Lekarz ma dbać o pacjenta, ale i o siebie. COBIK NIL zaprasza na szkolenia
Nie ma doskonałych recept pozwalających utrzymać higienę psychiczną. Pomocne jest dbanie o odpoczynek i urlop, dywersyfikacja zadań wyrobienie w sobie rytuałów pozwalających przejść od sfery zawodowej do prywatnej – mówi Joanna Zawanowska, psycholożka i psychoterapeutka, w rozmowie z Lucyną Krysiak.
Co najbardziej obciąża lekarzy w pracy i w życiu prywatnym?
Lekarze to grupa zawodowa, która jest przygotowywana do intensywnej pracy i niezważania na swoje ograniczenia i potrzeby, obarczona ryzykiem wypalenia zawodowego. W pracy lekarze często prezentują styl radzenia sobie ze stresem zorientowany na zadaniu. Nastawienie to sprawdza się, kiedy są realne problemy do rozwiązania. Jednak w sytuacjach, na które lekarze nie mają wpływu, w obliczu bezsilności, taki styl jest mniej użyteczny. Wtedy bardziej przydaje się skoncentrowanie na emocjach.
Tymczasem choroba terminalna, nagły zgon pacjenta czy inne nieprzewidziane okoliczności, a także ograniczenia systemowe, z którymi medycy muszą się mierzyć na co dzień, powodują u nich trudną do zniesienia bezradność, z którą radzą sobie gorzej. Dołączają do tego pocovidowe zmęczenie i frustracja oraz wciąż panujące w polskich placówkach ochrony zdrowia feudalne, hierarchiczne relacje między personelem medycznym a kierownictwem oraz w obrębie personelu różnych szczebli. Do tego dochodzi mobbing.
Mam wielu psychoterapeutycznych pacjentów-lekarzy, wspaniałych ludzi, i słucham bardzo wielu trudnych historii. Złe zarządzanie organizacjami, nierealistyczne oczekiwania prowadzą do kumulacji stresu. A ujawnienie swoich problemów wiąże się z lękiem i wstydem wśród lekarzy, trudno np. pójść do innego lekarza psychiatry po pomoc. Zdarza się więc, że np. lekarze sami sobie wypisują recepty, co nie jest wskazane. A będąc w związkach małżeńskich z innymi lekarzami, wracają do domu i dalej ich głowy są w obrębie życia zawodowego.
Zaczęły się wakacje, czas na odreagowanie stresu. Ale czy lekarze to potrafią? Mogą się tego nauczyć?
W sugerowanym nowym przyrzeczeniu lekarskim, składanym przez studentów medycyny, zawarta jest klauzula, że lekarz ma obowiązek dbać nie tylko o pacjenta, ale i o samego siebie. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić, ale pewnych rzeczy można się nauczyć. Na szkoleniach i warsztatach, które organizuje Ośrodek Szkolenia działający w strukturze COBIK Naczelnej Izby Lekarskiej będę wspólnie z uczestnikami przyglądać się tym zagadnieniom. Pokażę narzędzia zaczerpnięte z terapii CBT, ACT i CFT, ułatwiające radzenie sobie ze stresem.
Istnieją różne protokoły z obszaru komunikacji medycznej, takie jak Spikes albo Cuss, które służą do przekazywania trudnych diagnoz, komunikowania błędów medycznych itp. i których znajomość oraz stosowanie może zminimalizować ryzyka związane z niepewnością, zapobiec eskalacji. Zachęcam również do krótkich medytacji w podejściu CFT, skierowanych do osób pracujących w zawodach pomocowych, uspokajających i odświeżających umysł. Nie ma doskonałych recept na utrzymanie higieny psychicznej, ale pomocne jest dbanie o odpoczynek i urlop, dywersyfikacja zadań i wyrobienie w sobie rytuałów pozwalających przejść od sfery zawodowej do prywatnej.
Co jeszcze robić, by odreagować?
Lekarze żeglują, grają w tenisa, oddają się różnym pasjom. Przydatna jest zasada dywersyfikacji, czyli odmienności. Dlatego warto korzystać np. z kontaktu z naturą lub ekspresji artystycznej – robić coś innego po pracy. Zachęcam np. do udziału w grupach Balinta, gdzie omawia się relacje z pacjentami w bezpiecznej atmosferze, lub spotkaniach medycyny narracyjnej, gdzie poprzez obcowanie ze sztuką zyskuje się szersze spojrzenie na swoją komunikację z pacjentem, ale także na samego siebie. Nieraz poszerza to świadomość i perspektywę sytuacji trudnych dla lekarza, nadając im nowe znaczenie.
Jak są zaplanowane tematycznie szkolenia COBIK Naczelnej Izby Lekarskiej?
Pierwsze z nich odbędzie się 30 lipca i będzie dotyczyło agresji, asertywności i uległości. Kolejne zaplanowano na 2-4 sierpnia. Tematem będzie radzenie sobie z lękiem, stresem i budowanie odporności psychicznej. Cykl zakończy temat wypalenia zawodowego.
Joanna Zawanowska, psycholożka i psychoterapeutka z Poradni Zdrowia Psychicznego dla Lekarzy i Studentów Medycyny, wykładowczyni na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym i w Szkole Psychoterapii Dialog.
