Dysfunkcje stawów skroniowo-żuchwowych

Objawy bólowe u chorych z dysfunkcjami stawów skroniowo-żuchwowych rzutują na funkcjonowanie wielu narządów, często więc błędnie podejrzewane są przez lekarzy o fibromialgię.

Ocenia się, że z powodu fibromialgii cierpi 2. proc. populacji
Foto: pixabay.com

Te dolegliwości to najczęściej bóle głowy, twarzy, kręgosłupa, ręki, mięśni, stawów, szumy uszne, bezsenność, nadmierna potliwość i szereg innych, przykrych dolegliwości, które trudno lekarzom różnych specjalności, do których zgłaszają się pacjenci, skojarzyć z dysfunkcjami stawów skroniowo-żuchwowych, w tym przemieszczeniem krążków stawów skroniowo-żuchwowych.

To dlatego, że zespół odległych objawów towarzyszących temu zjawisku jest wciąż zbyt rzadko rozpoznawany i leczony jako fibromialgia.

To niekoniecznie reumatyzm

Fibromialgia to wiele często trudnych do ustalenia, jeśli chodzi o przyczynę, dolegliwości bólowych. Wciąż nie do końca wiadomo, co to za jednostka chorobowa. Dotąd nie rozstrzygnięto jednoznacznie, czy ma podłoże psychosomatyczne, czynnościowe czy jedno i drugie? Wiadomo, że jest chorobą przewlekłą charakteryzującą się uogólnionym bólem mięśniowo-szkieletowym, któremu towarzyszą przewlekłe zmęczenie, zaburzenia snu, pamięci i nastroju.

Jednym z głównych objawów fibromialgii jest utrzymujący się ponad trzy miesiące ból o charakterze neuropatycznym pochodzenia ośrodkowego, którego natężenie jest zmienne w ciągu dnia. Według naukowców fibromialgia powoduje zwielokrotnienie doznań bólowych poprzez zmianę sposobu odbierania bólu przez mózg.

Objawy określane jako fibromialgia niejednokrotnie inicjują: uraz fizyczny, operacja, infekcja lub stres.

U osób z fibromialgią często współwystępują napięciowe bóle głowy, zaburzenia w obrębie stawu skroniowo-żuchwowego, zespół jelita drażliwego, lęk i depresja. W chwili obecnej nie ma możliwości wyleczenia fibromialgii, istnieje jednak wiele leków, które umożliwiają kontrolę objawów tej choroby. Najczęściej, jeśli pojawiają się dolegliwości bólowe stawów, poranna sztywność, podejmuje się leczenia u reumatologa.

A to nie musi być reumatyzm i leczenie siłą rzeczy nie może być skuteczne. Pacjent zażywa różne leki, a jego stan zdrowia się nie poprawia. Lekarz odsyła więc pacjenta do innych specjalistów, np. do psychiatry, a bóle nie znikają. Ocenia się, że z powodu fibromialgii cierpi około 2. proc. populacji. Są to dane przybliżone, ponieważ jest to bardzo trudne do oceny i sklasyfikowania.

Leczenie przyczynowe, a nie objawowe

W stomatologii problem nie jest nowy, do niedawna jednak poświęcano mu zbyt mało uwagi. Obecnie rośnie nim zainteresowanie zarówno pacjentów, jak i lekarzy dentystów, ponieważ badania coraz częściej potwierdzają, że dolegliwości przypisywane fibromialgii mogą być spowodowane zaburzeniami w stawach skroniowo-żuchwowych i można podjąć leczenie stomatologiczne.

Sprzymierzeńcami stomatologa jest w tym lepsza niż przed laty dostępność do nowoczesnej aparatury diagnostycznej – tomografii komputerowej i rezonansu magnetycznego. Leczenie rozpoczyna się od wykonania tymczasowej szyny silikonowej, którą zakłada się pacjentowi w leczniczym położeniu żuchwy. Taką szynę pacjent nosi do czasu, kiedy w laboratorium powstanie specjalnie dla niego przygotowania akrylanowa dolna szyna zgryzowa, która zastąpi szynę tymczasową.

To proces wymagający od pacjenta cierpliwości, ale rzeczywiście uwalnia od cierpień, które niejednokrotnie prześladowały go przez wiele lat i zmuszały do wędrówki po gabinetach lekarzy wielu specjalności (laryngologów, neurologów, psychiatrów).

Stomatolodzy uważają więc, że wiedzę na ten temat należy nagłaśniać i rozpowszechniać, ponieważ na obecnym poziomie medycyny odległe objawy towarzyszące przemieszczaniu się krążków w stawach skroniowo-żuchwowych traktowanych jako fibromialgia z powodzeniem można leczyć i zapotrzebowanie na tego rodzaju leczenie rośnie. Co istotne, jest to leczenie przyczynowe, a nie objawowe, przez co całkowicie uwalnia pacjenta od dolegliwości bólowych.

Możliwości leczenia są różne. W zależności od diagnozy postępowanie terapeutyczne dostosowuje się indywidualnie do pacjenta. Podstawą jest jednak zawsze leczenie stomatologiczne. W badaniach potwierdzono, że przyczyną zaburzeń funkcji stawu skroniowo-żuchwowego może być stres i spowodowane nim ciągłe napięcie. Do leczenia włącza się więc edukację, jak radzić sobie ze stresem, jak się relaksować.

Wspomagająco stosuje się fizjoterapię (ćwiczenia, ultradźwięki, stymulacje elektryczne, leczenie ciepłem, krioterapia, masaż), techniki relaksacyjne, farmakologię (leki przeciwzapalne, przeciwbólowe, zmniejszające napięcie mięśni).

Lekarze dentyści, którzy zetknęli się z tym problemem i leczą takich pacjentów uważają, że z czasem, kiedy wzrośnie świadomość w środowisku lekarskim związku odległych zaburzeń czynności stawu skroniowo-żuchwowego z ogólnym staniem zdrowia pacjenta, określenie fibromialgia będzie rzadziej używane w nazewnictwie lekarskim.

Sprawa budzi jednak spore kontrowersje w środowisku. Są głosy, że do dysfunkcji stawów skroniowo-żuchwowych nie należy mieszać fibromialgii. Są jednak także opinie, że to, co się dzieje w tych stawach, może wywoływać objawy, które lekarze mylnie biorą za fibromialgię. Problem jest więc mocno dyskusyjny.

Lista objawów przypisywanych fibromialgii opartych na wywiadzie z chorymi:

• ból kręgosłupa, ogólny dyskomfort, złe samopoczucie psychiczne, chroniczne zmęczenie,
• marznięcie – nietolerancja zimna, zaburzenia snu – sen niedający wypoczynku, bóle głowy,
• bóle twarzy, pieczenie, swędzenie oczu, zaburzenie czynności żuchwy, sztywność poranna mięśni, bóle stawów: łokciowe, ręki, kolanowe, nadgarstka, zespół niespokojnych nóg,
• nasilenie bólu i innych dolegliwości po wysiłku, przy poruszaniu się, pod wpływem zimna i/lub zmian pogody, osłabienie siły mięśniowej, drętwienie, mrowienie i pieczenie skóry, parestezje, potliwość, nocne pocenie się, uczucie duszności, napady duszności, kłucie serca, napady bicia serca, bóle brzucha, zespół jelita drażliwego, skurcze jelit, bolesne oddawanie moczu, zespół cewkowy u kobiet, bolesne punkty fibromialgiczne w różnych okolicach ciała.

Lucyna Krysiak

Lista objawów typowych została sporządzona na podstawie publikacji: Croft i wsp. 1994, Bennet 2003, Korszun i wsp., Dobrogowski i wsp. 2004, Lapossy i wsp. 1995, De Laat1998, Okifuji 2003, Szczepański 1995, Turp i wsp. 1997, 1998, Wolfe i wsp. 1995

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 11/2016

Przypominamy: od 1 września recepty na bezpłatne leki dla pacjentów 75+ wystawiają lekarze podstawowej opieki zdrowotnej udzielający świadczeń POZ u danego świadczeniodawcy, pielęgniarki POZ oraz lekarze wypisujący recepty pro auctore i pro familiae. Kliknij tutaj, żeby przeczytać komentarze ekspertów i pobrać pełną listę bezpłatnych leków dla seniorów.