Ustawa „Za życiem” – skutki

1 stycznia 2017 r. weszła w życie ustawa z 4 listopada 2016 r. o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (Dz.U. 2016 r., poz. 1860). Przyznaje ona pewne uprawnienia pacjentom i nakłada na lekarzy nowe obowiązki z nimi związane. Mimo że przewiduje prowadzenie akcji informacyjnej wśród pacjentów i lekarzy, to działania te okazują się nie do końca skuteczne.

Zdaniem premier Beaty Szydło przyjęty przez rząd program „Za życiem” nie jest alternatywą dla ochrony prawnej życia ludzkiego
 Foto: P. Tracz / KPRM

Ustawa przewiduje wsparcie kobiet w ciąży i rodzin w dostępie do świadczeń opieki zdrowotnej. Uprawnienia te przysługują świadczeniobiorcom oraz osobom uprawnionym na podstawie przepisów o koordynacji w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Wsparcia udzielać mają m.in. świadczeniodawcy w rozumieniu tej samej ustawy.

Wsparcie, którego udzielają świadczeniodawcy, polega na zapewnieniu:

1. dostępu do diagnostyki prenatalnej kobietom w ciąży,
2. odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej dla kobiety w okresie ciąży, porodu i połogu, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży powikłanej oraz w sytuacji niepowodzeń położniczych (które poinformowano, że dziecko może umrzeć w trakcie ciąży lub porodu, których dziecko umarło bezpośrednio po porodzie na skutek wad wrodzonych, które po porodzie nie zabiorą do domu dziecka z powodu: urodzenia dziecka martwego, urodzenia dziecka niezdolnego do życia, urodzenia dziecka obarczonego wadami wrodzonymi albo śmiertelnymi schorzeniami, w razie poronienia),
3. odpowiednich świadczeń zdrowotnych oraz dostępu do usług koordynacyjno-opiekuńczo-rehabilitacyjnych dla dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
4. możliwości przeprowadzenia porodu w szpitalu III poziomu referencyjnego.

Ustawa wymienia w tym zakresie świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, leczenia szpitalnego (w tym zabiegi wewnątrzmaciczne), rehabilitację leczniczą, opiekę paliatywną i hospicyjną, poradnictwo laktacyjne.

Zdiagnozowanie ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia albo nieuleczalnej choroby zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, musi zostać potwierdzone zaświadczeniem, które zobowiązany jest wydać lekarz ubezpieczenia zdrowotnego posiadający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty z położnictwa i ginekologii, perinatologii lub neonatologii. Uprawnia ono do przewidzianych ustawą świadczeń.

Lekarze POZ oraz lekarz ubezpieczenia zdrowotnego posiadający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty z położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii lub pediatrii zobowiązani są do wydawania zaświadczeń potwierdzających uprawnienie świadczeniobiorcy do 18. roku życia, u którego stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, do korzystania z wyrobów medycznych bez uwzględnienia okresów użytkowania.

Osoby legitymujące się takim zaświadczeniem mają też prawo do ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych bez skierowania.

Kobiety w ciąży i świadczeniobiorcy do 18. roku życia, którzy legitymują się opisanymi zaświadczeniami, mają także prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych w aptekach, co oznacza, że świadczenia ambulatoryjnej opieki specjalistycznej i świadczenia szpitalne powinny być im udzielone w dniu zgłoszenia, a jeśli nie jest to możliwe, w innym terminie, poza kolejnością wynikającą z prowadzonej listy oczekujących, zaś świadczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej powinny zostać im udzielone nie później niż w ciągu 7 dni roboczych od dnia zgłoszenia.

Minister Zdrowia zobligowany został ustawą do zamieszczenia na stronie internetowej ministerstwa informatora o uprawnieniach przysługujących zgodnie z omawianą ustawą, a podmioty udzielające świadczeń mają obowiązek udzielania w takim samym zakresie informacji w miejscu udzielania świadczeń.

Jarosław Klimek
Radca prawny OIL w Łodzi