Można uniknąć wielu zgonów wśród dorosłych
Rozmowa z prof. dr hab. Anetą Nitsch-Osuch, kierownikiem Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, konsultantem wojewódzkim ds. epidemiologii na Mazowszu.
W dniach 24-30 kwietnia obchodzimy Europejski Tydzień Szczepień. Co jest celem tej inicjatywy?
Promowanie szczepień ochronnych i przypominanie, jak wielkie korzyści czerpie z nich ludzkość. Jest to czas spotkań, podczas których rozmawiamy w gronie ekspertów, lekarzy, pacjentów i dziennikarzy o potrzebie szczepień.
Jest to bardzo ważna i potrzebna inicjatywa, bo szczepienia ratują ludzi przed śmiercią w wyniku chorób zakaźnych i ich powikłań. Są epokowym osiągnięciem, elementem jednej z rewolucji w zdrowiu publicznym.
Czy dorośli powinni się szczepić?
W USA oszacowano, że 99 procent zgonów z powodu chorób zakaźnych, którym można zapobiegać dzięki szczepieniom, występuje u dorosłych, nie u dzieci. One w większości są szczepione, a dorośli – nie. W efekcie, z powodu chorób zakaźnych, którym można zapobiegać poprzez szczepienia, w Stanach Zjednoczonych umiera rocznie od 50 do 90 tysięcy osób dorosłych.
Od kiedy warto intensywniej myśleć o zaszczepieniu siebie?
Pewną cezurą jest 50. rok życia, bo wtedy rutynowo zalecane są m.in. szczepienia przeciwko pneumokokom (Streptococcus pneumoniae, bakteria odpowiedzialna za większość pozaszpitalnych zapaleń płuc), półpaścowi. Wkrótce, mamy nadzieję również przeciw RSV (tzw. wirus syncytialny, odpowiedzialny za zakażenia dróg oddechowych). Po 65. roku życia ryzyko tych zachorowań znacząco rośnie. Wcześniej o szczepieniach powinny pomyśleć osoby z chorobami przewlekłymi układu oddechowego (np. astma oskrzelowa, POChP). Dla nich zalecane są zwłaszcza szczepienia przeciwko grypie, pneumokokom i krztuścowi.
Inne grupy ryzyka stanowią pacjenci z chorobami przewlekłymi układu sercowo-naczyniowego, ze schorzeniami metabolicznymi (np. cukrzycą), z wrodzoną lub nabytą immunosupresją (np. na skutek leczenia onkologicznego), a także z chorobami autoimmunologicznymi. Występuje u nich zwiększone ryzyko wystąpienia powikłań pogrypowych, zakażeń pneumokokowych oraz półpaśca.
Przeciwko jakim chorobom zakaźnym powinien się zaszczepić dorosły człowiek spoza grup ryzyka?
Osoba dorosła powinna przede wszystkim ustalić, czy otrzymała wszystkie wymagane szczepienia w wieku dziecięcym i w razie potrzeby je uzupełnić. Warto wiedzieć, że w programie szczepień ochronnych dzieci mamy dziś więcej szczepionek niż dawniej. Trzeba też pamiętać, że program bezpłatnych szczepień kończy się w 19. roku życia, kiedy podawana jest obowiązkowo szczepionka przeciwko tężcowi i błonicy. Już wówczas warto ją zastąpić szczepionką zalecaną przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi.
Szczepienie przeciw krztuścowi, tężcowi i błonicy powinno być powtarzane co 10 lat. Poza tym wszyscy powinniśmy pamiętać o szczepieniach przeciwko WZW typu B. Część dorosłych nie skorzystała z nich w wieku dziecięcym, a mogą się przydać w najmniej spodziewanym momencie. Mamy też całą gamę szczepień podróżnych wskazanych dla osób dorosłych (np. tężec, WZW typu B, A, poliomyelitis).
