Jak wynagradzać lekarzy – wyniki badania NIL

– Temat wynagrodzeń nie dotyczy tylko cyferek na koncie, lecz jest to szeroki obszar systemowy – mówił prezes NRL Łukasz Jankowski podczas śniadania prasowego w NIL. Tematem spotkania były wyniki raportu „3XM – diagnoza postaw lekarzy wobec form zatrudnienia i proponowanego modelu wynagrodzeń”.

Jak tłumaczył prezes Naczelnej Rady Lekarskiej Łukasz Jankowski pomysł raportu zrodził się po wypowiedziach polityków rządzącej koalicji i próbach wykorzystania tematu pensji lekarzy do celów politycznych.

– Pamiętacie historię o lekarzach, którzy zarabiają po 300 tys. zł bez żadnego uwzględnienia tego, kto to jest, a faktura, którą wystawia, nie jest jego wynagrodzeniem. Często jest w niej leasing za sprzęt czy też wynajem miejsca. Od wielu miesięcy rozmawiamy przede wszystkim o tym, że forma wykonywania zawodu na kontrakcie nie jest optymalną, że istnieją grupy lekarzy, które być może chciałyby przejść na umowę o pracę, że naszym głównym postulatem jest płaca minimalna dla lekarza w wysokości trzech średnich krajowych – podkreślił prezes NRL. Właśnie do trzech średnich krajowych nawiązuje tytuł raportu i proponowany model wynagrodzenia (3XM).

Prezes NRL podkreślił też, jak ważne jest to, by mówić również o wypaleniu zawodowym wśród medyków.
– Warunki pracy dziś są takie, że ponad 50 proc. lekarzy jest wypalonych zawodowo. Jednym z głównych argumentów jest brak zabezpieczenia prawnego wykonywania zawodu. Dlatego chcieliśmy zapytać lekarzy, jakie wynagrodzenie byłoby satysfakcjonujące, czy lekarze chcieliby przejść na bezpieczniejszą formę wykonywania zawodu, jaką jest umowa o pracę – wyjaśniał szef samorządu lekarskiego.

Wyniki raportu 3XM

Autorem badania jest Artur Białoszewski, ekspert Naczelnej Rady Lekarskiej ds. badań i analiz. Rozpoczęto je 8 listopada 2024 roku i zakończono wraz z końcem tego miesiąca. Wzięło w nim udział 7605 lekarzy i lekarek. Jak powiedział dr n. med. Artur Drobniak, prezes Okręgowej Izby Lekarskiej w Warszawie i dyrektor COBIK NIL, grupy lekarzy, które odpowiadały na pytania w raporcie są bardzo zróżnicowane pod kątem płci, jak i wieku.

Najliczniej reprezentowani byli lekarze w wieku 30–39 lat (42,2 proc.). Kolejną grupę stanowili respondenci w wieku 40–49 lat (18,7 proc.), następnie 50–59 lat (16,9 proc.) oraz poniżej 30 lat (10,1 proc.). Udział osób w wieku 60–69 lat wyniósł 9,2 proc., a w wieku 70 lat i więcej – 2,9 proc. Jak wskazują wyniki, blisko dwie trzecie respondentów pozytywnie ocenia pomysł wprowadzenia wynagrodzenia dla lekarzy specjalistów na poziomie trzykrotności średniej krajowej, wypłacanego na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu.

Poglądy lekarzy dotyczące przejścia na ten model zatrudnienia są zróżnicowane. Po wyłączeniu osób już pracujących na umowę o pracę, 47,7 proc. zadeklarowało gotowość do zmiany, 45 proc. zadeklarowało sprzeciw, a nieco ponad 7 proc. nie miało sprecyzowanej opinii w tym zakresie. Lekarze dostrzegają liczne zalety umowy o pracę, takie jak prawo do urlopu, świadczenia pracownicze, stabilność zatrudnienia i uregulowany czas pracy. Z drugiej strony pojawiają się obawy związane z ograniczeniem elastyczności, wyższymi obciążeniami podatkowymi i ryzykiem utraty dodatkowych źródeł dochodu.

Większość badanych (61 proc.) sprzeciwia się likwidacji kontraktów w obrębie świadczeń finansowanych przez NFZ, powołując się na potrzebę zachowania elastyczności i stabilności systemu publicznego. Co ważne, lekarze postulują, by nie ograniczać możliwości pracy na kontraktach medycznych, a zmuszanie specjalistów do zatrudnienia wyłącznie na etacie w publicznym szpitalu bez atrakcyjnego systemu premiowego czy benefitów, mogłoby doprowadzić do masowej rezygnacji z pracy w sektorze publicznym oraz zintensyfikowania pracy w prywatnych placówkach.

Konieczne są zmiany

Zebrane opinie w raporcie jasno pokazują, że samo zagwarantowanie wyższych wynagrodzeń nie zlikwiduje kluczowych ograniczeń funkcjonowania publicznej opieki zdrowotnej. Aby system stał się atrakcyjny dla większej liczby medyków, konieczne są głębsze zmiany organizacyjne. Mają one zapewnić adekwatną ochronę socjalną, ale też elastyczność, wsparcie prawne i psychologiczne, czy też jasne regulacje dotyczące czasu pracy i odpowiedzialności zawodowej. Proponowany model „3XM” może być pierwszym krokiem w kierunku poprawy, lecz sukces reform zależy od wprowadzenia równoległych rozwiązań zapewniających odpowiednią organizację i finansowanie systemu oraz sprawiedliwe i motywujące warunki zatrudnienia.