O seksualności szczerze i bez zahamowań

Wszystkie publikacje na świecie mówią o nieumiejętności komunikowania się lekarzy z pacjentami w sprawach dotyczących sfery seksualnej. Chcemy to zmienić – mówi Sławomir Jakima, psychiatra i seksuolog, prezes Polskiego Towarzystwa Seksuologii Medycznej.

Jaki związek seksualność może mieć np. z cukrzycą?

Ogromny. Życie seksualne pacjentów z tymi i wieloma innymi chorobami jest zaburzone i niesatysfakcjonujące, co prowadzi do napięć, frustracji, a często do rozpadu relacji partnerskich. Lekarze POZ, ale też specjaliści, np. kardiolodzy, diabetolodzy, urolodzy, do których trafiają, skupiają się na leczeniu chorób podstawowych i nie zawsze pytają pacjentów, jak wygląda ich życie seksualne.

Pacjenci z kolei wstydzą się o tym rozmawiać i kółko się zamyka. A jest o czym, zważywszy że seksualność powstaje w okresie płodowym i jest siłą, która towarzyszy człowiekowi przez całe życie. Seksuologia medyczna zajmuje się diagnozą i leczeniem dysfunkcji seksualnych, które obecnie stanowią poważny problem. Nierozwiązane mogą prowadzić do samobójstw.

Powszechnym zjawiskiem są np. „seksualne zespoły bólowe”, szczególnie u kobiet, czy zaburzenia erekcji i wytrysku u mężczyzn, mające związek z cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym czy stwardnieniem rozsianym. Seks odgrywa też rolę więziotwórczą, a więc nieudane pożycie seksualne oznacza często nieudany związek. Problemy z seksualnością występują już u dzieci i młodzieży. Zaburzenia te należy leczyć, ale dysponujemy skromną gamą leków i musimy wspomagać się sesjami terapii par, psychoterapią, fizjoterapią, rehabilitacją.

Jaki jest stan wiedzy lekarzy na temat zaburzeń seksualnych i ich związku z chorobami, na które leczą się ich pacjenci?

Niestety, znikomy. Wszystkie publikacje na świecie mówią o nieumiejętności komunikowania się lekarzy z pacjentami w sprawach dotyczących sfery seksualnej. Pacjenci też nie są gotowi, by rozmawiać z lekarzem o seksie szczerze i bez zahamowań. Seksuologia jest specjalnością lekarską. Niestety, stanowi niedużą grupę specjalistów.

Są to najczęściej psychiatrzy, psychiatrzy dziecięcy, ginekolodzy, interniści, neurolodzy, dla których seksuologia medyczna jest drugą specjalizacją. Są oni skupieni w Polskim Towarzystwie Medycyny Seksualnej, które powstało 20 lat temu. Jego celem jest m.in. podnoszenie świadomości w środowisku medycznym, jak ważną rolę w procesie leczenia, np. chorób przewlekłych, odgrywa seksuologia i co można zrobić, aby tę wiedzę wykorzystać w praktyce.

To lekarz tzw. pierwszego kontaktu powinien przełamać bariery?

Tak, ponieważ prawie 80 proc. wszystkich problemów związanych z seksualnością jest w stanie rozwiązać lekarz rodzinny lub specjalista, u którego chory się leczy. Przykładowo zapalenie gruczołu krokowego oznacza zespoły bólowe powodujące problemy z seksem.

Wątroba produkuje prekursory do produkcji testosteronu, jej niewydolność może wpłynąć np. na zaburzenia erekcji. Także w depresji pierwszym objawem może być obniżenie libido. Większość chorób i stosowane w nich leki mają związek z zaburzeniami seksualnymi, np. cukrzyca odpowiada za 80 proc. dysfunkcji seksualnych, a miażdżyca przoduje, jeśli chodzi o zaburzenia erekcji.

Lekarz pierwszego kontaktu zawsze powinien zapytać pacjenta o sferę seksualną, tym bardziej że takie pytania wchodzą w zakres wywiadu lekarskiego. No i opieka nad osobami LGBTQ+. Lekarze seksuolodzy zajmują się prowadzeniem tych osób, jeśli chodzi o terapię hormonalną, aż do operacji korekty płci i później, ale osoby te przejmują lekarze POZ i inni specjaliści, do których trafiają np. z infekcją czy nadciśnieniem tętniczym.

Skąd pomysł, aby edukować lekarzy z seksuologii we współpracy z samorządem lekarskim?

Pomysł zrodził się z potrzeby i zaowocował organizacją szkoleń, które pozwolą zgłębić wiedzę na temat diagnozowania i leczenia zaburzeń seksualnych i poszerzyć kompetencje. Chodzi o to, aby u pacjenta, np. z cukrzycą, miażdżycą czy nadciśnieniem tętniczym, uwzględniano w procesie terapeutycznym jego problemy natury seksualnej związane z tymi chorobami. W ramach działań PTSM opracowaliśmy tematy szkoleniowe.

Zaczniemy od przedstawienia podstawowych problemów związanych z zaburzeniami seksualnymi. Pierwsze seminarium zaplanowaliśmy na 18.04.2024 r. Przedstawimy przykłady diagnozy i leczenia najczęstszych dysfunkcji seksualnych, z jakimi może spotkać się lekarz. Grupą docelową naszych szkoleń są lekarze rodzinni, ginekolodzy, urolodzy, słowem wszyscy, którzy stykają się z tymi problemami. Wykłady będą skoncentrowane na praktycznych aspektach diagnozowania i leczenia zaburzeń seksualnych.