W jaki sposób leczy się zapalenie zatok?

Zatoki przynosowe to przestrzenie w kościach twarzoczaszki połączone z jamą nosową. Pełnią różne ważne funkcje: pomagają w ochronie mózgu, wytwarzają rezonans dźwiękowy, wspomagają wymianę cieplną między powietrzem i krwią, biorą udział w wymianie gazowej. Współczesne metody leczenia zapalenia objaśnia dr. n. med. Michał Michalik, laryngolog.

Foto: freeimages.com

– W leczeniu zapalenia zatok wykorzystuje się dwie główne metody – farmakoterapię i leczenie zabiegowe, po które sięga się po stwierdzeniu trwałych zmian chorobowych. W sytuacjach, gdy zapalenie zatok występuje na tle alergii, astmy czy choroby obturacyjnej płuc, stosuje się szczególne metody leczenia.

Podstawą leczenia farmakologicznego jest antybiotykoterapia, której celem jest zwalczenie stanu zapalnego, stosowanie leków przeciwzapalnych, przeciwobrzękowych (zmniejszenie obrzęku śluzówki nosa i zatok) i mukolitycznych (upłynnienie zalegającej w zatokach wydzieliny).

Stosuje się też donosowe leki przeciwobrzękowe, przeciwzapalne i nawilżające. Dodatkowo zwalczane są inne objawy, takie jak gorączka czy ból zatok. W tej metodzie leczenia ważne może okazać się rozpoznanie szczepu bakterii chorobotwórczych zakażających zatoki. W przypadku stwierdzenia trwałych zmian chorobowych, wady budowy nosa czy zatok – potrzebne jest leczenie chirurgiczne.

Obok klasycznych metod operacji zatok, bardziej inwazyjnych, coraz powszechniej stosuje się małoinwazyjne metody wykorzystujące dostęp do nosa i zatok przez otwory naturalne – mikrochirurgię wewnątrznosową z wykorzystaniem techniki endoskopowej (FEOZ) lub bardziej celowaną technikę MIST.

Leczenie tą metodą polega na usunięciu zmienionych chorobowo tkanek, oszczędzając jak najwięcej zdrowych odcinków błony śluzowej, przy jednoczesnym utworzeniu dobrego połączenia zatok z jamą nosową (leczeniem można objąć wszystkie zatoki przynosowe, nawet w pierwszym zabiegu). Do zatok laryngolog ma dostęp przez naturalne ujście w bocznej ścianie nosa, jak i przez zachyłek łzowy.

Inną metodą jest balonikowanie endoskopowe zatok (CEZ). Zabieg charakteryzuje się niewielkim stopniem inwazyjności, dzięki zastosowaniu miniaturyzowanych, miękkich i bardzo giętkich przyrządów, które wprowadza się przez otwory nosowe. Z ich pomocą bardzo delikatnie otwiera się zablokowane zatoki. Możliwość uniknięcia stosowania narzędzi chirurgicznych znacząco podnosi stopień bezpieczeństwa zabiegu.

Podczas balonikowania nie usuwa się tkanek. Jest to więc zabieg bezkrwawy, nie zakłada się przy nim szwów ani opatrunków. Podczas zabiegu przy użyciu endoskopu do naturalnego ujścia zatok wprowadza się przez nos niewielki cewnik z bardzo wytrzymałym balonikiem, który napełniany jest płynem pod ciśnieniem od kilku do kilkunastu atmosfer.

Pozwala to na skuteczne i trwałe udrożnienie ujść zatok, a następnie wypłukanie z ich wnętrza zalegającej wydzieliny i stanu zapalnego. Po usunięciu cewnika z balonikiem zablokowane wcześniej ujścia pozostają otwarte, dzięki czemu dochodzi do drenażu i osuszenia zatok oraz trwałego przywrócenia ich prawidłowego funkcjonowania.

Nowoczesną metodę udrażniania zatok stanowi XprESS system. Jest to bardzo popularna i ceniona w Stanach Zjednoczonych nieinwazyjna metoda leczenia zatok, niedostępna dotychczas w Polsce. Dzięki zastosowaniu specjalnej sondy, rozwiązań światłowodowych oraz niewielkiej średnicy jest to technika bardziej nowatorska od dotychczas stosowanych w Polsce. Jest podobna do balonikowania i stanowi ciekawą alternatywę dla funkcjonalnej endoskopowej operacji zatok, dając równie dobre efekty terapeutyczne.

Przy zastosowaniu XprESS system usuwana jest znacznie mniejsza ilość tkanek. Dzięki temu zabiegowi udrażniania zatok pacjent znacznie szybciej dochodzi do siebie, minimalizowane jest krwawienie, a ból trwa znacznie krócej. Niewątpliwą zaletą tej procedury medycznej jest również możliwość przeprowadzenia jej w znieczuleniu miejscowym, co minimalizuje ryzyko związane ze znieczuleniem ogólnym, czyli narkozą. Technika XprESS jest z powodzeniem wykorzystywana także w leczeniu schorzeń zatok u dzieci.

Kolejną nowoczesną metodą leczenia jest endoskopowe płukanie zatok. Narzędzie pozwala na oczyszczenie wnętrza zatok z zalegającej wydzieliny pod kontrolą optyki endoskopowej. Podczas zabiegu używane są różne rodzaje jednorazowych końcówek, specjalnie skonstruowanych do zatok czołowych, szczękowych i klinowych. Końcówki do zatok szczękowych obracają się o 270 stopni, usuwając dokładnie wydzielinę zapalną. Płukanie zatok pozwala nam również na dostarczenie do wnętrza zatok leków i antybiotyków do działania miejscowego.