Krajowy Plan Transformacji: 39 nowych działań dla potrzeb zdrowotnych

Ministerstwo Zdrowia odsłoniło część kart. W nowej wersji Krajowego Planu Transformacji przedstawiło kilkadziesiąt pomysłów dotyczących m.in. szpitali czy podstawowej opieki zdrowotnej. Część z nich bezpośrednio dotyczy lekarzy.

Przy podejmowaniu kluczowych decyzji w ochronie zdrowia, w tym w zakresie finansowania i inwestycji, często pierwszeństwo ma to, co znajduje się w dokumentach rządowych lub akceptowanych przez ministra zdrowia. Ale nie każdy lubi je czytać. I nie ma się temu co dziwić, ponieważ część z nich jest napisana dość trudnym językiem, a do tego liczy wiele stron.

Podobnie jest z Krajowym Planem Transformacji (KPT). Nie wszyscy wiedzą, czym jest i jak się ma np. do Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO), który m.in. z powodów politycznych skupia dużą uwagę opinii publicznej, czy map potrzeb zdrowotnych (MPZ), o których dyskutuje się podczas konferencji eksperckich, a w mediach omawia się je znacznie częściej niż KPT.

Najpierw odrobina teorii

KPT to jeden z najważniejszych dokumentów decydujących o kierunku zmian systemu ochrony zdrowia w Polsce. Wskazuje obszary, które mogą ulec przeobrażeniu i do których w nieodległej przyszłości może trafić sporo środków krajowych i funduszy Unii Europejskiej. Jest dokumentem wdrożeniowym, w którym są zawarte – a przynajmniej tak być powinno – działania przypisane do konkretnego podmiotu wynikające z MPZ. Mapy stanowią podstawę dokumentów o charakterze kierunkowym (takich jak „Zdrowa Przyszłość. Ramy strategiczne rozwoju systemu ochrony zdrowia na lata 2021-2027, z perspektywą do 2030”, którą dość szczegółowo omawiałem w związku z zakończeniem nad nią prac) i programowych (np. KPO).

Zaktualizowany KPT został ogłoszony na przełomie 2024 i 2025 r. w formie obwieszczenia ministra zdrowia. Do nowej wersji dodano 39 działań, które – jak podkreślono w dokumencie – wynikają z nowych potrzeb zdrowotnych oraz zadań i wyzwań dla organizacji systemu opieki zdrowotnej zidentyfikowanych podczas oceny śródokresowej. Wprowadzone zmiany dotyczą różnych obszarów szpitalnictwa, ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i podstawowej opieki zdrowotnej. Nie sposób wszystkiego omówić w krótkim materiale, ponieważ dokument liczy ponad 120 stron, ale warto się przyjrzeć niektórym zagadnieniom.

Refundacja leków

KPT zakłada liczne zmiany w przepisach dotyczących refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych. Planowane jest m.in. wprowadzenie możliwości objęcia refundacją leków w opakowaniach zagranicznych i ułatwienie powrotu produktu do obwieszczenia ministra zdrowia po wcześniejszym wyjściu z polskiego systemu refundacji, a także zwiększenie limitu finansowania w zakresie surowców farmaceutycznych stosowanych podczas przygotowania leków recepturowych.

W odniesieniu do leków stosowanych w chorobach rzadkich będą usprawnienia w refundacji, ale w planie tego nie sprecyzowano. Znalazła się w nim zapowiedź wprowadzenia pośredniej kategorii dostępności dla leków biologicznych stosowanych w chorobach nieonkologicznych w ramach opieki ambulatoryjnej i rezygnacji z refundacji leków OTC. Przewidziane są też zmiany w funkcjonowaniu Komisji Ekonomicznej, która jest ciałem doradczym przy ministrze zdrowia i wspiera go w kształtowaniu krajowego systemu refundacyjnego. Zostanie wprowadzona certyfikacja  i kadencyjność członków tego gremium. W przypadku braku porozumienia z Komisją Ekonomiczną co do nowych wskazań i produktów dotychczas nieobjętych refundacją protokół będzie podany do wiadomości publicznej.

Dzieci i młodzież

W ramach KPT planowane jest zwiększenie wyszczepialności przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego w szkołach zarówno wśród dziewcząt, jak i chłopców. W realizacji tego celu pomogą projekty informacyjno-promocyjne szacowane na 10 mln zł do 2030 r. Szczegółów nie podano. W ciągu kilku lat odsetek osób zaszczepionych wzrośnie z 20 proc. do 70 proc., choć dokładnego wieku tej grupy nie wskazano.

Zapowiedziano również wypracowanie propozycji rozwiązań prawnych, które mają ułatwić osobom niepełnoletnim korzystanie z konsultacji lekarskich bez obecności rodzica lub opiekuna prawnego. Celem jest rozszerzenie prawa do reprezentowania siebie w podmiotach leczniczych przez młodzież w wieku między 15. rokiem życia a 18. rokiem życia, zwłaszcza w kwestii zdrowia seksualnego i zdrowia psychicznego.

Lekarze i studenci

Jedno z nowych działań zawartych w KPT zostało określone jako „poprawa efektywności i jakości kształcenia kadr medycznych, w szczególności lekarzy”. Chodzi o wprowadzenie dodatkowego egzaminu w trakcie specjalizacji, wzmocnienie narzędzi informatycznych w Systemie Monitorowania Kształcenia Pracowników Medycznych (SMK) w celu lepszej kontroli przebiegu szkolenia specjalizacyjnego przez kierownika specjalizacji, rozwój stanowisk symulacji w trakcie kształcenia podyplomowego, zwłaszcza w dziedzinach zabiegowych, a także wdrożenie mechanizmów ogólnokrajowej standaryzacji egzaminu praktycznego (ang. Objective Structured Clinical Examination, OSCE) na ostatnim roku studiów. Dojdzie do tego w drugiej połowie 2026 r., przy czym zaznaczono, że jest to wstępny termin realizacji. Za wdrożenie pomysłów w życie odpowiedzialny jest minister zdrowia we współpracy z szefem resortu nauki i szkolnictwa wyższego w zakresie OSCE.

W KPT wymieniona jest również chęć „stworzenia odpowiednich warunków dla zwiększenia liczebności kadry medycznej”, co ma polegać na rozbudowie i modernizacji bazy dydaktycznej i klinicznej uczelni kształcących na kierunkach medycznych oraz wprowadzeniu zachęt do podejmowania studiów, przede wszystkim przygotowujących do wykonywania zawodu pielęgniarki i ratownika medycznego. Do 2026 r. szacowany koszt w ramach środków z KPO wyniesie ok. 3,1 mld zł. W KPT to nowość, ale w rzeczywistości to żaden news. Wydaje się to jednak warte odnotowania, że w zaktualizowanym przez resort dokumencie podtrzymano wcześniejsze obietnice udzielania studentom pomocy zarówno w formie stypendium, jak i dofinansowania studiów.

Psychiatria, choroby rzadkie

W latach 2025-2029 wsparcie otrzymają podmioty udzielające stacjonarnych i całodobowych świadczeń w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. Planowana jest m.in. budowa i modernizacja takich placówek, a także ich doposażenie. Przewidziano też pomoc dla placówek świadczących skoordynowaną opiekę psychiatryczną w oparciu o założenia modelu środowiskowego, w tym Centrów Zdrowia Psychicznego dla dorosłych. Szczegółów niestety nie podano.

Kolejne z działań w zaktualizowanym KPT dotyczy Planu dla chorób rzadkich na lata 2024-2025, a mówiąc dokładniej – poprawy warunków do rozwoju centrów specjalistycznych i zwiększenia koncentracji świadczeń. Koszt stworzenia Systemu dla Chorób Rzadkich, w tym Polskiego rejestru chorób rzadkich, został oszacowany na ponad 21,2 mln zł, a na zwiększenie dostępu do nowoczesnej aparatury medycznej i poprawę infrastruktury podmiotów leczniczych zaplanowano 70 mln zł. Do końca br. planowane jest opracowanie krajowych zaleceń do powoływania Ośrodków Eksperckich Chorób Rzadkich.

Szpitale pod większym nadzorem

W KPT znalazła się również zapowiedź zaprojektowania i wdrożenia centralnego systemu teleinformatycznego, który umożliwi gromadzenie danych i monitorowanie w czasie rzeczywistym m.in. zajętych i wolnych łóżek, kadr medycznych, kluczowych wyrobów medycznych, krwi i jej składników, gazów medycznych, środków ochrony osobistej, infrastruktury, a także awarii bądź czasowego wyłączenia lub zaprzestania udzielania świadczeń.

„Zebrane dane, w postaci referencyjnego źródła danych, będą udostępniane poszczególnym interesariuszom z obszaru ochrony zdrowia i administracji państwowej” – napisano w dokumencie. System nazywa się Ewidencja potencjału świadczeniodawcy i pociąga za sobą konieczność znowelizowania ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Koszt jego powstania wyniesie ok. 51 mln zł.

Mariusz Tomczak

Źródło: „Gazeta Lekarska” nr 4/2025