%) oraz ustalenie minimalnych wzrostów wydatków publicznych na ochronę zdrowia (31%).

Według badanych najwięcej korzyści protest przyniósł rezydentom (wypowiedzi pozytywne stanowiły 87%), ponad dwie trzecie (68%) uważało, że skutki protestu będą pozytywne dla całego środowiska, w tym młodych lekarzy/lekarzy dentystów niebędących rezydentami (66%). W ocenie wpływu protestu na postrzeganie środowiska lekarskiego przez ogół społeczeństwa respondenci byli najbardziej podzieleni. 41% uważało, że będzie on pozytywny, a 29% że negatywny.

Cyfryzacja w ochronie zdrowia

Większość respondentów zadeklarowała, że będzie wystawiać zwolnienia (61%) oraz e-recepty (68%), kiedy będzie możliwe wystawienia ich tylko w formie elektronicznej. Jednak spośród lekarzy wystawiających dotąd zwolnienia tylko w formie papierowej, co czwarta osoba (25%) zadeklarowała, że po wprowadzeniu obowiązkowej formy elektronicznej nie będzie wystawiać zwolnień, a co piąta (18%) recept.

W przypadku obu dokumentów odsetek wypowiedzi negatywnych był zdecydowanie wyższy wśród lekarzy dentystów. Na podstawie tych wyników i danych CRL można oszacować, że ok. 15 500 lekarzy i 5400 lekarzy dentystów może zrezygnować z wystawiania zwolnień lekarskich. Przyjmując jako podstawę obliczeń tylko odpowiedzi zdecydowanie negatywne, liczby te wynoszą odpowiednio 6000 i 600.

W przypadku e-recept na leki refundowane byłoby to odpowiednio 10 100 lekarzy i 4000 lekarzy dentystów, a przyjmując jako podstawę obliczeń tylko odpowiedzi zdecydowanie negatywne, odpowiednio 3400 i 2100 osób. Zarówno lekarze, jak i lekarze dentyści dość krytycznie ocenili przepisy wprowadzające nakaz wystawiania zwolnień i recept wyłącznie w formie elektronicznej. W obu grupach zawodowych łącznie odsetek ocen zdecydowanie negatywnych był większy od odsetka ocen zdecydowanie pozytywnych. Wśród lekarzy dentystów wypowiedzi negatywne zdecydowanie przeważały.

Doświadczenie agresji słownej lub napaści w ciągu ostatnich 12 miesięcy zdarzyło się 61% lekarzy i 39% lekarzy dentystów. Respondenci pozytywnie ocenili wszystkie aspekty ankiety użytej w tym badaniu. 80% chce, aby wypełnienie ankiety zajmowało do 10 minut i taka sama część zadeklarowała chęć udziału w 1-2 (35%) lub większej liczbie badań (46%) w ciągu roku.

Przemysław Baliński
OBPiS

Romuald Krajewski
OSAI NIL

Pełny raport z przedstawionych powyżej badań jest dostępny na stronach OSAI NIL