9 października 2024

Opieka hospicyjna nie leży

W nawiązaniu do reportażu „Każdy ma prawo do godnego odchodzenia”, zamieszczonego w „Gazecie Lekarskiej” nr 10/2016, chciałabym podzielić się własnymi spostrzeżeniami dotyczącymi opieki hospicyjnej.

Foto: Marta Jakubiak

Mam wielki szacunek dla ludzi, którzy bezinteresownie niosą pomoc innym i podziwiam pielęgniarki, lekarzy i wolontariuszy pracujących w hospicjum domowym pw. św. Alojzego Orione w Warszawie.

Z doświadczeń własnego zespołu hospicyjnego wiem, jak ciężka jest praca z pacjentem u kresu życia. Znam trud rozmów z rodzinami, których bliscy odchodzą, doświadczając codziennie cierpienia fizycznego i duchowego.

Jednak nawet najbardziej wzniosłe idee, jakie realizujemy, opiekując się chorymi, nie powinny zwalniać nas od obiektywizmu w ocenie stanu opieki paliatywnej w Polsce.

Nie zgadzam się z opinią wyrażoną w tekście reportażu, gdzie na pytanie: „Jak się miewa opieka hospicyjna w naszym kraju?” odpowiedź jednego z lekarzy brzmi: „leży”, „jest jej za mało, wielu pacjentów nie dożywa wizyty lekarza z hospicjum domowego czy miejsca w placówce stacjonarnej”. Otóż „nie leży”.

W województwie mazowieckim w 2015 r., w ramach umowy z NFZ działały: 54 hospicja domowe dla dorosłych, 11 hospicjów stacjonarnych, 6 oddziałów medycyny paliatywnej, 2 poradnie medycyny paliatywnej, 7 hospicjów domowych dla dzieci. Rzeczywiście zdarza się, że pacjenci oczekiwali w kolejce do objęcia opieką różnie długo w różnych placówkach (od kilku dni do kilku tygodni), ale jednocześnie funkcjonują takie hospicja, gdzie chorzy znajdują pomoc z dnia na dzień.

Teza, że opieka „leży”, a „o tych ludziach zapomina się”, jest krzywdząca dla personelu (pielęgniarek, lekarzy, psychologów, fizjoterapeutów i wolontariuszy) pracujących w hospicjach i oddziałach opieki paliatywnej.

Zapewniam, że ludzie ci działają dla dobra pacjenta z takim samym poświęceniem jak Państwo opiekujący się chorymi w ramach Waszego wolontaryjnego hospicjum. Napotykane problemy w zabezpieczeniu optymalnej opieki wiążą się wciąż ze zbyt małymi nakładami finansowymi na tę formę działalności medycznej. Pragnę podkreślić, że miarą troski o chorego jest również ciągłe podnoszenie kwalifikacji zawodowych w tym zakresie.

Obecnie, w województwie mazowieckim, w trakcie specjalizacji z medycyny paliatywnej jest 12 lekarzy. Na terenie 3 izb lekarskich działających na Mazowszu w 2015 r. było zarejestrowanych 33 specjalistów medycyny paliatywnej, pozostali lekarze mają ukończone kursy uprawniające do pracy w opiece hospicyjnej. Pielęgniarki podnoszą umiejętności zawodowe w ramach kursów kwalifikacyjnych, doskonalących oraz robiąc specjalizację z opieki paliatywnej.

Nie zgadzam się również ze stwierdzeniem „wiele bardzo skutecznych leków przeciwbólowych nie jest refundowanych, a pacjentów zwyczajnie na nie nie stać przy pełnej odpłatności”. Otóż refundacji podlegają tzw. „słabe opioidy”, tj. tramadol i jego połączenia z paracetamolem. Znaczna większość tych preparatów dla pacjentów z chorobą nowotworową jest bezpłatna.

Refundowane są również preparaty „silnych opioidów” – morfiny, fentanylu, buprenorfiny i oksykodonu. Staranny przegląd list refundacyjnych pozwala dobrać preparaty w cenie, którą każdy pacjent jest w stanie zapłacić.

Refundacji podlegają także preparaty pregabaliny i gabapentyny stosowane w leczeniu bólu neuropatycznego. Na zakończenie pragnę podkreślić, że środowisko ludzi pracujących w opiece paliatywnej – zarówno lekarze, jak i pielęgniarki, a także stowarzyszenia pacjentów – intensywnie pracują nad tym, aby pomoc chorym u kresu życia była bardziej dostępna, na coraz wyższym poziomie.

Podejmowane są działania i inicjatywy – zarówno na poziomie Ministerstwa Zdrowia, NFZ jak i „wychodząc do społeczeństwa” poprzez media. Informujemy nie tylko o nurtujących nas bolączkach, ale również prowadzimy działalność edukacyjno-szkoleniową. Przykładem tego jest „Medycyna Paliatywna” – kwartalnik Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej, do którego czytania serdecznie zachęcam.

Znajdziecie tam Państwo wiele informacji na temat aktualnego stanu opieki paliatywnej w Polsce, zapoznacie się z najświeższymi zaleceniami dotyczącymi sposobów walki z bólem i innymi objawami występującymi u pacjentów leczonych przez nas.

Magdalena Kwiatkowska
Konsultant wojewódzki w dziedzinie medycyny paliatywnej na Mazowszu

(list do redakcji opublikowany w „Gazecie Lekarskiej” nr 2/2017)