Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Nowelizacja podpisana

22 lipca prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 16 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz niektórych innych ustaw. Część przepisów wprowadzonych tą nowelizacją obowiązuje już od 8 sierpnia – a kolejne, stosownie do treści przepisów wprowadzających, będą wchodzić w życie sukcesywnie aż do 1 stycznia 2022 r. – pisze mec. Wojciech Idaszak.

Na łamach „Gazety Lekarskiej” na bieżąco ukazywały się informacje dotyczące zarówno zmian, jakie przewidziane były w projekcie ustawy, jak również te dotyczące samego przebiegu procesu legislacyjnego tego projektu. Na ostatnim etapie prac wprowadzono jeszcze kilka istotnych zmian, co zdecydowanie warto odnotować.

Volta na finiszu

Sprzeciw samorządu lekarskiego i wiele kontrowersji wywoływały przewidziane w projekcie ustawy rozwiązania mające umożliwić przyznawanie nowego typu – ograniczonego zarówno czasowo, jak i terytorialnie – prawa wykonywania zawodu osobom posiadającym tytuł specjalisty, które dyplom lekarza uzyskały poza obszarem UE.

Rozwiązanie to samorząd lekarski konsekwentnie krytykował jako nieprzemyślane, trudne w realizacji (ciężar wykonania tych przepisów planowano przerzucić na okręgowe izby lekarskie), ale przede wszystkim – groźne dla bezpieczeństwa pacjentów. Dyskusje na ten temat, które odbywały się na posiedzeniach podkomisji powołanej do pracy nad projektem ustawy przez Komisję Zdrowia Sejmu, toczyły się przez cały proces legislacyjny.

W Sejmie postulat odstąpienia od tych regulacji nie zyskał poparcia większości członków Komisji Zdrowia. Udało się jedynie wprowadzić pewne modyfikacje do tych przepisów, zwiększające nieco bezpieczeństwo ich stosowania. Zmiany te dotyczyły wprowadzenia wymogu, aby osoba ubiegająca się o takie szczególne PWZ ukończyła studia medyczne trwające co najmniej pięć lat, przewidywały też wydłużenie okręgowej radzie lekarskiej terminu na rozpatrzenie wniosku o przyznanie takiego PWZ.

Warto przypomnieć, że w myśl projektowanych przepisów okręgowa rada lekarska miała dokonywać oceny, czy szkolenie specjalizacyjne ukończone przez tę osobę poza granicami UE odpowiada w istotnych elementach merytorycznych programowi szkolenia specjalizacyjnego w Polsce. Szczęśliwie jednak w trakcie prac legislacyjnych w Senacie postulat samorządu, aby od powyższych zmian odstąpić, w całości zyskał przychylność zarówno Komisji Zdrowia Senatu, jak i większości senatorów.

Podobny los spotkał bardzo kontrowersyjny przepis przewidujący przyznawanie w postępowaniu kwalifikacyjnym do odbywania specjalizacji dodatkowych punktów za list intencyjny od przyszłego pracodawcy. Mimo sprzeciwu środowiska lekarskiego, w szczególności młodych lekarzy, wskazujących na to, że takie kryterium podważa obiektywizm całego procesu kwalifikacyjnego, stanowisko Ministerstwa Zdrowia było nieprzejednane.

W tej kwestii również Senat z uwagą wsłuchał się w głos środowiska i wniósł do ustawy poprawkę usuwającą to rozwiązanie. Upór MZ w tej sprawie trwał jednak dalej, wzbudzając zdziwienie nawet wśród posłów koalicji rządzącej w trakcie dyskusji Komisji Zdrowia Sejmu nad poprawkami Senatu. Ostatecznie poprawki Senatu dotyczące wykreślenia z ustawy przepisów dotyczących ułatwień dla lekarzy specjalistów spoza UE oraz dodatkowych punktów w postępowaniu kwalifikacyjnym do specjalizacji za list intencyjny nie zostały przez Komisję Zdrowia Sejmu odrzucone i wprowadzono je do ustawy.

Reasumując, bezpieczeństwo systemu przyznawania PWZ nie zostało osłabione wprowadzeniem projektowanego ograniczonego PWZ dla lekarzy specjalistów spoza UE. Bez zmian pozostaje wymóg wykazania się znajomością jęz. polskiego przy ubieganiu się o przyznanie PWZ przez cudzoziemca, który ukończył studia medyczne w języku innym niż język polski. Weryfikacji znajomości języka będzie dokonywać, jak dotychczas, Naczelna Rada Lekarska, przeprowadzając stosowne egzaminy.

Proces kwalifikacji do odbywania specjalizacji będzie pozbawiony dodatkowych punktów za list intencyjny od przyszłego pracodawcy, co w ocenie samorządu zapewni jego większą obiektywność.

Kształcenie podyplomowe – od kiedy po nowemu?

Ustawa w zdecydowanej mierze poświęcona jest kwestiom związanym z kształceniem podyplomowym, tj. przede wszystkim ze stażem podyplomowym oraz specjalizacją. Wprowadzane zmiany zostały w znakomitej większości wypracowane w środowisku lekarskim i są przez nie oczekiwane. Należy jednak zaznaczyć, że nie wszystkie te zmiany weszły już w życie. Kwalifikacja na staż podyplomowy przed 1 marca 2022 r. będzie odbywać się na zasadach dotychczasowych.

Nowe regulacje dotyczące stażu podyplomowego, w tym w szczególności jego programu, będą stosowane od 1 stycznia 2022 r. i będą dotyczyły stażu, który rozpocznie się 1 marca 2022 r. Podobną zasadę przyjęto w zakresie szkolenia specjalizacyjnego – do szkolenia rozpoczętego przed 1 marca 2022 r. zastosowanie będą miały przepisy dotychczasowe, z tym jednak zastrzeżeniem, że zastosowanie będą miały nowe przepisy dotyczące m.in.:

1) uwzględniania w postępowaniu konkursowym o miejsce rezydenckie, obok wyniku LEK/LDEK, także punktów za posiadanie stopnia naukowego doktora w zakresie nauk medycznych i publikacje w czasopismach naukowych;

2) umożliwienia ubiegania się o miejsce specjalizacyjne na podstawie zaświadczenia wydanego przez właściwą OIL albo Wojskową Izbę Lekarską o złożeniu dokumentów niezbędnych do wydania PWZ, z zastrzeżeniem, że zaświadczenie zachowuje ważność nie dłużej niż miesiąc od dnia jego wydania;

3) możliwości jednokrotnego złożenia przez lekarza, który został zakwalifikowany do odbywania rezydentury i rozpoczął szkolenie specjalizacyjne, bez podawania przyczyny, ponownego wniosku o odbywanie rezydentury w innej dziedzinie medycyny;

4) dyżurów medycznych;

5) zasad opracowywania i aktualizacji programów specjalizacji;

6) czasu pracy lekarza odbywającego specjalizację w trybie rezydenckim oraz przedłużania czasu trwania tego szkolenia;

7) zadań kierownika specjalizacji;

8) określenia praw i obowiązków lekarza odbywającego specjalizację;

9) złożenia wniosku o przystąpienie do PES przez lekarza, który ukończył przedostatni rok szkolenia specjalizacyjnego;

10) umożliwiające przystąpienie do PES w okresie 5 lat od zakończenia szkolenia specjalizacyjnego.

Weszły one w życie z dniem 8 sierpnia 2020 r.

Należy jednak zaznaczyć, że w ramach przepisów dotyczących pełnienia dyżurów medycznych w trakcie specjalizacji rozwiązanie przewidujące, że lekarz odbywający to szkolenie może nie wyrazić zgody na pełnienie samodzielnych dyżurów medycznych przez rok od dnia rozpoczęcia szkolenia specjalizacyjnego, chyba że program danej specjalizacji przewiduje prawo do odmowy pełnienia samodzielnych dyżurów medycznych w dłuższym terminie, wejdzie w życie dopiero 1 stycznia 2021 r.

Przepisy dotyczące kwalifikacji na wolne miejsca specjalizacyjne oraz odbywania szkolenia specjalizacyjnego, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą, będą po raz pierwszy miały zastosowanie do postępowania kwalifikacyjnego rozpoczynającego się 1 marca 2022 r. i szkolenia specjalizacyjnego odbywanego w wyniku tego postępowania.

Od 1 stycznia 2021 r. wejdą w życie przepisy dotyczące uzyskiwania certyfikatów umiejętności zawodowych, które zastąpią świadectwa potwierdzające posiadanie umiejętności z zakresu węższych dziedzin medycyny lub udzielania określonych świadczeń zdrowotnych.

Jak więc widać, proces wchodzenia w życie nowych rozwiązań dotyczących kształcenia podyplomowego został rozłożony w czasie, co oznacza, że wszystkie przewidziane w ustawie rozwiązania obejmą osoby rozpoczynające szkolenie podyplomowe lub specjalizacyjne w marcu 2022 r.

Wojciech Idaszak, radca prawny NIL