Leczenie otyłości musi być interdyscyplinarne

Z otyłością zmaga się ponad połowa dorosłych Polaków oraz co piąte dziecko. Nadwaga i otyłość, mimo iż stanowią poważny problem zdrowotny, nie zawsze są właściwie leczone, często zaniedbywane.

Prof. dr hab. Maciej Kielar

Jak podkreślają eksperci wciąż panuje przekonanie, że ze zbędnymi kilogramami poradzimy sobie sami, tymczasem w leczeniu otyłości ważne jest kompleksowe podejście, poznanie przyczyn choroby oraz indywidualna terapia pod okiem specjalistów.

Nadmierny przyrost masy ciała często przypisywany jest zmianom stylu życia, złym nawykom żywieniowym, opartym na wysokokalorycznych posiłkach czy obniżonej aktywności fizycznej. To także częsty efekt stresu, zaburzeń emocjonalnych i psychicznych.

Jednak problemy z nadwagą nie zawsze muszą być wyłącznie wynikiem niezdrowego stylu życia, często podłoże jest bardziej złożone.

Są to uwarunkowania genetyczne, które dotyczą aż 70 proc. osób zmagających się z otyłością, skutek uboczny stosowanych leków czy objaw współtowarzyszący wielu chorobom przewlekłym, zaburzenia hormonalne (np. zespół Cushinga). – Bez leczenia pierwotnej przyczyny większości kłopotów z nadwagą, odchudzanie nie przyniesie oczekiwanych efektów – tłumaczy prof. nadzw. UJK dr hab. Maciej Kielar, specjalista chirurg.

– W leczeniu nadwagi istotne jest kompleksowe podejście do pacjenta, uwzględniające zarówno pełne badania diagnostyczne, dające nam odpowiedź na pytanie co jest przyczyną, jak również pozwalające na wykrycie chorób współistniejących. Musimy pamiętać, że nadmierne kilogramy to bardzo częsty powód występowania wielu innych zaburzeń: cukrzycy, nadciśnienia, kłopotów z sercem, które również bierzemy pod uwagę lecząc osobę z nadwagą – dodaje.

Ogromną rolę w leczeniu otyłości stanowi właściwa diagnoza problemu.

Leczenie otyłości i nadwagi nie jest prostą sprawą. Nie zawsze problem zbędnych kilogramów rozwiążemy stosując diety czy zmieniając tryb życia bez kontroli lekarza, dietetyka. Właściwa terapia powinna być kilkuetapowa i przebiegać pod czujnym okiem interdyscyplinarnego zespołu specjalistów, zarówno dietetyka, psychologa, fizjoterapeuty, internisty, gastroenterologa, jak również – w razie potrzeby – chirurga.

Kompleksowe i interdyscyplinarne leczenie otyłości jest bardzo ważne dla osiągnięcia dobrych rezultatów. Zespół specjalistów na podstawie diagnostyki, wywiadu z pacjentem, a następnie wspólnych konsultacji, dobiera odpowiednią technikę „zrzucania” zbędnych kilogramów i wspiera pacjenta na każdym etapie leczenia. Niejednokrotnie wsparcie psychologa ma ogromne znaczenie dla całej terapii, stąd wielopłaszczyznowe podejście do leczenia otyłości to podstawa.

Metod leczenia otyłości jest wiele. Odpowiednią ścieżkę dobiera się pod względem podłoża choroby, stopnia zaawansowania, określanego na podstawie wskaźnika BMI (waga podzielona przez wzrost w metrach do kwadratu) czy oceny ryzyka rozwoju chorób towarzyszących. Innej pomocy wymaga osoba z niewielką nadwagą, gdzie istotna będzie modyfikacja stylu życia, wdrożenie właściwej diety, aktywności fizycznej czy wsparcia psychologicznego. Natomiast zupełnie odmiennego wsparcia oczekuje osoba otyła, która potrzebuje w krótkim czasie „zrzucić” kilkanaście kilogramów.

W sytuacji, gdy zbędne kilogramy wciąż stanowią znaczne obciążenie dla organizmu, rozwiązaniem pozostają małoinwazyjne metody chirurgiczne.

Jedną z nich, rekomendowanych przez ekspertów, jest nadzorowany medycznie program leczenia otyłości „balon Orbera”. – Balon Orbera to metoda przeznaczona dla osób, których BMI przekracza 28 – I/II stopień nadwagi. Polega ona na małoinwazyjnym zabiegu założenia miękkiego balonu, umieszczanego w żołądku, który wypełniony solą fizjologiczną, zmniejsza pojemność żołądka, powodując ograniczenie objętości przyjmowanych pokarmów oraz uczucie sytości po zjedzeniu dużo mniejszego posiłku niż dotychczas – wyjaśnia prof. Maciej Kielar.

– Cały zabieg wykonywany jest w krótkim znieczuleniu dożylnym, dodatkowo pacjent znajduje się pod stałą opieką lekarza, cyklicznymi konsultacjami u dietetyka i psychologa. Po upływie 6 miesięcy balon jest usuwany w trakcie krótkiego zabiegu, a efektem leczenia jest utrata około 15-20 kg – dodaje.

Bardzo istotna w tej metodzie jest stała opieka dietetyka i psychologa: chory musi wypracować nowy, akceptowalny również po usunięciu balona sposób odżywiania, który będzie w stanie utrzymać na stałe oraz poznać i umieć rozpoznać mechanizmy zaburzeń emocjonalnych, zwiększających ryzyko nawrotów nieracjonalnego sposobu odżywiania.

Za skutecznością tej metody przemawia też utrzymanie jej efektów w dłuższym czasie.

– U większości pacjentów leczenie otyłości kończy się sukcesem: efekt jo-jo po skorzystaniu z balonu Orbera występuje u około 40% z nich. Dla porównania w przypadku stosowania diety ponownie przybiera na wadze blisko 90% chorych – dodaje prof. Kielar. Metoda ta stosowana jest jako samodzielna terapia u chorych z umiarkowaną otyłością.

Z kolei u chorych z otyłością olbrzymią może być wstępem do leczenia operacyjnego, ponieważ utrata 10-20 kg u chorego z masą ciała przekraczającą 160 kg pozwala zmniejszyć ryzyko powikłań w czasie operacji bariatrycznej. U chorych z otyłością olbrzymi (BMI>42) metodami z wyboru pozostają operacje laparoskopowe, które bez tradycyjnego otwarcia jamy brzusznej, pozwalają na zmianę anatomii i funkcji przewodu pokarmowego, co prowadzi do szybkiej i trwałej utraty masy ciała.

Najczęściej stosowanymi operacjami metabolicznymi są sleeve resekcja żołądka oraz gastric by-pass, które pozwalają na ograniczenie objętości pokarmów oraz zmniejszenie wchłaniania i przyswajania składników odżywczych. Jak podkreślają eksperci kluczem do sukcesu w walce z nadwagą jest jednak zaadoptowanie się pacjenta do długoterminowych zaleceń dotyczących zmian w stylu życia – zdrowego odżywiania, aktywności fizycznej, które zalecane są u każdej osoby, również po przebytych zabiegach.