IV Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich

W dniach 24-26 października 2025 r. w Gdańsku odbyła się IV Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich, czyli cykliczne spotkanie historyków medycyny zapoczątkowane przez Ośrodek Dokumentacji Historycznej (ODH) Śląskiej Izby Lekarskiej (ŚIL) w 2021 r. w Ustroniu.

Kolejne zorganizowała w 2022 r. w Zielonej Górze tamtejsza Okręgowa Izba Lekarska (OIL), a następne miało miejsce w 2024 r. w prawdziwie magicznym Płocku, gdzie iście po królewsku ugościli nas dr Ewa Szczutowska i dr Ryszard Mońdziel z tamtejszej OIL. Właśnie podczas tego ostatniego spotkania historyków zapadła decyzja, iż kolejna czwarta już konferencja z tego elitarnego cyklu odbędzie się w pięknym mieście nad Motławą, a organizatorem będzie OIL w Gdańsku.

Do tego wspaniałego grodu o bogatej i bardzo ciekawej historii przybyli lekarze reprezentujący komisje oraz ośrodki historyczne poszczególnych OIL z terenu całego kraju (Kalisz, Koszalin, Lublin, Łódź, Olsztyn, Płock, Poznań, Radom, Szczecin, Warszawa, Wrocław, Żary i innych miejscowości). Patronat Honorowy nad konferencją objął Mieczysław Struk, Marszałek Województwa Pomorskiego, a także Aleksandra Dulkiewicz, Prezydent Miasta Gdańska.

Na czele Komitetu Organizacyjnego stanął dr Dariusz Kutella, prezes OIL w Gdańsku, a w jego skład weszli: dr n. hum. Piotr Paluchowski, dr Marcin Nowiński, mgr Paulina Siedlecka, mgr Katarzyna Samborska, mgr Paweł Wiśniewski. Warto podkreślić, iż znaczącego wsparcia udzielił również prof. dr hab. Michał Markuszewski, rektor Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego (GUMed) oraz dr Łukasz Jankowski, prezes Naczelnej Rady Lekarskiej (NRL).

Naukowa część konferencji była podzielona na dwa dni, podczas których odbyło się pięć sesji. Pierwsza pt. „80-lecie Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego” poświęcona była niezwykle ciekawym i bogatym dziejom gdańskiej medycyny.

Dla niżej podpisanych szczególnie miłe sercu były referaty przygotowane przez reprezentantów GUMed, prof. dr. hab. M. Markuszewskiego i dr. n. med. Marka Bukowskiego („Dziedzictwo i tradycja uniwersytecka w kształtowaniu nowoczesnej uczelni badawczej”) oraz dr n. med. Sewerynę Konieczną („Galeria ludzi Akademii Medycznej w Gdańsku”), w których prelegenci przypomnieli m.in. o wielkim wkładzie lekarzy z Kresów Wschodnich II RP w rozwój gdańskiej uczelni.

Zajmujący był także wykład prof. Adama Szarszewskiego z GUMed („Tradycje gdańskiego środowiska lekarskiego: edukacja i samorządność do 1945 roku”), dzięki któremu mogliśmy się dowiedzieć o blaskach i cieniach działalności miejscowych lekarzy, w tym bardzo aktywne zaangażowanie niektórych z nich w poczynania NSDAP.

W kolejnym dniu obrady rozpoczęliśmy sesją II i III pt. „Medycy nie tylko dla medycyny”, którą zapoczątkował referat dr. n. med. Krzysztofa Kopocińskiego i dr. n. med. Zbigniewa Kopocińskiego z Komisji Historycznej Wojskowej IL pt. „Mjr dr Zygmunt Szymkiewicz (1890-1940) – lekarz o duszy marynarza”, w którym przedstawiono sylwetkę jednej z najbarwniejszych postaci wojskowej służby zdrowia Marynarki Wojennej okresu dwudziestolecia międzywojennego, byłego Dowborczyka, a później prawdziwego „wilka morskiego” i współtwórcę Szpitala Morskiego w Gdyni.

Z kolei dr n. med. Krzysztof Batycki z OIL w Warszawie skupił się na prezentacji sylwetki dr. Adolfa Tochtermana, znanego radomskiego lekarza, żołnierza i społecznika. Bardzo ciekawy był także referat dr. Michała Sztobryna z OIL w Łodzi pt. „Dr Antoni Tomaszewski – lekarz, patriota, działacz społeczny z Ziemi Obiecanej”, co dla niżej podpisanych, absolwentów łódzkiej Wojskowej Akademii Medycznej im. gen. dyw. prof. B. Szareckiego, było w pewnym sensie miłą podróżą w czasie do niegdyś znanych miejsc.

Trzech kolejnych prelegentów poświęciło swoje prelekcje cenionym lekarzom z Kresów Wschodnich II RP. Sylwetkę dr. Jana Janowicza (1893-1964), dowborczyka, znakomitego chirurga i współpracownika prof. Kornela Michejdy w Klinice Chirurgicznej Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, przedstawił dr n. med. Zygmunt Trusewicz z Warmińsko-Mazurskiej OIL w Olsztynie.

Prezentacji legendy polskiej okulistyki poświęcony był referat dr. n. med. Zbigniewa Kopocińskiego i dr. n. med. Krzysztofa Kopocińskiego (Komisja Historyczna Wojskowej IL) pt. „Prof. dr med. Ignacy Abramowicz (1890-1982) – z Kresów Wschodnich nad Bałtyk”, w którym zaprezentowano mniej znane epizody z życia tego znakomitego lekarza chorób oczu.

Niezwykle ciekawy i poruszający był referat dr. Dariusza Lewery, reprezentującego Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej Dolnośląskiej Izby Lekarskiej (DIL) we Wrocławiu, pt. „Polscy lekarze zamordowani na Wzgórzach Wuleckich i ich uczniowie we Wrocławiu”, w którym autor przedstawił kulisy niemiecko-ukraińskiej zbrodni dokonanej w lipcu 1941 r. we Lwowie.

III sesję zamknęła prof. Halina Ey-Chmielewska z OIL w Szczecinie wygłaszając referat pt. „Sylwetka prof. Ireny Konopackiej-Semadeni (1901-1984), twórczyni zakładów chirurgii stomatologicznej i szczękowo-twarzowej gdańskiej i szczecińskiej uczelni”.

Sesja IV i V pt. „Lekarze i ich organizacje zawodowe” zawierała prace o dość zróżnicowanym charakterze zarówno pod względem tematyki, historycznego kontekstu i czasu. Barwną historię powstałego w 1877 r. Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego zaprezentował dr n. med. Piotr Suda reprezentujący Wielkopolską OIL.

Niezwykle ciekawy był referat dr Ewy Szczutowskiej z OIL w Płocku pt. „Organizacje naukowe i zawodowe polskich lekarzy dentystów – zarys działalności”, w którym prelegentka w sposób zajmujący zaprezentowała historię rozwoju stomatologii, a przygotowane przez nią sugestywne ilustracje mocno zadziałały na wyobraźnię słuchaczy.

Dwóch znakomitych naukowców z Wrocławia, prof. dr hab. Edward Białek (Ośrodek Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL) i prof. Andrzej Wojnar (Politechnika Wrocławska), przygotowało referat pt. „Działalność naukowa i edukacyjna Dolnośląskiej Izby Lekarskiej i Dolnośląskiej Rady Lekarskiej na przykładzie Ośrodka Pamięci i Dokumentacji Historycznej DIL i Komisji Kształcenia DRL”.

Następnie dr Jarosław Wanecki przedstawił ofertę kulturalną i aktywność NIL na tym polu. \\statnie dwa referaty poświęcone były pamięci dwóch wybitnych gdańskich samorządowców lekarskich. Pierwszy, autorstwa dr. D. Kutelli (OIL w Gdańsku) i dr. n. hum. P. Paluchowskiego pt. „Jerzy Umiastowski (1933-2023) – pierwszy przewodniczący Okręgowej Rady Lekarskiej w Gdańsku”, oraz drugi, autorstwa dr. Krzysztofa Wójcikiewicza, pt. „Barbara Sarankiewicz-Konopka (1946-2024) jako przewodnicząca Okręgowej Rady Lekarskiej w Gdańsku”.

Należy podkreślić, że większość zaprezentowanych referatów stała na bardzo wysokim poziomie merytorycznym. W rozmowach kuluarowych toczyły się dyskusje dotyczące kierunków dalszej działalności historyków medycyny okręgowych izb lekarskich oraz wyboru organizatora kolejnej dorocznej konferencji.

Z wielką radością przyjęliśmy końcową konkluzję, iż V. Ogólnopolska Konferencja Historyczna Izb Lekarskich zostanie zorganizowana w 2026 r. przez OIL w Łodzi, a zaproszenie wygłoszone przez dr. Michała Sztobryna zostało przyjęte z należnym aplauzem.

Bardzo miłym i znaczącym gestem były liczne symboliczne podziękowania za organizację konferencji składane na ręce dr. Dariusza Kutelli, prezesa OIL w Gdańsku, a jednocześnie przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego, przez historyków medycyny z całego kraju. Zwieńczeniem bogatego we wrażenia dnia była uroczysta kolacja w Ośrodku Naukowo-Szkoleniowym OIL w Gdańsku, podczas której zostaliśmy uraczeni pyszną strawą i mogliśmy w miłej atmosferze porozmawiać o wielu ciekawych rzeczach.

W ostatnim dniu gospodarze zapewnili możliwość zwiedzania Gdańska, przewodnikiem był dr n. hum. Piotr Paluchowski, prawdziwy znawca historii tego grodu, co było niewątpliwą atrakcją.

Należy podkreślić, iż nasi przemili Gospodarze otoczyli wszystkich uczestników konferencji opieką, zadbali o komfort obrad i zapewnili mnóstwo dodatkowych atrakcji. Pod względem logistycznym konferencja była zorganizowana perfekcyjnie. Odbywała się w świeżo oddanym do użytku ogromnym nowoczesnym gmachu Ośrodka Naukowo-Szkoleniowego OIL w Gdańsku.

Wielkim walorem był fakt, iż w tym jednym miejscu byliśmy zakwaterowani (w bardzo wygodnych pokojach), na parterze w sali konferencyjnej odbywały się wszystkie sesje, na miejscu były serwowane także bardzo smaczne posiłki. Dzięki uprzejmości prezesa D. Kutelli wszyscy chętni mogli zwiedzić nowy ośrodek, którego funkcjonalność, wielkość, a także ciekawa architektura i zastosowane rozwiązania techniczne wzbudziły w naszym gronie uznanie.

Wypada mieć nadzieję, że efektem niezwykle udanej i twórczej Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich w Gdańsku będzie jeszcze większe zrozumienie przez władze poszczególnych OIL znaczenia działalności komisji i ośrodków historycznych dla całej braci lekarskiej oraz realne wsparcie w tym zbożnym dziele.

Na koniec niech nam będzie wolno wyrazić serdeczne podziękowania Komitetowi Organizacyjnemu oraz wszystkim osobom zaangażowanym w realizację tej niezwykłej konferencji w Gdańsku, w szczególności dr. Dariuszowi Kutelli – bez Waszego wysiłku, pracy i ogromnego zaangażowania nie byłoby tego wspaniałego wydarzenia, które już na zawsze pozostanie w naszych sercach i pamięci!

Bardzo nisko kłaniamy się wszystkim uczestnikom, którzy zjechali do nadmorskiego Gdańska z całego kraju, swoją obecnością i wartościowym wkładem naukowym dodając blasku oraz tworząc niezwykłą atmosferę. Jesteśmy przekonani, że spotkamy się wszyscy w jeszcze większym gronie podczas V Ogólnopolskiej Konferencji Historycznej Izb Lekarskich w Łodzi. Do zobaczenia w przyszłym roku!

Krzysztof Kopociński, Zbigniew Kopociński