Lekarze w walce o Niepodległą

Ośrodek Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny w ramach Trzeciego Spotkania Medyków z Historią zorganizował konferencję naukową „Udział lekarzy w walce o Niepodległą”.

Foto: Michał Trusewicz

Konferencja zorganizowana z okazji setnej rocznicy odzyskania niepodległości poświęcona była lekarzom i ich roli w odzyskaniu przez Polskę niezależności i suwerenności po latach zaborów.

Zgromadziła wielu uczestników, również koleżanki i kolegów z innych izb lekarskich. Goście gratulowali organizatorom pomysłu uczczenia w ten ciekawy sposób jubileuszu odzyskania niepodległości. Konferencja odbyła się w Muzeum Warmii i Mazur na olsztyńskim zamku i w Warmińsko-Mazurskiej Izbie Lekarskiej w Olsztynie.

Otwarcia konferencji dokonali dr Anna Lella – prezes ORL Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej i dr Jan Zygmunt Trusewicz – przewodniczący Ośrodka Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny. Konferencję zainaugurował wykład poprowadzony przez profesora historii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, dyrektora Archiwum Państwowego w Olsztynie Norberta Kasparka i dra Jana Zygmunta Trusewicza.

Wykład „Naczelny Wódz, pierwszy żołnierz Rzeczypospolitej okiem historyka i lekarza” miał nietypowy przebieg. Historyk i lekarz, w formie dyskusji, przedstawili szerzej nieznane fakty historyczno-medyczne z biografii Marszałka. Zaprezentowane zdarzenia i ciekawostki świadczą o tym, że medycy i medycyna byli ważni w życiu Józefa Piłsudskiego.

Wystawa i pieśni

Następnie prezes Anna Lella otworzyła wystawę „Dr Jan Janowicz – żołnierz walczący o Niepodległą, pionier służby zdrowia w polskim Olsztynie i regionie Warmińsko-Mazurskim”, przygotowaną przez Muzeum Warmii i Mazur. Dr Małgorzata Gałęziowska – kierownik Działu Historii i Etnografii Muzeum Warmii i Mazur, w ciekawy sposób opowiedziała o eksponatach.

Dr Jan Janowicz studiował w Dorpacie, w 1917 r. został powołany do służby w armii carskiej, ale już tego samego roku wstąpił do I Korpusu Polskiego. Jako lekarz pułkowy brał udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej w różnych formacjach wojska polskiego. W czasie walk wyróżnił się męstwem, za co dwukrotnie odznaczony został Krzyżem Walecznych.

Po zakończeniu służby wojskowej rozpoczął służbę chirurgiczną. Był jednym z najlepszych chirurgów przedwojennego Wilna, a po 1945 r. tworzył polską medycynę na Warmii i Mazurach. Jana Janowicza często określa się ojcem olsztyńskiej chirurgii. Podczas konferencji dr Jarosław Wanecki, przedstawiciel NIL, zaprezentował książkę „Ecce Medicus”.

Pierwszy dzień konferencji zakończył się występem Chóru Warmińsko-Mazurskiej Izby Lekarskiej „Medici pro Musica” i wspólnym śpiewaniem pieśni. Koledzy lekarze i goście, korzystając z przygotowanych na ten dzień śpiewników, zaśpiewali najbardziej znane pieśni patriotyczne. Jak relacjonowali ze wzruszeniem uczestnicy, po raz pierwszy od wielu lat mieli przyjemność zanucić te pieśni.

Sesje naukowe

Drugiego dnia w Domu Lekarza rozpoczęły się sesje naukowe. W pierwszej dziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie prof. Andrzej Szmyt przedstawił tło historyczne i sytuację geopolityczną w ówczesnej Europie w referacie „Kluczowe decyzje geopolityczne, które zaważyły na losach Polski”. Następnie prof. Andrzej Pucher z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu zaprezentował wykład „Generał, lekarz, prof. Wierzejewski – ojciec polskiej ortopedii”, oddający zasługi profesora jako żołnierza i jako lekarza.

Dr med. Jan Rauch, stomatolog, członek Komitetu ds. Działań Charytatywnych i Historii Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego przedstawił „Udział lekarzy dentystów oraz całego środowiska dentystycznego w podtrzymywaniu polskości w czasie zaborów oraz w odzyskaniu niepodległości w roku 1918”. Drugą sesję naukową rozpoczęło wystąpienie historyka, profesora UWM Dariusza Radziwiłłowicza, który przedstawił początki walk o niepodległość: „Pierwsza kadrowa – początek walki Polaków o wolną ojczyznę”.

Dr Sławomir Maksymowicz z Archiwum Państwowego w Olsztynie wygłosił referat „Lekarze w armii Hallera i legionach J. Piłsudskiego”, dr med. Leonard Januszko, reprezentujący Ośrodek Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny nakreślił sylwetkę światowej sławy chirurga i żołnierza „Profesor Rydygier – wybitny chirurg, obrońca Lwowa”. Trzecią sesję rozpoczął profesor historii UWM Roman Jurkowski wykładem „Odradzanie się państwa polskiego”. Przedstawił trudne czasy powstawania państwowości i determinację Polaków podczas tworzenia państwa demokratycznego.

Równie interesujący był wykład dr med. Magdaleny Grassmann – kierownik Samodzielnej Pracowni Historii Medycyny i Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku: „Polski Biały Krzyż i jego rola w odzyskaniu niepodległości Polski”. Pani doktor przedstawiła nieznane fakty, dotyczące powstania organizacji pomagającej rannym żołnierzom i organizującej pomoc sanitarną w odradzającej się Polsce, a założonej przez Helenę Paderewską – żonę pianisty, kompozytora i premiera Ignacego Paderewskiego.

Sesje naukowe zakończył wykład dr. med. Roberta Budkiewicza, członka Ośrodka Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny: „Bolesław Wieniawa-Długoszowski – lekarz, żołnierz, dyplomata”. Była to ciekawa opowieść o człowieku, który z bożyszcza tłumów stał się żołnierzem walczącym o wolną Polskę. Był oddany Piłsudskiemu aż do końca jego dni.

Tablica symbolem pamięci

Podczas konferencji miało miejsce ważne dla warmińsko-mazurskiego środowiska lekarzy i lekarzy dentystów wydarzenie. Z inicjatywy przewodniczącego Ośrodka Historii Warmińsko-Mazurskiej Medycyny dr. med. Zygmunta Trusewicza przygotowana została tablica pamiątkowa, która jest trwałym symbolem pamięci i hołdu lekarzom walczącym o niepodległość, a także lekarzom-pionierom polskiej medycyny na Warmii i Mazurach.

Odsłonięcia tablicy dokonali dr Anna Lella – prezes ORL, Artur Chojecki – wojewoda warmińsko-mazurski i nestor lekarzy dr med. Leonard Januszko. W czasie konferencji w izbie lekarskiej prezentowana była wystawa poświęcona znanym lekarzom walczącym o niepodległość i piastującym wysokie stanowiska w II Rzeczypospolitej. Przedstawiono dra Felicjana Sławoj-Składkowskiego, dra Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego, dra Marcina Woyczyńskiego, dra Stanisława Roupertta i dra Jana Janowicza.

Wystawę przygotował Instytut Pamięci Narodowej, Oddział w Olsztynie. Można powiedzieć, że godnie uczciliśmy jubileusz 100-lecia odzyskania niepodległości.

Dr med. Jan Zygmunt Trusewicz